Του Κώστα Στούπα
Τα μέτρα που προσπαθεί να πάρει η κυβέρνηση εναντίον όσων θέτουν σε κίνδυνο την δημόσια υγεία διαδίδοντας "θεωρίες συνωμοσίας" περί της μη επικινδυνότητας ή ακόμη και της μη ύπαρξης του "Covid-19" ενδέχεται να δημιουργήσουν μεγαλύτερη ζημιά σε σχέση με το όποιο προσδοκώμενο όφελος.
Αν διωχθούν όσοι διαδίδουν θεωρίες συνωμοσίας αυτοί που τις πιστεύουν θα έχουν ένα λόγο να τις πιστέψουν με μεγαλύτερο φανατισμό.
Το πρόβλημα με την ευρεία αποδοχή που γνωρίζουν οι "θεωρίες συνωμοσίας" είναι ευρύτερο. Η επιδημία αποτελεί μόνο μια αφορμή και επειδή άπτεται της δημόσιας υγείας απειλεί να λάβει διαστάσεις καταστροφικές με εκατοντάδες εκατομμύρια νεκρούς που υπό άλλες προϋποθέσεις θα μπορούσαν να επιβιώσουν.
Οι "θεωρίες συνωμοσίας" υπάρχουν γιατί κάποιοι υποπτεύονται πως κάποια κέντρα οικονομικής και πολιτικής ισχύος συνωμοτούν εναντίον τους. Πάντα υπήρχαν "θεωρίες συνωμοσίας" σχεδόν για τα πάντα ακόμη και για το αν η Γη είναι επίπεδη ή στρογγυλή ή ο Μπιλ Γκέιτς που έχει ξοδέψει δεκάδες δισ. δολάρια για κοινωνικούς σκοπούς το κάνει για να κερδίσει.
Οι "θεωρίες συνωμοσίας" βρίσκουν εύφορο έδαφος όταν οι ελίτ μιας κοινωνίας έχουν χάσει το κύρος και το "αφήγημα" της πειθούς που νομιμοποιεί την επιρροή τους.
Σε περιόδους όπως οι δεκαετίες που ακολούθησαν τον τελευταίο πόλεμο όπου κάθε επόμενη γενιά γνώριζε πώς θα ζήσει καλύτερα από την προηγούμενη ήταν εύκολο για τις εκάστοτε ελίτ να έχουν την εμπιστοσύνη της πλειοψηφίας της κοινωνίας σε μια κοινή προσπάθεια από την οποία η ζωή όλων θα βελτιωνόταν...
Αυτό που διαισθάνεται ο μέσος άνθρωπος στη δημογραφικά γερασμένη Δύση είναι πως οι επόμενες γενιές δεν θα ζήσουν καλύτερα από τις προηγούμενες. Τούτο θα συμβαίνει γιατί:
- Με δημογραφικούς όρους οι εργαζόμενοι και συνεισφέροντες θα είναι αναλογικά λιγότεροι από τους συνταξιούχους και εισπράττοντες. Η Ελλάδα αποτελεί ήδη λαμπρό υπόδειγμα όπου η μέση αμοιβή ενός νέου εργαζόμενου είναι μικρότερη από τη μέση σύνταξη.
- Με γεωοικονομικούς όρους, η βελτίωση της ζωής των αναπτυσσόμενων οικονομιών αύξησε τη μεσαία τάξη του πλανήτη κατά 1 δισ. ανθρώπους περίπου με αποτέλεσμα οι μεσαίες και κατώτερες τάξεις της Δύσης να μην αισθάνονται προνομιούχοι.
Επιπλέον οι εργαζόμενοι στη Δύση υπόκεινται τον σκληρό οικονομικό ανταγωνισμό των εργαζόμενων των αναπτυσσόμενων χωρών. Βλέπουν κάποιους να κερδίζουν από την παγκοσμιοποίηση ενώ οι ίδιοι χάνουν τις καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας.
