Κυβερνητικοί, αντικαθεστωτικοί, Αλ Κάιντα, Ισλαμικό Κράτος και Κούρδοι
«διεμερίσαντο εαυτοίς τα ιμάτια» της σπαρασσόμενης από τον εμφύλιο
αραβικής χώρας
Γράφει η Ψυχάρη Ειρήνη
Το πρώτο σκίρτημα της Αραβικής Άνοιξης στη Συρία το 2011 στρεφόταν εναντίον ενός καθεστώτος που έμοιαζε να έχει γαντζωθεί στην εξουσία για πάντα.
Τριάμισι χρόνια αργότερα η εξέγερση έχει μετατραπεί σε έναν καταστροφικό εμφύλιο πόλεμο που μέχρι στιγμής έχει κοστίσει τη ζωή σε περισσότερους από 200.000 ανθρώπους,
έχει εξαναγκάσει 9,5 εκατομμύρια κατοίκους να εγκαταλείψουν τις εστίες τους - περίπου το 50% του πληθυσμού - και έχει οδηγήσει στον ντε φάκτο κατακερματισμό του συριακού κράτους, με διαφορετικές περιοχές να βρίσκονται υπό τον έλεγχο διαφορετικών δρώντων. Η συριακή αντιπολίτευση, οι Κούρδοι, το Μέτωπο αλ Νούσρα και φυσικά οι τζιχανιστές του Ισλαμικού Κράτους έχουν χαράξει τα δικά τους ρευστά «σύνορα» σε μια χώρα την οποία το καθεστώς του προέδρου Μπασάρ αλ Ασαντ προσπαθεί να κρατήσει με νύχια και με δόντια και με τίμημα το αίμα των πολιτών της.
Την περασμένη εβδομάδα σε μια διπλή βομβιστική επίθεση κοντά σε δημοτικό σχολείο στην πόλη Χομς, που ελέγχεται από την κυβέρνηση, έχασαν τη ζωή τους 32 άτομα, μεταξύ αυτών τουλάχιστον δέκα παιδιά. Επρόκειτο για τη χειρότερη επίθεση στην περιοχή εδώ και μήνες.
Οι αμερικανικοί βομβαρδισμοί στη Συρία, που ξεκίνησαν στα τέλη Σεπτεμβρίου, αλληλεπιδρούν με έναν συσχετισμό δυνάμεων αρκετά διαφορετικό από εκείνον που ίσχυε το 2013 όταν η κυβέρνηση του προέδρου Μπαράκ Ομπάμα απέρριπτε την πιθανότητα επέμβασης στη χώρα. Ο συριακός εμφύλιος ουσιαστικά βρίσκεται σε αδιέξοδο από τότε που οι δυνάμεις της αντιπολίτευσης εισέβαλαν σε τμήμα του Χαλεπίου - της μεγαλύτερης πόλης της Συρίας - τον Ιούλιο του 2012.
Εκτοτε η πόλη βρίσκεται διαιρεμένη μεταξύ των κυβερνητικών δυνάμεων και των ανταρτών. Ο πρόεδρος Ασαντ διατηρεί ακόμη τον έλεγχο στο ένα τέταρτο του συριακού εδάφους: οι κυβερνητικές δυνάμεις απώθησαν αντάρτες που πλησίαζαν σε αεροπορική βάση στη Χάμα, αλλά δεν έχουν καταφέρει να καταστείλουν τη δράση τους στα προάστια της Δαμασκού παρά τους αεροπορικούς βομβαρδισμούς το καλοκαίρι.
Παράλληλα το Ισλαμικό Κράτος κερδίζει έδαφος τόσο έναντι του καθεστώτος όσο και άλλων μαχητών. Τον περασμένο Ιούλιο και Αύγουστο οι τζιχαντιστές κατέλαβαν τέσσερις στρατιωτικές βάσεις στη Συρία, ενώ με ισχυρότατο οπλισμό που απέσπασαν από τον άτακτα υποχωρούντα ιρακινό στρατό απώθησαν τους μετριοπαθείς αντάρτες από την Ντέιρ αλ Ζορ στην Ανατολική Συρία. Στα μέσα του περασμένου Σεπτεμβρίου προήλασαν προς την κουρδική περιοχή της Βορειοανατολικής Συρίας, αναγκάζοντας χιλιάδες ανθρώπους να την εγκαταλείψουν και απειλώντας την πόλη Κόμπανι στα σύνορα με την Τουρκία. Παρά το ότι οι Κούρδοι, που συνιστούν το 10% του συριακού πληθυσμού, έχουν τις μεγαλύτερες πιθανότητες να δημιουργήσουν ένα βιώσιμο κράτος σε συνδυασμό με την αυτόνομη περιοχή του Ιράκ, οι δυνάμεις των Κούρδων Πεσμεργκά διαθέτουν περιορισμένους πόρους και απαρχαιωμένο οπλισμό.
