Και του απάντησα, «Από την πλευρά μου φαίνεται λογικό. Το φάρμακο που αναστέλλει τον πολλαπλασιασμό των καρκινικών κυττάρων αναστέλλει επίσης τη γέννηση νέων νευρώνων στον εγκέφαλό τους». Ο Ρόμπερτ με κοίταξε σαν να ήμουν τρελή και είπε, «Μα, Σαντρίν, είναι ενήλικες ασθενείς - στους ενήλικες δεν γεννιούνται νέα νευρικά κύτταρα». Έμεινε άναυδος όταν του είπα, «Στην πραγματικότητα γεννιούνται». Είναι ένα φαινόμενο που αποκαλούμε νευρογένεση.
Ο Ρόμπερτ βέβαια δεν είναι νευροεπιστήμονας, και όταν ήταν στην Ιατρική δεν διδάχθηκε όσα γνωρίζουμε τώρα - ότι το μυαλό του ενήλικα μπορεί να αναπτύξει νέα νευρικά κύτταρα. Έτσι ο Ρόμπερτ, καθώς είναι καλός γιατρός, θέλησε να έρθει στο εργαστήριό μου για να κατανοήσει το θέμα λίγο καλύτερα. Και τον ξενάγησα σε ένα από τα πιο συναρπαστικά μέρη του εγκεφάλου, όσον αφορά τη νευρογένεση - και αυτός είναι ο ιππόκαμπος. Είναι αυτή λοιπόν η γκρίζα δομή στο κέντρο του εγκεφάλου. Και γνωρίζουμε εδώ και πολύ καιρό πως είναι απαραίτητη για τη μάθηση, τη μνήμη, τη διάθεση και το συναίσθημα. Παρόλα αυτά, πιο πρόσφατα μάθαμε ότι είναι μια από τις μοναδικές δομές του εγκεφάλου στον ενήλικα όπου μπορούν να γεννηθούν νέοι νευρώνες. Και αν κάνουμε μια τομή στον ιππόκαμπο και εστιάσουμε, αυτό που βλέπετε με μπλε είναι ένας νεοφυής νευρώνας στον εγκέφαλο ενός ενήλικα ποντικού. Άρα, όσον αφορά τον ανθρώπινο εγκέφαλο - ο συνάδελφος Γιόνας Φρίσεν στο πανεπιστήμιο Καρολίνσκα έχει υπολογίσει ότι παράγουμε 700 νέους νευρώνες κάθε μέρα μέσα στον ιππόκαμπο. Μπορεί να μην φαίνονται πολλοί, σε σχέση με τα δισεκατομμύρια των νευρώνων που έχουμε. Αλλά μέχρι να φτάσουμε στην ηλικία των 50, θα έχουμε αλλάξει όλοι τους νευρώνες με τους οποίους γεννηθήκαμε με νευρώνες γεννημένους στην ενήλικη ζωή μας.
Γιατί είναι σημαντικοί αυτοί οι νευρώνες και ποιες είναι οι λειτουργίες τους;
Κατ' αρχάς ξέρουμε ότι είναι σημαντικοί για τη μάθηση και τη μνήμη. Και στο εργαστήριο αποδείξαμε ότι αν μπλοκάρουμε την ικανότητα του ανθρώπινου εγκεφάλου να παράγει νέους νευρώνες στον ιππόκαμπο, τότε μπλοκάρουμε ορισμένες ικανότητες της μνήμης. Και πρόσφατα μάθαμε ότι αυτό ισχύει ειδικά για την αναγνώριση του χώρου - όπως ας πούμε όταν βρίσκεις τον δρόμο σου μέσα στην πόλη. Ακόμη μαθαίνουμε πολλά, και οι νευρώνες δεν είναι σημαντικοί μόνο για την ικανότητα της μνήμης, αλλά και για την ποιότητα της μνήμης. Και θα ήταν χρήσιμοι για να προσθέσουν χρόνο στη μνήμη μας και θα βοηθήσουν να διαφοροποιήσουμε παρόμοιες μνήμες όπως: πώς βρίσκεις το ποδήλατό σου που παρκάρεις στον σταθμό κάθε μέρα στο ίδιο μέρος, αλλά σε μια λίγο διαφορετική θέση;Πιο ενδιαφέρουσα φάνηκε στον συνάδελφο Ρόμπερτ η έρευνα που κάνουμε περί νευρογένεσης και κατάθλιψης. Σε μοντέλο για την κατάθλιψη που εφαρμόστηκε σε ζώα, είδαμε ότι έχουμε χαμηλότερα επίπεδα νευρογένεσης. Και αν χορηγήσουμε αντικαταθλιπτικά, τότε αυξάνουμε την παραγωγή νέων νευρώνων, μειώνουμε τα συμπτώματα της κατάθλιψης, κι έτσι διαπιστώνουμε ξεκάθαρη σχέση μεταξύ νευρογένεσης και κατάθλιψης. Επιπλέον όμως, αν απλά μπλοκάρεις τη νευρογένεση, τότε μπλοκάρεις και την αποδοτικότητα του αντικαταθλιπτικού. Έως τότε ο Ρόμπερτ είχε καταλάβει ότι πιθανότατα οι ασθενείς του υπέφεραν από κατάθλιψη ακόμη και αφού θεραπεύτηκαν από τον καρκίνο, επειδή το φάρμακο είχε αναστείλει τη δημιουργία νέων νευρώνων. Θα χρειαστεί χρόνος για τη δημιουργία νέων νευρώνων που επιβλέπουν φυσικές λειτουργίες.
Έτσι, ως κλάδος πιστεύουμε ότι έχουμε αρκετές ενδείξεις για να πούμε ότι η νευρογένεση θα πρέπει να είναι ο βασικός μας στόχος εάν θέλουμε να βελτιώσουμε το σχηματισμό μνήμης ή τη διάθεση, ή ακόμη να προλάβουμε την μείωση που σχετίζεται με τη γήρανση ή με το στρες.
Έτσι η επόμενη ερώτηση είναι: Μπορούμε να ελέγξουμε τη νευρογένεση; Η απάντηση είναι, ναι. Και τώρα θα κάνουμε ένα μικρό κουίζ. Θα σας δώσω μια ομάδα συμπεριφορών και δραστηριοτήτων, και θα μου πείτε αν πιστεύετε ότι θα αυξήσουν τη νευρογένεση ή αν θα τη μειώσουν. Είμαστε έτοιμοι; Εντάξει, πάμε. Η συνέχεια εδώ:
* Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μη συμπίπτουν με τις απόψεις του/της αρθρογράφου ή τα περιεχόμενα του άρθρου.
0 Σχόλια