Του Κώστα Ράπτη
Λέγεται ότι ο Χένρι Κίσινγκερ αναρωτήθηκε κάποτε σκωπτικά ποιόν θα πρέπει να
πάρει στο τηλέφωνο, αν χρειάζεται να συνομιλήσει με την Ευρώπη. Η πολυκέφαλη
δομή της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η επιβίωση διαφορετικών εθνικών
προτεραιοτήτων δικαιολογεί εν μέρει αυτή τη δηκτική απορία – ενώ το άνισο
ειδικό βάρος των θεωρητικώς ισότιμων κρατών-μελών την επιλύει στην πράξη: οι
ίδιες οι ευρωπαϊκές πρωτεύουσες ξέρουν πολύ καλά, ιδίως αφότου ξέσπασε η
κρίση, ότι η τηλεφωνική γραμμή στην οποία θα πρέπει να απευθυνθούν για τα
περισσότερα ζητήματα έχει κωδικό Βερολίνου.
Όμως ο Ύπατος Εκπρόσωπος της Ε.Ε. Ζοζέπ Μπορέλ έχει, υποτίθεται, ακριβώς τον
ρόλο αυτού που συνομιλεί με τους σημαίνοντες τρίτους, δίνοντας στους "27”
κοινή φωνή στα διεθνή πράγματα. Μόνο που το τελευταίο διάστημα έχει λόγους
να διέπεται από νευρικότητα.
Κατά μία έννοια, το πράγμα είναι προσωπικό: κανείς (και σίγουρα ο ίδιος ο
Μπορέλ) δεν μπορεί να ξεχάσει την ταπείνωση που επεφύλαξε στον Ύπατο
Εκπρόσωπο ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών όταν, σε κοινές δηλώσεις τους στη
Μόσχα, μετά από μία συνάντηση με διακηρυγμένο στόχο την εξεύρεση διαύλων
καλύτερης επικοινωνίας, ο Σεργκέι Λαβρόφ, απαυδισμένος από τις αναφορές του
καλεσμένου του στα ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, έφερε τη συζήτηση στην
ιδιαίτερη πατρίδα του τελευταίου και τους φυλακισμένους Καταλανούς
πολιτικούς...
Όμως η όξυνση της αντιπαράθεσης Ρωσίας και Δύσης τις τελευταίες εβδομάδες με
αφορμή την ουκρανική κρίση δημιουργεί ένα πρόβλημα ουσίας σε σχέση με την
κοινή ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική. Διότι ακόμη και οι προσπάθειες εκτόνωσης
της ένταση, μόνο σε μεγαλύτερο παραγκωνισμό της Ε.Ε. οδηγούν, αν τουλάχιστον
ευοδωθεί ο ρωσικής εμπνεύσεως "οδικός χάρτης” που θέλει τη Μόσχα και τη
Ουάσιγκτον να διαπραγματεύονται διμερώς το ζήτημα, πριν μεταφερθεί η
διαβούλευση στο Συμβούλιο ΝΑΤΟ-Ρωσίας και κατόπιν στο πλαίσιο του ΟΑΣΕ (που
περιλαμβάνει πολύ περισσότερες χώρες από τα κράτη-μέλη της Ε.Ε.).
Εξ ου και ο Ζοζέπ Μπορέλ ήταν από τους πρώτους που αντέδρασαν αρνητικά στην
δημοσιοποίηση των δύο σχεδίων διεθνών συνθηκών που η Ρωσία επέδωσε στις ΗΠΑ
στις 15 Δεκεμβρίου, καταγράφοντας σε νομικά δεσμευτική γλώσσα τις "κόκκινες
γραμμές” της ως προς τη μη περαιτέρω επέκταση του ΝΑΤΟ και των δυνάμεών του
προς ανατολάς.
