Της Κρινιώς Καλογερίδου
Έχουν περάσει 74 χρόνια από τότε που η Ελλάδα συνυπέγραψε μαζί με άλλες 49 χώρες τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών στο Σαν Φρανσίσκο και σαν χθες αυτός τέθηκε σε ισχύ (24 0κτωβρίου 1945). Έκτοτε εορτάζεται ως επέτειος, αν και επανέρχεται συχνά-πυκνά στην επικαιρότητα ως ''σημείο αμφιλεγόμενο'', μάλλον - ως προς την οικουμενική του διάσταση - και πολύ λιγότερο, για να πάρει τα εύσημα για τη δράση του.
Στον αιώνα μας ειδικά, ο ΟΗΕ αμφισβητείται όσο ποτέ άλλοτε για την εμβέλεια του περιεχομένου του, της αξίας και της ισχύος του, για την εμβέλεια των δικαιωμάτων του ανθρώπου, αν και η Οικουμενική Διακήρυξη του 1948 χαρακτηρίζει αυτά (στο προοίμιό της) ως ''το κοινό ιδανικό, στο οποίο πρέπει να κατατείνουν όλοι οι λαοί και τα έθνη''.
Ωστόσο όλα αυτά αμφισβητούνται απ' τους μη δυτικούς, που έχουν διαφορετική αντίληψη για το ''κοινό περί δικαίου αίσθημα'' απ' ό,τι η Δύση. Γι' αυτό χαρακτηρίζουν ''κενή ρητορεία'' την υποτιθέμενη ''οικουμενικότητα των δικαιωμάτων του ανθρώπου'' του ΟΗΕ. Ισχυρίζονται δηλαδή ότι δεν μπορούν να έχουν οικουμενική ισχύ οι διακηρύξεις του, αφού παραπέμπουν σε εικόνα ανθρώπων του δυτικού κόσμου, του δυτικού πολιτισμού.
Εβδομήντα τέσσερα χρόνια μετά την ίδρυση των Ηνωμένων Εθνών, σ' αυτήν τη δυσπιστία των μη δυτικών χωρών για την οικουμενικότητα των δικαιωμάτων του ανθρώπου προστίθεται, δυστυχώς, και η αμφισβήτηση του υπόλοιπου κόσμου (της Δύσης), που νιώθει ότι έχουν διαψευστεί σε μεγάλο βαθμό οι προσδοκίες του για ειρήνη και ασφάλεια, για διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ανάπτυξης στον πλανήτη.
Κι αυτές οι προσδοκίες είναι οι τρεις πυλώνες που στηρίζουν όλο το έργο των Ηνωμένων Εθνών. Τα 193 κράτη-μέλη που τον συγκροτούν, ωστόσο, εξακολουθούν να τον εμπιστεύονται - παρά τις μεμψιμοιρίες των πολιτών τους - ως μοναδικό οικουμενικό και παγκόσμιο Οργανισμό, του οποίου ο ιδρυτικός Χάρτης στηρίζεται σε αξίες και ιδανικά διαχρονικά και απαράμιλλα.
Εξακολουθούν να τονίζουν όλα τα αξιοσημείωτα επιτεύγματα που έγιναν υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, για τα οποία δικαιολογούνται οι εορτασμοί και οι επετειακοί πανηγυρισμοί, αφού ήταν προς όφελος όλων (εξάλειψη ευλογιάς, ανθρωπιστική βοήθεια σε εμπόλεμες ζώνες, ανάσχεση της υποβάθμισης της στιβάδας του όζοντος, διασφάλιση της ποικιλίας πολιτισμικής έκφρασης στο πλαίσιο της πολυκεντρικής και πολυπολιτισμικής ενιαίας ανθρωπότητας, προώθηση της ειρηνικής συνύπαρξης και ανοιχτοσύνης των διαφορετικών πολιτισμών, αποδοκιμασία των απειλητικών για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια τάσεων του σύγχρονου πολιτισμού και, κατά συνέπεια, αποδοκιμασία κάθε μορφής ιμπεριαλισμού.
