Του Σπυρίδωνα Λαβδιώτη *
Δεν πρέπει εμείς να ξεχνάμε ότι το PSI – η μεγαλύτερη αναδιάρθρωση κρατικού χρέους παγκοσμίως – απέβλεπε στη μείωση του ελληνικού δημοσίου χρέους σε σχέση με το ΑΕΠ από το 176.5 % που κατέγραψε στα τέλη 2011,1 στο 120% στα τέλη του 2020!
Προς χάριν των τραπεζών
Αυτός ήταν «ο ζωτικός ρόλος» του αποκληθέντος με την εξωτική ονομασία, PSI: «Συμμετοχή του Ιδιωτικού Τομέα» και διατυπώθηκε από τις ευρωπαϊκές αρχές με το ΔΝΤ ως εξής: «για την επίτευξη του στόχου προσκαλούμε την Ελλάδα, τους ιδιώτες, και όλα τα συμβαλλόμενα μέλη να προσκομίσουν μια εθελοντική ανταλλαγή ομολογιών με ένα κούρεμα 50% της ονομαστικής αξίας του ελληνικού χρέους που κατέχουν. Υπό την προϋπόθεση ότι η εξέλιξη του PSI είναι επιτυχής, τα κράτη – μέλη της Ευρωζώνης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το ΔΝΤ θα χορηγήσουν δάνειο στην Ελλάδα ύψους 130 δις ευρώ για τη χρηματοδότηση των αναγκών της και την ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών».2
Επιπρόσθετα, η δυσβάστακτη δανειακή σύμβαση του PSI των 130 δις ευρώ – που θα διαμορφωθεί στο τελικό ποσό των 153 δις ευρώ3 – βαπτίστηκε από την τρόικα «βοήθεια χρηματοδότησης της ελληνικής οικονομίας». Τη «βοήθεια» την συνόδευαν οι ευχές των «θεσμών» για την υλοποίηση της απόφασης της Συνόδου Κορυφής, η οποία αφορούσε την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών όπου η ελληνική κυβέρνηση ανελάμβανε με ίδιους πόρους να τις στηρίξει, εάν δεν βρεθούν ιδιωτικές πηγές κεφαλαιακής ενίσχυσης. Όμως, η ελληνική κυβέρνηση δεν είχε τα κεφάλαια να αντιμετωπίσει ένα τόσο μεγάλο καθήκον. Έτσι συμπεριελήφθησαν στο δάνειο ‘διάσωσης’ των 130 δις ευρώ οι φοβερές ζημιές των τραπεζών και το διόγκωσαν σε 153 δις ευρώ. Και, οι ζημιές μεταμορφώθηκαν σε δημόσιο χρέος.
Το μεγάλο κόλπο της ΕΚΤ
Οποιοδήποτε λογικό πρόσωπο μπορεί εύκολα να αντιληφθεί, πριν προχωρήσουμε στην ανάλυση που ακολουθεί, ότι το PSI αντί να επιλύει το πρόβλημα του δημοσίου χρέους της Ελλάδος το επιδεινώνει άρδην. Πόσο μάλλον όταν η ΕΚΤ, που έχει το μονοπώλιο του χρήματος και δημιουργεί το χρήμα, ex nihilo, αρνείται να συμμετάσχει στο κούρεμα των ελληνικών ομόλογων που κατέχει και ενεργεί αθέμιτα – παραβιάζοντας την αρχή της ίσης μεταχείρισης των ομολογιούχων – όπως ένα αρπακτικό vulture fund. Δεν είναι μόνο η αναφώνηση ενός φοιτητή των οικονομικών «είναι να τραβάς τα μαλλιά σου από την φρίκη», αλλά και έγκριτων οικονομολόγων, όπως ο Paul De Grauwe,4 ο οποίος εμφατικά δηλώνει «η ΕΚΤ θα πρέπει να διαγράψει τις ελληνικές ομολογίες… η ζημιά είναι καθαρά λογιστικής φύσης. Αυτό δεν θα έχει επίπτωση στις άλλες χώρες-μέλη».