"Νικητές"
"Μόνο οι νικητές μπορούν να εγείρουν απαιτήσεις” αυτού του είδους,
υποστήριξε ο Μπορέλ σε συνέντευξή του στη γερμανική εφημερίδα Die Welt,
προσθέτοντας: "Δεν είναι διαπραγματεύσιμο το δικαίωμα ενός κράτους να
αποφασίζει τις συμμαχίες του. Δεν μπορούμε να συμβιβαστούμε σε θέματα
αρχής”.
Αλλά το κύριο άγχος του Ύπατου Εκπροσώπου είναι αυτό του παραγκωνισμού. Εξ
ού και σε τηλεφωνική επικοινωνία του με την υπουργό Εξωτερικών της Βρετανίας
Λιζ Τρους, τόνισε κάθε συζήτηση για την ασφάλεια στην Ευρώπη πρέπει να
πραγματοποιηθεί σε συντονισμό και με την συμμετοχή της Ε.Ε. Αλλά αυτό
μοιάζει να είναι ένα μήνυμα απευθυνόμενο (δια των "εξαδέλφων” στη χώρα του
Brexit) προς τον Αμερικανό πρόεδρο Τζο Μπάιντεν, που έχει ήδη συγκατατεθεί
να διαπραγματευθεί.
Ομοίως και ο Ουκρανός υπουργός Εξωτερικών, Ντμίτρο Κουλέμπα, τόνισε ότι
συζητήσεις για την ασφάλεια της χώρας του δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν
χωρίς την ίδια την Ουκρανία και την Ε.Ε. στο τραπέζι. Όμως το "τραπέζι” που
κατεξοχήν έχει υποδείξει στο Κίεβο ο Λευκός Οίκος δια στόματος της Τζειν
Πσάκι είναι αυτό της "Σύνθεσης Νορμανδίας” για την υλοποίηση των Συμφωνιών
του Μινσκ.
Σε κάθε περίπτωση, Κουλέμπα και Μπορέλ θα έχον πολλά να πουν κατά την
τριήμερη επίσκεψη που εγκαινιάζει σήμερα ο Ύπατος Εκπρόσωπος στην Ουκρανία.
Το πρώτο ταξίδι του Μπορέλ στο εξωτερικό φέτος διακηρύσσεται ως σήμα της
ισχυρής υποστήριξης της Ε.Ε. στην κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα της
Ουκρανίας.
Πολύ χαρακτηριστικά δε, ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής εξωτερικής πολιτικής θα
επισκεφθεί συνοδευόμενος από τον Ουκρανό υπουργό το μέτωπο της ανατολικής
Ουκρανίας, χωρίς προφανώς να επιδιώξει επαφή με τους αυτονομιστές του
Ντονμπάς, γεγονός που αφαιρεί από την Ε.Ε. κάθε δυνατότητα να εμφανίζεται ως
ένας ουδέτερος χρήσιμος τρίτος που μπορεί να διαμεσολαβήσει στη
διαπραγμάτευση – αυτήν ακριβώς που την ίδια στιγμή έχουν αναλάβει στη
Σύνθεση Νορμανδίας οι δύο ισχυρότερες χώρες εκ των "27”. Και πάντως, τόσο ο
Όλαφ Σολτς όσο και ο Εμανουέλ Μακρόν δεν αποποιούνται του δικαιώματός τους
ως ηγέτες κυρίαρχων εθνών να συνομιλούν διμερώς με τη Μόσχα.
Με άλλα λόγια, δεδομένης και της παρουσίας στην Ε.Ε. χωρών στις οποίες η
ρωσοφοβία αποτελεί εθνική ιδεολογία (όπως οι Βαλτικές Δημοκρατίες και η
Πολωνία), πραγματικά ενιαία ευρωπαϊκή γραμμή μόνο σε νεοψυχροπολεμική βάση
μπορεί να υπάρξει. Για αυτό τον λόγο και η ρωσική πολιτική επιδεικτικά
αγνοεί την Ε.Ε., επενδύοντας στην δημιουργία διατλαντικών ρηγμάτων.
0 Σχόλια