- Οι τεχνολογικές εξελίξεις κάνουν ήδη ορατή την κατάργηση των περισσότερων θέσεων εργασίας κάτι που αφήνει μετέωρη την πλειοψηφία των κοινωνιών.
Στις αναπτυσσόμενες οικονομίες οι οποίες στήριξαν την αλματώδη οικονομική τους ανάπτυξη στο φθηνό εργατικό κόστος δεν έχει γίνει αντιληπτή ακόμη η μείωση της ανάγκης εργατικών χεριών που θα προκαλέσει ο επερχόμενος αυτοματισμός.
Υπάρχουν κατηγορίες του πληθυσμού σε όλες τις κοινωνίες που κερδίζουν ή η ζωή τους ευνοείται από τις ραγδαίες αυτές εξελίξεις και αυτοί δεν είναι κατ’ ανάγκη οι πολλοί πλούσιοι. Είναι εργαζόμενοι υψηλής κατάρτισης με κοσμοπολίτικη οπτική γωνία και τρόπο ζωής. Η κατηγορία αυτή δεν είναι μικρή και αφορά ένα διψήφιο ποσοστό στις περισσότερες κοινωνίες, το οποίο όμως (διψήφιο ποσοστό) δεν είναι πλειοψηφικό.
Η έλλειψη προοπτικής και σύνδεσης σε κάποιο κοινό συμφέρον και σκοπό κάνει αυτούς που μένουν πίσω απελπισμένους και δεκτικούς σε "θεωρίες συνωμοσίας". Το μεταπολεμικό κοινωνικό συμβόλαιο στις ΗΠΑ ονομάστηκε "Αμερικάνικο όνειρο" και στην Ευρώπη "Κράτος Πρόνοιας". Αμφότερα πλέον έχουν ξεφτίσει...
Ένα πρώτο σύμπτωμα αυτής της στρεβλής αντισυστημικότητας και ανυπακοής ήταν η εκλογή σε μια σειρά από χώρες διάφορων ηγετών οι οποίοι θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν από γραφικά γελοίοι μέχρι πρόσωπα με εμφανείς ψυχολογικές διαταραχές.
Εκλέγοντας "γελοίους" μια μεγάλη κατηγορία του κόσμου θεωρούσε πως εκδικείται τις ελίτ που εγκατέλειψαν το κοινωνικό συμβόλαιο πάνω στο οποίο αναπτύχθηκαν οι δυτικές κοινωνίες.
Τώρα οι ευθύνες της παρακμής αποδίδονται στην παγκοσμιοποίηση και προωθείται μια αναδιάταξη της παγκόσμιας οικονομίας με δασμούς και περιορισμούς. Το αρνητικό σοκ της παγκόσμιας οικονομίας θα είναι κατά πάσα πιθανότητα μεγαλύτερο από τα οφέλη της επιστροφής θέσεων εργασίας καθώς καλοπληρωμένες θέσεις εργασίας σημαίνει ακριβότερο κόστος ζωής.
Το επόμενο στάδιο θα είναι η εκλογή ηγετών που θα βάλουν φραγμούς στις τεχνολογικές εξελίξεις ή θα υπόσχονται κοινωνικό μέρισμα που θα καταργεί την ανάγκη για εργασία.
Ο άνθρωπος όμως και κατά συνέπεια και οι κοινωνίες από τη σκοπιά της εξέλιξης στηρίζεται στην προσπάθεια εξασφάλισης της επιβίωσης του ιδίου και των απογόνων του. Αν αφαιρεθεί το ένστικτο της επιβίωσης το είδος όπως και κάθε μορφή ζωής "σαπίζει".
Έχουμε εισέλθει σε μια περίεργη καμπή ως πολιτισμός… Η επιδημία δεν είναι παρά μια αφορμή να εκδηλωθούν οι διάφορες φοβίες και έχθρες.
* Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μη συμπίπτουν με τις απόψεις του/της αρθρογράφου ή τα περιεχόμενα του άρθρου.
0 Σχόλια