Με τα ανωτέρω προβλήματα του PSI, που πρακτικώς οδηγούσαν σε αποτυχία των στόχων και ηθικώς στην παραβίαση των χρηστών συναλλακτικών ηθών, η δημόσια προσφορά της ελληνικής κυβέρνησης για το PSI των ομολόγων που ανήκουν στο ελληνικό Δίκαιο θα φθάσει στη λήξη της στις 8 Μαρτίου 2012.5 Και για να είναι επιτυχής η εθελοντική συμμετοχή των ιδιωτών επενδυτών, έπρεπε να είναι μεγαλύτερη του 75% έτσι ώστε να προχωρήσει η ανταλλαγή των ομολόγων. Την επομένη μέρα, 9 Μαρτίου, η Ελληνική Κυβέρνηση θα ανακοινώσει τα αποτελέσματα της ‘εθελοντικής’ συμμετοχής.6
Επί συνόλου ελληνικών ομόλογων ονομαστικής αξίας 205.6 δις ευρώ7 που ανήκουν σε ιδιώτες επενδυτές – αυτά δυστυχώς απέμειναν μετά την παράτυπη εξαίρεση ομολόγων ύψους 56.6 δις ευρώ του ‘διοικητικού τομέα’ – η συμμετοχή στο κούρεμα είναι η εξής: α) ομόλογα ελληνικού Δικαίου: επί συνόλου ομολόγων 1778 δις ευρώ που εκδόθηκαν από το ελληνικό δημόσιο, αποδέχθηκαν εθελοντικά την ανταλλαγή οι κάτοχοι τίτλων συνολικής αξίας 152 δις ευρώ, ήτοι συμμετοχή 85.8%, β) ομόλογα αλλοδαπού Δικαίου: επί συνόλου ομολόγων 28.6 δις ευρώ, αποδέχθηκαν εθελοντικά την ανταλλαγή κάτοχοι τίτλων 20 δις ευρώ ή 69%. Συνεπώς, το σύνολο αποδοχής ανήλθε σε 172 δις ευρώ ή 83.6%.
Γιατί ενεργοποιήθηκαν οι ρήτρες χρεοκοπίας
Ξαφνικά, και ενώ η συνολική εθελοντική συμμετοχή στο PSI υπερέβη το 75%, η ελληνική κυβέρνηση αποφασίζει – ως κεραυνός εν αιθρία – να ενεργοποιήσει τις Ρήτρες Συλλογικής Δράσης (CACs),9 εξαναγκάζοντας τους διαφωνούντες ομολογιούχους να αποδεχθούν το PSI. Ούτως, με την εφαρμογή των (CACs) στα ομόλoγα ελληνικού Δικαίου η συμμετοχή διευρύνεται στα 197 δις ευρώ που αντιστοιχεί στο 96 % επί του συνόλου των 205.6 δις ευρώ. Το πώς μετετράπη σε αναγκαστική η εθελοντική ανταλλαγή για να αυξηθεί η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα είναι μια άλλη θλιβερή ιστορία στη saga του PSI. Ο λόγος, «η Ελλάδα και η τρόικα αποφάσισαν να θέσουν όριο ελάχιστης αποδοχής το 90 % συμμετοχής ως προϋπόθεση για να προχωρήσει αμετάκλητα η ανταλλαγή».10
Με άλλα λόγια, η τρόικα με την ολέθρια συγκατάθεση της πολιτικής ηγεσίας -κι αυτό είναι το μυστήριο – εξαίρεσε αθέμιτα τα 56.6 δις ευρώ των ομολόγων της ΕΚΤ και των εθνικών κεντρικών τραπεζών που τα απέκτησαν για λόγους διασποράς χαρτοφυλακίου (οι ίδιες διαχειρίζονται τα ασφαλιστικά τους ταμεία) και κούρεψαν τα δικά μας Ταμεία! Κι αυτό, διότι γνώριζαν ότι τα 25 δις ευρώ που δεν συμμετείχαν στο PSI αντιπροσώπευαν ομολογίες που κατείχαν τα ασφαλιστικά ταμεία της χώρας, μαζί με ένα μικρό ποσό ομολογιών, αλλά σημαντικό για το βαλάντιο τους, αξίας 2.5 δις ευρώ που άνηκε σε Έλληνες επενδυτές. Αυτά ήταν φυσικά πρόσωπα τα οποία εμπιστεύτηκαν το ελληνικό κράτος – κυρίως μικρομέτοχοι – αφού ο αριθμός τους ανέρχονταν γύρω στις 10 χιλιάδες.
Εν συνεχεία, η κυβέρνηση μαζί με την τρόικα άρχισαν να πανηγυρίζουν ότι η μείωση του δημοσίου χρέους ανέρχεται σε 106 δις ευρώ,11 ξεπέρασαν τον αρχικό στόχο του 90% συμμετοχής ο οποίος αντιστοιχεί στον πολυπόθητο αριθμό των 100 δις ευρώ. Αυτό που επί μήνες διατυμπάνιζαν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το ΔΝΤ ότι: το πολυδιαφημισμένο PSI θα επιφέρει μείωση 100 δις ευρώ του ελληνικού χρέους.