Την ίδια στιγμή το Μέτωπο αλ Νούσρα, το παρακλάδι της Αλ Κάιντα στη Συρία, αυξάνει την επιρροή του στον συριακό πληθυσμό, εκμεταλλευόμενο την αποδιοργάνωση του Ελεύθερου Συριακού Στρατού (FSA) και κερδίζοντας έδαφος στη μάχη κατά του συριακού καθεστώτος - γεγονός που σημαίνει την επιτάχυνση της αποδόμησης των μετριοπαθών δυνάμεων της συριακής αντιπολίτευσης.
Φλόρενς Γκάουμπ, ειδική σε θέματα Μέσης Ανατολής
«Καμία πλευρά δεν μπορεί να επικρατήσει»
«Η Συρία κυβερνάται από μια ισορροπία αδυναμίας, καμία πλευρά δεν είναι σε θέση να επικρατήσει» είπε στο «Βήμα» η Φλόρενς Γκάουμπ, αναλύτρια στο Ινστιτούτο Μελετών για Θέματα Ασφάλειας της Ευρωπαϊκής Ενωσης (EUISS) και ειδική σε θέματα Μέσης Ανατολής.
Το πρώτο σκίρτημα της Αραβικής Άνοιξης στη Συρία το 2011 στρεφόταν εναντίον ενός καθεστώτος που έμοιαζε να έχει γαντζωθεί στην εξουσία για πάντα.
Τριάμισι χρόνια αργότερα η εξέγερση έχει μετατραπεί σε έναν καταστροφικό εμφύλιο πόλεμο που μέχρι στιγμής έχει κοστίσει τη ζωή σε περισσότερους από 200.000 ανθρώπους,
έχει εξαναγκάσει 9,5 εκατομμύρια κατοίκους να εγκαταλείψουν τις εστίες τους - περίπου το 50% του πληθυσμού - και έχει οδηγήσει στον ντε φάκτο κατακερματισμό του συριακού κράτους, με διαφορετικές περιοχές να βρίσκονται υπό τον έλεγχο διαφορετικών δρώντων. Η συριακή αντιπολίτευση, οι Κούρδοι, το Μέτωπο αλ Νούσρα και φυσικά οι τζιχανιστές του Ισλαμικού Κράτους έχουν χαράξει τα δικά τους ρευστά «σύνορα» σε μια χώρα την οποία το καθεστώς του προέδρου Μπασάρ αλ Ασαντ προσπαθεί να κρατήσει με νύχια και με δόντια και με τίμημα το αίμα των πολιτών της.
Την περασμένη εβδομάδα σε μια διπλή βομβιστική επίθεση κοντά σε δημοτικό σχολείο στην πόλη Χομς, που ελέγχεται από την κυβέρνηση, έχασαν τη ζωή τους 32 άτομα, μεταξύ αυτών τουλάχιστον δέκα παιδιά. Επρόκειτο για τη χειρότερη επίθεση στην περιοχή εδώ και μήνες.
Οι αμερικανικοί βομβαρδισμοί στη Συρία, που ξεκίνησαν στα τέλη Σεπτεμβρίου, αλληλεπιδρούν με έναν συσχετισμό δυνάμεων αρκετά διαφορετικό από εκείνον που ίσχυε το 2013 όταν η κυβέρνηση του προέδρου Μπαράκ Ομπάμα απέρριπτε την πιθανότητα επέμβασης στη χώρα. Ο συριακός εμφύλιος ουσιαστικά βρίσκεται σε αδιέξοδο από τότε που οι δυνάμεις της αντιπολίτευσης εισέβαλαν σε τμήμα του Χαλεπίου - της μεγαλύτερης πόλης της Συρίας - τον Ιούλιο του 2012.
Εκτοτε η πόλη βρίσκεται διαιρεμένη μεταξύ των κυβερνητικών δυνάμεων και των ανταρτών. Ο πρόεδρος Ασαντ διατηρεί ακόμη τον έλεγχο στο ένα τέταρτο του συριακού εδάφους: οι κυβερνητικές δυνάμεις απώθησαν αντάρτες που πλησίαζαν σε αεροπορική βάση στη Χάμα, αλλά δεν έχουν καταφέρει να καταστείλουν τη δράση τους στα προάστια της Δαμασκού παρά τους αεροπορικούς βομβαρδισμούς το καλοκαίρι.