Με αφορμή αυτό το τελευταίο, το οποίο συμπίπτει συγκυριακά με την απραξία, την αμηχανία και ανικανότητα τελικά του ΟΗΕ να επιβάλει τη θέλησή του καταδικάζοντας ευθέως την τουρκική εισβολή στη Συρία, αναλογιζόμαστε με σκεπτικισμό τις προκλήσεις που δεν μπόρεσε να πετύχει ο Διεθνής αυτός Οργανισμός.
Δεν μπόρεσε, ουσιαστικά, να παρέμβει και να εμποδίσει δραστικά τις γενικευμένες συγκρούσεις ανά τον κόσμο, τα εγκλήματα μίσους τρομοκρατικών οργανώσεων, τον βίαιο εξτρεμισμό και τις παραβιάσεις στοιχειωδών δικαιωμάτων, την ακραία φτώχεια, τη βία κατά των γυναικών και των κοριτσιών, την παιδεραστία, το trafficking και το εμπόριο οργάνων.
Κοντά σ' αυτά, ο ΟΗΕ αποδείχθηκε αδύναμος να σταματήσει τα εγκλήματα πολέμου, τη χρήση απαγορευμένων χημικών όπλων (οι Κούρδοι κατήγγειλαν ήδη την Τουρκία γι'αυτό) και τους αναγκαστικούς εποικισμούς μετά από αλλαγή πληθυσμών, που διαδραματίζονται επί των ημερών μας με πρωταγωνιστή εισβολέα την Τουρκία, η οποία άλλαξε ήδη το status quo των συνόρων της με την ΒΑ Συρία αναγκάζοντας δια της βίας χιλιάδες Κούρδους να εγκαταλείψουν τις εστίες τους.
Ναι, είμαστε μάρτυρες σήμερα της σιωπηρής αποδοχής από τον ΟΗΕ (ο οποίος είχε βιαστεί πέρσι, όταν κλήθηκε να δώσει την έγκρισή του στην ανιστόρητη ''συμφωνία Πρεσπών'', κατά παραγγελία των ΗΠΑ) των γεωπολιτικών ανακατατάξεων της Μεσογείου, μετά την καταπάτηση της Συνθήκης της Λωζάνης (1923) και την επιβολή του δικαίου της πυγμής των ισχυρών τουρκικών δυνάμεων έναντι των ανίσχυρων κουρδικών.
Αυτές οι κοσμοϊστορικές παγκόσμιες προκλήσεις που υπερβαίνουν τα εθνικά σύνορα, γίνονται ερήμην της θέλησης της πλειοψηφίας των κρατών-μελών των Ηνωμένων Εθνών, αλλά με τη σύμφωνη γνώμη της Ατλαντικής υπερδύναμης, που - για τα δικά της συμφέροντα - δίνει άφεση αμαρτιών στους παραβάτες του διεθνούς δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Τούρκους.
Τους Τούρκους που έκαναν προ ημερών ωμή εισβολή στο έδαφος της ΒΑ Συρίας, για να αλλάξουν τα σύνορα, να εκτοπίσουν τους Κούρδους που ζητούσαν την ανεξαρτησία τους και να κάνουν σε εύθετο χρόνο την ανταλλαγή πληθυσμών που σχεδιάζουν.
Όλα αυτά είναι καταδικαστέα απ' το διεθνές δίκαιο (βίαιη αλλαγή συνόρων, εκτοπισμοί, εθνοκάθαρση, ανταλλαγή πληθυσμών), αλλά πού να το βρουν οι ανίσχυροι, έστω κι αν - τύποις, όπως αποδεικνύεται - έχουν θεματοφύλακα των ΟΗΕ, που κλίνει ωστόσο τα μάτια του μπρος στην κατάφωρη αδικία επιτρέποντας στην Αμερική να δίνει άφεση αμαρτιών σε μια χώρα εγκληματία πολέμου;
Με βάση αυτά τα απτά παραδείγματα που λαμβάνουν χώρα επί των ημερών μας, αναρωτιόμαστε δικαιολογημένα για το πόση ελπίδα έχει απομείνει στον κόσμο και πόση προσδοκία ότι κάτι θα αλλάξει στον Διεθνή Οργανισμό, ώστε να πάψουν να είναι κενοί λόγοι οι ρητορείες του για απόδοση πανανθρώπινης δικαιοσύνης, ειρήνης και σεβασμού των λαών και των πολιτισμών τους.
