Η φωτογραφία που απέσπασε το πρώτο βραβείο απεικονίζει κάτι που καταναλώνεται από το 90% των ενηλίκων του πλανήτη. Λίγοι όμως έχουν την ευκαιρία να θαυμάσουν έτσι την καφεΐνη τους! Για την ακρίβεια, πρόκειται για κρυστάλλους καφεΐνης ιδωμένους με τη βοήθεια του ηλεκτρονικού μικροσκοπίου. Το μήκος όλων μαζί των κρυστάλλων της εικόνας, οι οποίοι έχουν χρωματιστεί τεχνητά, δεν ξεπερνά στην
πραγματικότητα τα 40 μικρόμετρα. Ενώ εμείς καταναλώνουμε την καφεΐνη για να ενισχύσουμε την εγρήγορσή μας, στα φυτά χρησιμεύει ως φυσικό εντομοκτόνο: παραλύει και σκοτώνει τα έντομα που τα κατατρώγουν
Αν ανήκετε στο συνηθισμένο 90% του ενήλικου πληθυσμού αυτού του πλανήτη, πιθανότατα καταναλώνετε καφεΐνη σε καθημερινή βάση. Αλλά μάλλον δεν έχετε δει ποτέ την καφεΐνη με τα μάτια της Annie Cavanagh και του David McCarthy, οι οποίοι παρατήρησαν στο μικροσκόπιο και φωτογράφησαν τους κρυστάλλους της. Το αποτέλεσμα των κόπων τους εκτιμήθηκε πολύ: τους έδωσε το πρώτο βραβείο του εφετινού διαγωνισμού επιστημονικής φωτογραφίας Welcome Image Awards που διοργάνωσε για δωδέκατη συνεχή χρονιά το ομώνυμο βρετανικό φιλανθρωπικό ίδρυμα.
Απολαύστε τη νικητήρια εικόνα, αλλά και τις υπόλοιπες οι οποίες ελήφθησαν από επιστήμονες κατά τη διάρκεια των ερευνητικών τους αναζητήσεων και ταξιδέψτε για λίγο στους δικούς τους μικρόκοσμους.
Την επόμενη φορά που θα αγγίξετε ένα φύλλο λεβάντας και το χαρακτηριστικό άρωμά της θα φτάσει στους οσφρητικούς υποδοχείς της μύτης σας, θα ξέρετε ακριβώς πώς προέκυψε αυτό: το χέρι σας συνέθλιψε τις «μπαλίτσες» που περιέχουν τα αιθέρια έλαια του φυτού. Στη φωτογραφία ηλεκτρονικού μικροσκοπίου σάρωσης (η οποία έχει χρωματιστεί τεχνητά) οι μπαλίτσες, οι οποίες ονομάζονται αδενικά τριχώματα, περιβάλλονται από πράσινα μη αδενικά τριχώματα. Αυτά τα δεύτερα είναι μια άλλη κατηγορία εξειδικευμένων επιδερμικών κυττάρων τα οποία προστατεύουν το φυτό τόσο από τα έντομα όσο και από την αφυδάτωση. Τα αιθέρια έλαια της λεβάντας χρησιμοποιούνται στην αρωματοποιία, στην κοσμετολογία, αλλά και για την παρασκευή φαρμακευτικών ειδών.
Για τη φωτογραφία αυτή χρειάστηκε συνεστιακό μικροσκόπιο, το οποίο εστιάζοντας σε διαφορετικά επίπεδα του παρασκευάσματος λαμβάνει πολλαπλές εικόνες οι οποίες με τη βοήθεια υπολογιστή ανακατασκευάζονται σε τρισδιάστατες. Στην προκειμένη περίπτωση το παρασκεύασμα ήταν ωοθήκη αφρικανικού βατράχου (Xenopus laevis), ενός κλασικού πειραματόζωου για μελέτες Κυτταρικής και Αναπτυξιακής Βιολογίας. Καθένα από τα ωοκύτταρα περιβάλλεται από χιλιάδες τροφικά κύτταρα (μπλε κόκκοι), ενώ οι κόκκινοι κόκκοι αντιστοιχούν στα αιμοφόρα αγγεία που τροφοδοτούν τόσο τα ωάρια όσο και τα τροφικά κύτταρα με οξυγόνο.
