Αν κάποιος παρακολουθήσει τον τρόπο με τον οποίο κινείται η Ρωσία στο διεθνές σύστημα τα τελευταία χρόνια, θα διαπιστώσει μια παρατεταμένη ψευδαίσθηση μεγαλείου. Είναι αυτή η ψευδαίσθηση που οδηγεί τη Μόσχα στο να επιδιώκει να ανοίξει έναν δεύτερο γύρο ψυχροπολεμικής αντιπαράθεσης με τον δυτικό κόσμο, κινούμενη σαν αρκούδα μέσα σε υαλοπωλείο.
Πριν από μερικά χρόνια η Γεωργία γνώρισε τη ρωσική επιθετικότητα και σήμερα η Ουκρανία. Είμαι από αυτούς οι οποίοι υποστηρίζουν από την πρώτη στιγμή που τα ρωσικά άρματα μάχης κινήθηκαν προς την Τιφλίδα ότι ο Καύκασος δεν αποτέλεσε -και δεν αποτελεί- ουσιαστικό στρατηγικό διακύβευμα για τη Μόσχα, αφού η περιοχή είναι ζώνη πρωτογενούς -και μοναδικής πλέον- επιρροής της Ρωσίας. Η πραγματική ανησυχία της Ρωσίας δεν είναι άλλη από την αντιπυραυλική ασπίδα της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας. Σε αυτό το σημείο είναι φανερό ότι η Μόσχα χάνει την ψυχραιμία της και επιδίδεται σε μαξιμαλιστικές δηλώσεις για να αντιμετωπίσει τη συγκεκριμένη εξέλιξη, που θα αλλάξει τα πάντα ως προς τον τρόπο με τον οποίο εξελίσσεται σήμερα το στρατηγικό παίγνιο σε διεθνές επίπεδο.
Πριν από μερικές ημέρες, ο Ρώσος πρέσβης στην Κοπεγχάγη Μιχαήλ Βάνιν δήλωσε στην εφημερίδα «Γιλάντς Πόστεν»: «Δεν πιστεύω ότι οι Δανοί κατανοούν πλήρως τις συνέπειες, αν ενταχθούν στην αντιπυραυλική ασπίδα των ΗΠΑ. Αν αυτό συμβεί, τότε τα δανέζικα πολεμικά πλοία θα γίνουν στόχοι για τους ρωσικούς πυρηνικούς πυραύλους». Η συγκεκριμένη δήλωση θα μπορούσε να είναι ατάκα από πρωταγωνιστή έργου του Στίβεν Κινγκ, αφού στον επιτυχημένο συγγραφέα αρέσει να παίζει με τα ταξίδια στον χρόνο. Κι όμως, δεν είναι δήλωση Σοβιετικού πρέσβη των αρχών της δεκαετίας του '50, αλλά Ρώσου διπλωμάτη στο πρώτο τέταρτο του 21ου αιώνα. Κι αυτό οφείλει να προβληματίσει σοβαρά όχι μόνο τη Δύση, αλλά το σύνολο του διεθνούς συστήματος.
Αν αυτό είναι ένα παιχνίδι μιας «άγαρμπης» απειλής χρήσης βίας, τότε η Μόσχα λανθάνει οικτρά για άλλη μια φορά τα τελευταία χρόνια. Στη στρατηγική, η αρχή της αναλογικότητας, το περίφημο «tit for tat», είναι κομβικό ως προς τον τρόπο με τον οποίο επιδιώκεις να κινηθείς στον ρευστό χώρο της διπλωματικής διαδικασίας. Δεν μπορείς να ασκήσεις απειλή χρήσης βίας με το απόλυτο όπλο καταστροφής, γιατί τότε δεν έχεις περιθώρια κλιμάκωσης της επιχειρηματολογίας σου.
Αν η Μόσχα επιδιώκει να φοβίσει τη Δανία, τότε ο Ρώσος διπλωμάτης τα κατάφερε εξαιρετικά και επομένως δεν υφίσταται άλλη προοπτική για τη Κοπεγχάγη από το να ενταχθεί στην αντιπυραυλική ασπίδα και να θωρακιστεί απόλυτα απέναντι στη ρωσική δεδηλωμένη επιθετικότητα. Αν, τέλος, η Μόσχα προσπαθεί να διεγείρει τα αντανακλαστικά της Δύσης και να οδηγήσει το ΝΑΤΟ σε έναν δεύτερο γύρο ψυχροπολεμικής αντιπαράθεσης, τότε πλανάται πλάνην οικτράν. Κι αυτό διότι η Ιστορία εξελίσσεται γραμμικά και όχι κυκλικά. Η Ρωσία δεν έχει τη δυνατότητα να ανταγωνιστεί τη Δύση, γιατί δεν είναι ΕΣΣΔ και διότι η Κίνα δεν έχει την παραμικρή διάθεση να συνάψει στρατιωτική συμμαχία μαζί της. Ομορες μεγάλες δυνάμεις που ανταγωνίζονται η μία την άλλη μέχρις εσχάτων δεν συμμαχούν.
Το ζήτημα που πρέπει να προβληματίσει τα δυτικά think tanks και τον δυτικό πανεπιστημιακό κόσμο των Διεθνών Σχέσεων είναι αν η Ρωσία βρίσκεται πλέον, εξαιτίας της ψευδαίσθησης μεγαλείου, σε φάση οριστικής υπέρβασης του στρατηγικού δόγματος της Αμοιβαίας Επιβεβαιωμένης Καταστροφής (MAD). Με απλά λόγια, αν πλέον η Μόσχα δεν ενδιαφέρεται για τις ολιστικές συνέπειες μιας πυρηνικής σύγκρουσης.
Υποστηρίζω ότι, στα ανώτατα ηγετικά κλιμάκια της Ρωσίας, ξεκινώντας από τον προεδρικό θώκο, βρίσκονται στελέχη που βίωσαν την ήττα της ΕΣΣΔ ως κατώτεροι ή μεσαίοι αξιωματούχοι, και η πολιτική σκέψη τους «φλερτάρει» ανοιχτά με την εσχατολογία ως εργαλείο που θα διακόψει την πορεία της Ρωσίας προς ένα νέο αδιέξοδο, με ό,τι κι αν αυτό σημαίνει για τη διεθνή ασφάλεια. Αν η τελευταία υπόθεση έχει έστω και ένα μικρό ποσοστό ορθότητας, τότε η νατοϊκή αντιπυραυλική ασπίδα είναι απαραίτητη όχι μόνο για την αποτροπή της ρωσικής επιθετικότητας, αλλά και για την επιβίωσή μας ως κυρίαρχου δυτικού πόλου.
*Ο Σπύρος Λίτσας είναι Επίκουρος καθηγητής Διεθνών Σχέσεων Πανεπιστημίου Μακεδονίας / Tweeter: @Spyros_Litsas
Εφημερίδα Δημοκρατία
** Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μη συμπίπτουν με τις απόψεις του/της αρθρογράφου ή τα περιεχόμενα του άρθρου.
0 Σχόλια