Η ατζέντα-ορόσημο του ΟΗΕ με ορίζοντα το 2030 έχει επικεντρωθεί ήδη στην αντιμετώπιση των παγκόσμιων προκλήσεων, που σχετίζονται με τον αφοπλισμό, τη φτώχεια, την υποβάθμιση του περιβάλλοντος (υπερθέρμανση του πλανήτη, κλιματική αλλαγή κλπ), την ευημερία, την ισότητα, τη δικαιοσύνη και την ειρήνη.
Οι δυο τελευταίες προσδοκίες αποδείχθηκαν έωλες μέχρι τώρα και σ' αυτές είναι που δίνει η Ελλάδα βαρύτητα. Η Ελλάδα που είναι παρούσα απ' τη δεκαετία του '40 στον Διεθνή Οργανισμό, όταν δέχτηκε αμέριστη τη βοήθειά του, για να ανακάμψει απ' τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Και σήμερα όμως, κάτω από διαφορετικές συνθήκες, ο ΟΗΕ στέκεται στο πλευρό της χώρας μας. Η Ύπατη Αρμοστεία του για τους Πρόσφυγες (UNHCR), η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (ΠΟΥ), η Οργάνωση Τροφίμων και Γεωργίας και ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης (ΔΟΜ) στηρίζουν και υποστηρίζουν τα αιτήματά της (με τη βοήθεια των 1500 υπαλλήλων των Ηνωμένων Εθνών που υπηρετούν σ' αυτήν) σε διαφόρους τομείς.
Επιπλέον η Ελλάδα φιλοξενεί μια Συντονιστική Μονάδα των Ηνωμένων Εθνών, που λειτουργεί ως ''Γραμματεία της Σύμβασης για την Προστασία του Θαλασσίου Περιβάλλοντος και της Παράκτιας Ζώνης της Μεσογείου''. Είναι κι αυτό ένα δείγμα της πίστης της στην ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντος - όπως τη διακηρύσσει ο ΟΗΕ - που αφορά όλους σ' όλον τον κόσμο.
Σε κάθε περίπτωση και παρά τις κατά καιρούς επικρίσεις που δέχεται (ενίοτε δικαιολογημένα), δεν παύει ο ΟΗΕ σήμερα να αποτελεί τη συνείδηση του κόσμου, αφού κύριος πυλώνας του είναι η στήριξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Αυτό που χρειάζεται όμως, για να αποκτήσει φερεγγυότητα στην Υφήλιο και να γίνει ''Πηγή Ειρήνης'' κι όχι ανασφάλειας και περιορισμένης εμβέλειας Οργανισμός, είναι να έχει την αποφασιστικότητα να επιβάλλει τη θέλησή του και στους ''Μεγάλους'', που τον χρηματοδοτούν με σκοπό να τον ελέγχουν και να τον κατευθύνουν ή να του ζητούν να σιωπά και σε εγκλήματα ακόμη πολέμου.
Με άλλα λόγια, ο ΟΗΕ, για να έχει τη δυνατότητα να κάνει πράξη τις διακηρύξεις του, πρέπει να αφεθεί ελεύθερος και να μην ποδηγετείται απ' τους ισχυρούς της Γης, που παίζουν τον ρόλο των ''προστατών'' του. Πρέπει να παλέψει για να εισακουστεί η φωνή του σε περιπτώσεις γενοκτονιών, εθνοκαθάρσεων και εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας, που προκαλούνται κυρίως απ' την καταπάτηση της ηθικής του πολέμου. Γιατί, αν εκλείψει αυτή, θα είναι κενό γράμμα ο πολιτισμός μας, αφού θα έχει αντικατασταθεί απ' την βαρβαρότητα...
''Κρινιώ Καλογερίδου'' ( Βούλα Ηλιάδου)
* Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μη συμπίπτουν με τις απόψεις του/της αρθρογράφου ή τα περιεχόμενα του άρθρου.
0 Σχόλια