Παράλληλα το Ισλαμικό Κράτος κερδίζει έδαφος τόσο έναντι του καθεστώτος όσο και άλλων μαχητών. Τον περασμένο Ιούλιο και Αύγουστο οι τζιχαντιστές κατέλαβαν τέσσερις στρατιωτικές βάσεις στη Συρία, ενώ με ισχυρότατο οπλισμό που απέσπασαν από τον άτακτα υποχωρούντα ιρακινό στρατό απώθησαν τους μετριοπαθείς αντάρτες από την Ντέιρ αλ Ζορ στην Ανατολική Συρία. Στα μέσα του περασμένου Σεπτεμβρίου προήλασαν προς την κουρδική περιοχή της Βορειοανατολικής Συρίας, αναγκάζοντας χιλιάδες ανθρώπους να την εγκαταλείψουν και απειλώντας την πόλη Κόμπανι στα σύνορα με την Τουρκία. Παρά το ότι οι Κούρδοι, που συνιστούν το 10% του συριακού πληθυσμού, έχουν τις μεγαλύτερες πιθανότητες να δημιουργήσουν ένα βιώσιμο κράτος σε συνδυασμό με την αυτόνομη περιοχή του Ιράκ, οι δυνάμεις των Κούρδων Πεσμεργκά διαθέτουν περιορισμένους πόρους και απαρχαιωμένο οπλισμό.
Την ίδια στιγμή το Μέτωπο αλ Νούσρα, το παρακλάδι της Αλ Κάιντα στη Συρία, αυξάνει την επιρροή του στον συριακό πληθυσμό, εκμεταλλευόμενο την αποδιοργάνωση του Ελεύθερου Συριακού Στρατού (FSA) και κερδίζοντας έδαφος στη μάχη κατά του συριακού καθεστώτος - γεγονός που σημαίνει την επιτάχυνση της αποδόμησης των μετριοπαθών δυνάμεων της συριακής αντιπολίτευσης.
Φλόρενς Γκάουμπ, ειδική σε θέματα Μέσης Ανατολής
«Καμία πλευρά δεν μπορεί να επικρατήσει»
«Η Συρία κυβερνάται από μια ισορροπία αδυναμίας, καμία πλευρά δεν είναι σε θέση να επικρατήσει» είπε στο «Βήμα» η Φλόρενς Γκάουμπ, αναλύτρια στο Ινστιτούτο Μελετών για Θέματα Ασφάλειας της Ευρωπαϊκής Ενωσης (EUISS) και ειδική σε θέματα Μέσης Ανατολής.
Πώς θα μπορούσε να βγει η Συρία από το αδιέξοδο;
«Ενας εμφύλιος πόλεμος τελειώνει με δύο τρόπους: τη νίκη μίας
πλευράς ή μια λύση μέσω διαπραγματεύσεων. Στη Συρία κανείς δεν είναι
αρκετά δυνατός για να επικρατήσει. Η χώρα κυβερνάται από μια ισορροπία
αδυναμίας. Και οι δύο πλευρές, η κυβέρνηση και η αντιπολίτευση, έχουν
την ικανότητα να βλάψουν η μία την άλλη, αλλά δεν μπορούν να εξαφανίσουν
η μία την άλλη. Αυτό μπορεί να διαρκέσει πολλά χρόνια. Δεν προβλέπω
επίσημη διάλυση της χώρας, αλλά θύλακες αυτοδιοίκησης. Ας μην ξεχνούμε
ότι το συριακό καθεστώς ακόμη ελέγχει τις περισσότερες σημαντικές
υποδομές και πλουτοπαραγωγικές πηγές. Οι αντάρτες ελέγχουν πόλεις αλλά
δεν έχουν ό,τι χρειάζεται για να διοικήσουν ένα κράτος. Και το να λέμε
ότι το ISIS κυβερνά είναι υπερβολή».
Αν η Συρία διαλυόταν, ποιες θα ήταν οι επιπτώσεις για τα γειτονικά, μη εμπόλεμα, κράτη;
«Αν αυτό σημάνει τη δημιουργία ενός κουρδικού κράτους, που θα
περιλαμβάνει και ιρακινά εδάφη, θα ήταν μια πολύ άβολη κατάσταση για την
Τουρκία, καθώς μπορεί να ξυπνήσει τα κουρδικά αποσχιστικά φαντάσματα.
Για τον Λίβανο η απειλή θα είναι κυρίως κοινωνικο-οικονομική. Αυτό που
επιθυμεί είναι οι σύροι πρόσφυγες να επιστρέψουν στην πατρίδα τους και
δεν τους ενδιαφέρει το όνομα αυτής της πατρίδας. Αλλά αν η Συρία γίνει
Λιβύη, χωρίς κρατικούς θεσμούς να ελέγχουν τους μηχανισμούς ασφαλείας,
θα γίνει καταφύγιο εγκληματικών δικτύων που δεν θα κάνουν κακό μόνο στα
αραβικά κράτη αλλά σε όλους. Οι σύροι αντάρτες δεν επιθυμούν τη διάλυση
της Συρίας, μόνο το ISIS τη συμπεριλαμβάνει στο χαλιφάτο του. Η συριακή
ταυτότητα παραμένει ισχυρή και εδαφική».
0 Σχόλια