Συμπέρασμα
Η τρόικα μπορεί να πανηγύριζε, γιατί το ελληνικό PSI απομάκρυνε την ευρωπαϊκή νομισματική ένωση από το χείλος του γκρεμού, όμως έπαιξε ένα άσχημο επικοινωνιακό παιχνίδι στολίζοντας την προσωπική της βιτρίνα εις βάρος του ελληνικού λαού. Η αποδοχή του από την ελληνική κυβέρνηση συνιστά έναν οικονομικό παραλογισμό και όχι, όπως τότε ισχυρίστηκε, «προστασία» της χώρας. Εν κατακλείδι, ο Υπουργός Οικονομικών, Ε. Βενιζέλος θα δηλώσει12 ότι τα Ταμεία είχαν ομόλογα περίπου 22 δις ευρώ και με το που εντάχθηκαν στο PSI κουρεύτηκαν τα 14 δις ευρώ. Αυτή δεν είναι λογιστική ζημία είναι πραγματική ζημιά, η οποία θα εμφανιστεί στο επόμενο έτος όπως μας επιβεβαιώνει το Ελεγκτικό Συνέδριο.
Σπυρίδων Λαβδιώτης
* Former Senior Financial Analyst at Bank of Canada
Πηγές:
1 Έκθεση Ελεγκτικού Συνεδρίου (ΕΣ) επί του Απολογισμού & Ισολογισμού του Κράτους, έτους 2011. Σύμφωνα με το ΕΣ το δημόσιο χρέος ανέρχεται στα 368 δις ευρώ, ενώ το ΑΕΠ στα 208.5 δις ευρώ.
2 Consilium, Europa, European Council, Euro Summit Statement, Brussels, 26 October 2011.
3 Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο, Η Παρέμβαση της Επιτροπής στην Ελληνική Χρηματοοικονομική Κρίση (2017).Το PSI αποτελεί το «Β’ Πρόγραμμα της ελληνικής οικονομικής προσαρμογής». Το σύνολο της χρηματοδότησης αναθεωρήθηκε από το ΔΝΤ, από τα αρχικά 130 δις ευρώ, σε 172.6 δις ευρώ. Τελικά η εκταμιευθείσα συνδρομή από το ΕΤΧΣ(EFSF) ήταν 141.8 και 11.6 δις ευρώ του ΔΝΤ· σελ. 14.
4 Paul De Grauwe, “ Why the ECB should not insist on repayment of its Greek bonds”, VOX, 16 July 2016
5 Η Ελληνική κυβέρνηση απεφάσισε να παρατείνει την περίοδο προσφοράς για τις σειρές ομολόγων που εκδόθηκαν σε ξένο δίκαιο και για ομολογίες κρατικών επιχειρήσεων μέχρι τις 23 Μαρτίου 2012.
6 Hellenic Republic, Ministry of Finance, Press Release, Athens, 9 March 2012.
7 Στο συνολικό ποσό των 205.6 δις ευρώ επιλέξιμων χρεογράφων συμπεριλαμβάνονται, πλην των ομολόγων, και δάνεια του ευρύτερου δημόσιου τομέα τα οποία ανταλλάχθηκαν με τους ίδιους όρους με τα ομόλογα των ιδιωτών επενδυτών. Τα δάνεια αφορούσαν κρατικές επιχειρήσεις, όπως των Αστικών Συγκοινωνιών της Αθήνας, (ΟΑΣΑ), ΤΡΑΜ, ΟΣΕ, και ΕΑΣ, συνολικού ύψους 4.9 δις ευρώ.
8 Τα € 177 δις των ομολόγων που διέπονται από ελληνικό νόμο δεν είχαν ρήτρες συλλογικής δράσης (CACs), αλλά με νομοθετικό διάταγμα εισήχθηκαν αναδρομικά (23-2-2012) και απαιτούν εθελοντική συμμετοχή 2/3ων, ενώ τα € 28.6 δις υπό ξένο Δίκαιο έχουν (CACs) που απαιτούν 75% συμμετοχής.
9 Οι Ρήτρες Συλλογικής Δράσης [Collective Action Clauses (CACs)] επιτρέπουν μία υπέρ-απαρτία των ομολογιούχων να συμφωνήσει σε μια αναδιάρθρωση του χρέους που είναι δεσμευτική για όλους τους κατόχους των ομολόγων, συμπεριλαμβανομένων κι αυτών που είναι κατά της αναδιάρθρωσης.
10 The Greek Debt Restructuring: An Autopsy, Zettelmeyer J., Trebesch C., Gulati M., July 3, 2013
11 € 205.6 δις ×.96 = 197.4 × .535 (συντελεστής κουρέματος των ομολόγων) = 105.6 δις ευρώ.
12 Η Αλήθεια για το PSI και τα Ασφαλιστικά Ταμεία, https://www.evenizelos.gr/tt2.html Αύγ., 2015
* Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μη συμπίπτουν με τις απόψεις του/της αρθρογράφου ή τα περιεχόμενα του άρθρου.
0 Σχόλια