Μια προσεκτική ματιά στην εικόνα θα σας αποκαλύψει στο κέντρο της ένα έμβρυο κοτόπουλου (Gallus gallus) δύο ημερών. Η φωτογραφία ελήφθη με τη βοήθεια μικροσκοπίου ύστερα από χρώση που είχε στόχο να αναδείξει το εκτενές σύστημα αγγείων που χρησιμοποιεί το έμβρυο για να τραφεί. Στο πάνω μέρος του εμβρύου, ακριβώς πάνω από την εμβρυϊκή καρδιά, διακρίνονται το μάτι και ο εγκέφαλός του. Το μακρύ κάτω μέρος του εμβρύου είναι το σώμα από το οποίο θα προκύψουν οι φτερούγες και τα πόδια του. Σε αυτό το στάδιο οι πραγματικές διαστάσεις του εμβρύου και των αγγείων που το τρέφουν δεν ξεπερνούν αυτές ενός νομίσματος 5 λεπτών.
Μοιάζει με ένα ωραίο μαντήλι, αλλά δεν μπορούμε να το φορέσουμε! Πρόκειται για εικόνα ενός βακτηριακού βιοφίλμ η οποία έχει ληφθεί με τη βοήθεια συνεστιακού μικροσκοπίου. Οι ερευνητές αρχικά ανακάτεψαν σε ένα τρυβλίο petri καλλιέργειες του βακτηρίου Bacillus subtilis (το οποίο διαβιοί στο έδαφος), καθεμία από τις οποίες εξέφραζε μια διαφορετική φωσφορίζουσα πρωτεΐνη, και στη συνέχεια τα άφησαν να αναπτυχθούν προκειμένου να μελετήσουν τον τρόπο αύξησής τους. Η φωτογραφία ελήφθη ως μέρος του προγράμματος που έχει στόχο να προβλέψει τον σχηματισμό των βακτηριακών βιοφίλμ με τη βοήθεια μαθηματικών μοντέλων.
Μη σας μπερδεύει το σήμα της ραδιενέργειας! Αυτό που απεικονίζεται εδώ, όχι μόνο δεν έχει καμία σχέση με τη ραδιενέργεια, αλλά και απειλείται από αυτή, όπως όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί. Πρόκειται για ένα διάτομο, μια κατηγορία μονοκυτταρικών φυκών τα οποία χαρακτηρίζονται από την παρουσία ενός σκληρού περιβλήματος φτιαγμένου από πυρίτιο. Τα περιβλήματα των διατόμων χαρακτηρίζονται από μεγάλη ποικιλία σχεδίων, πόρων, προεξοχών και ρηγμάτων. Ολα αυτά χρησιμοποιούνται από τους ερευνητές προκειμένου να κατατάξουν τους οργανισμούς αυτούς - που αποτελούν τον συνηθέστερο τύπο φυτοπλαγκτού -, ενώ οι αριθμοί των κοινοτήτων τους χρησιμοποιούνται ως δείκτης της καθαρότητας των υδάτων.
Περί τις 16 ώρες χρειάστηκαν για να σχηματιστεί το σπιράλ της φωτογραφίας μας. Στην πραγματικότητα το σπειροειδές σχήμα δεν είναι παρά ένα παιχνίδι του φωτογράφου-επιστήμονα ο οποίος με τη βοήθεια ενός μικροσκοπίου time-lapse απαθανάτισε τη διαίρεση ενός κυττάρου HeLa. Τα κύτταρα HeLa είναι καρκινικά κύτταρα τα οποία χρησιμοποιούνται εκτενώς για ερευνητικούς σκοπούς. Με κόκκινο απεικονίζεται το DNA και με θαλασσί η κυτταρική μεμβράνη, το περίβλημα του κυττάρου. Αν αρχίσει κανείς από το εσώτερο κύτταρο του σπιράλ και πηγαίνει προς τα έξω θα έχει παρακολουθήσει πώς το κύτταρο που ετοιμάζεται να διαιρεθεί αρχικά διπλασιάζει το DNΑ του και το παρατάσσει με τρόπο που επιτρέπει τον ακριβή καταμερισμό του στα δύο θυγατρικά που θα προκύψουν από τη διαίρεση.
Αλλος ένας κρύσταλλος που πήρε βραβείο! Μόνο που αυτόν δεν χρειάζεται, ευτυχώς, να τον καταναλώσουμε όλοι. Πρόκειται για κρύσταλλο του φαρμάκου λοπεραμίδη (ιδωμένου με τη βοήθεια ηλεκτρονικού μικροσκοπίου σάρωσης και τεχνητώς χρωματισμένου) το οποίο χορηγείται για την αντιμετώπιση της διάρροιας. Η δράση του φαρμάκου συνίσταται στην αναστολή της κινητικότητας του εντέρου, πράγμα που μειώνει την ταχύτητα αποβολής του περιεχομένου του και αφήνει χρόνο στον οργανισμό να επαναπορροφήσει το νερό έτσι ώστε να προληφθεί η αφυδάτωση. Το μέγεθος του κρυστάλλου δεν ξεπερνά τα 250 μικρόμετρα.
Σουφλέρη Ιωάννα Α.
0 Σχόλια