Η τιμωρία επανέρχεται στην πολιτική πρακτική
Γράφει ο Αλέξανδρος Θ. Δρίβας *
Το σύνθημα του νέου προέδρου των ΗΠΑ δημιουργήθηκε ξεκάθαρα για αντιπολιτευτικούς και προεκλογικούς λόγους πλαϊ σε αυτό του συνδιεκδικητή του για την προεδρική θέση των ΗΠΑ, ο οποίος επέμεινε στο ”America First”.
Πέραν από τις εκλογές, οι ΗΠΑ έχουν αντιληφθεί όσα πρέπει για τη νέα εικόνα του κόσμου, η οποία παρόλο που είναι πρωτόγνωρη για την υπερδύναμη, είναι αναγκαίο να γίνει κατανοητή και αποδεκτή.
Λίγες μέρες πριν και ενώ βρισκόμαστε στην περίοδο μετάβασης, ο Mike Pompeo (ένας άνθρωπος που θα μας απασχολήσει πολύ σύντομα στο μέλλον για ακόμη μεγαλύτερη θέση από αυτήν που ήδη κατέχει) πέταξε το γάντι στην Τουρκία και έδειξε πως οι ΗΠΑ σταδιακά αποφεύγουν τα διλήμματα και την παγίδευσή τους σε μια αέναη ανάλυση των ”υπέρ και κατά” για κινήσεις που αφορούν χώρες που παρόλο που θεωρούνται σύμμαχοί τους, υπονομεύουν τα αμερικανικά συμφέροντα.
Ίσως με έναν πιο εκλεπτυσμένο τρόπο που θα βασίζεται περισσότερο στη διπλωματία, το ”φίλοι ή εχθροί” να επιστρέφει στις ΗΠΑ.
Η τιμωρία επανέρχεται στην πολιτική πρακτική των ΗΠΑ στην εξωτερική τους πολιτική. Δεν επανέρχεται μόνο για τις κυρώσεις σε Ιράν, Βόρεια Κορέα, Ρωσία και Κίνα.
Οι ΗΠΑ φαίνεται πως έχουν αποφασίσει να αλλάξουν οπτική απέναντι στους συμμάχους τους. Από το No Doctrine του Obama και την αποξένωση των ΗΠΑ από τους συμμάχους τους για χάρη του American First, περνάμε σε μια περίοδο όπου οι ΗΠΑ θα κάνουν ό,τι μπορούν για να κρατήσουν τη συνοχή των συμμαχιών τους, τόσο σε επίπεδο διεθνών θεσμών (ΝΑΤΟ) όσο και σε διμερές επίπεδο.
Αξιωματούχοι, σύμβουλοι, πολιτικοί και ακαδημαϊκοί που ασχολούνται με τον τομέα της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, έχουν αντιληφθεί πως η παροχή συλλογικών αγαθών χωρίς να υπάρχουν αντίμετρα για χώρες που θεωρούν τις ΗΠΑ ως την ”αγελάδα που όλοι αρμέγουν” άνευ όρων, δεν είναι δυνατή σε έναν κόσμο της επόμενης μέρας της πανδημίας.
Οι συμμαχίες όταν πλαισιώνονται από καταστατικούς κανόνες, δεν μπορούν να λειτουργήσουν αν η κάθε χώρα βλέπει τη συμμετοχή της σε οργανισμούς a la carte (απολαμβάνοντας οφέλη και περιφρονώντας υποχρεώσεις). Οι βασικοί λόγοι για τους οποίοτς οι ΗΠΑ θα επενδύσουν ξανά στους συμμάχους τους, ακούνε στα ονόματα Κίνα και Ρωσία. Η επίκληση των συμμάχων των ΗΠΑ στην αλληλεξάρτηση του κόσμου και στη μη ξεκάθαρη ύπαρξη κάποιου ”αντιπάλου” έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί.
Δεν είναι μόνο οι κυρώσεις των ΗΠΑ προς την Τουρκία, είναι και οι κυρώσεις που είχαν επιβληθεί στη Γερμανία για την κατασκευή του Nord Stream 2. Οι Γερμανοί μάλιστα, είναι τόσο βέβαιοι οτι η κυβέρνηση Biden είναι πολύ διαφορετική από αυτήν του προκατόχου του, που ξεκίνησαν ξανά τις εργασίες. Η φτωχοποίηση του ευρωπαϊκού νότου μετά την κρίση της Ευρωζώνης και η οικονομική δυσπραγία που επήλθε με την πανδημία COVID-19 ανοίγουν την πόρτα στην Κίνα, έτσι ώστε να εδραιώσει την παρουσία της στην Νοτιοανατολική Ευρώπη.
Λίγες μέρες πριν, οι ΗΠΑ ενέταξαν πάνω από 60 κινεζικές εταιρείες στη μαύρη λίστα του Αμερικανικού Υπουργείου Εμπορίου με τον χαρακτηρισμό ”διεφθαρμένες επιχειρήσεις”. Οι ΗΠΑ αιτολόγησαν το σκεπτικό το οποίο χαρακτηρίστηκε ”απαράδεκτο” από την κινεζική πλευρά, υποστηρίζοντας πως εταιρείες οι οποίες δραστηριοποιούνται στις ΗΠΑ και συμμετέχουν στην ανάπτυξη της κινεζικής αμυντικής βιομηχανίας ή που καταπατούν τα ανθρώπινα δικαιώματα, δεν μπορούν να συνεχίσουν να έχουν παρουσία στις ΗΠΑ.
Οι κυρώσεις που επιβλήθηκαν στην Τουρκία, δε χτυπούν μόνο την Τουρκία αλλά και τη Ρωσία η οποία βλέπει την εξαγωγή του δικού της υπερόπλου, να εμποδίζεται.
Οι ΗΠΑ θα επιδιώξουν να κάνουν πιο συνεκτικές τις σχέσεις τους με τους συμμάχους τους καθώς δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν χωρίς αυτούς την Κίνα και τη Ρωσία.
Με την επιδίωξη συνοχής και την πίστη στους κανόνες των ευρωατλαντικών σχέσεων αλλά και άλλων θεσμών σε άλλες περιοχές του πλανήτη, θα πετύχουν και κάτι άλλο. Την επιτάχυνση των εξελίξεων που θα φέρουν μια πιο καθαρή εικόνα σε παγκόσμιο επίπεδο.
Μια εικόνα που θα είναι πιο ευανάγνωστη και που θα απεικονίζει έναν πιο τακτοποιημένο κόσμο στον οποίο οι αποφάσεις και οι επιλογές θα παίρνονται πιο εύκολα.
Αυτό είναι αναμφίβολα ένα πολύ δύσκολο εγχείρημα, όμως η αταξία και η ασάφεια ευνοεί δυνάμεις που επιθυμούν να αναθεωρήσουν την -από το 1992 και μετά- τάξη πραγμάτων. Το κομμάτι της αποσαφήνισης ορισμένων συνεργασιών που επιβουλεύονται τα αμερικανικά συμφέροντα, φαίνεται να βοηθά ήδη τις ΗΠΑ.
Αμέσως μετά την επιβολή κυρώσεων στην Τουρκία, Πακιστάν, Ρωσία και Ιράν έσπευσαν να υποστηρίξουν την Τουρκία αποδεικνύοντας πως πολλές χώρες που θεωρούνται ”σύμμαχοι” των ΗΠΑ ανήκουν περισσότερο στην κατηγορία των frenemies παρά στην κατηγορία των συμμάχων.
* Ο Αλέξανδρος Δρίβας είναι Research Fellow in Hellenic American Leadership Council (HALC)
0 Σχόλια