Η νέα τουρκική κυβέρνηση και το μεγάλο παιχνίδι με Αίγυπτο και Ισραηλ

Γράφει ο Νίκος Μελέτης

Εν αναμονή του πρώτου δείγματος γραφής έναντι της Ελλάδας από τη νέα τουρκική κυβέρνηση, αφού ολοκληρωθεί ο εκλογικός κύκλος και στην Ελλάδα, η Αθήνα οφείλει να παρακολουθεί στενά τις επόμενες κινήσεις της Άγκυρας στα «μέτωπα» της Αιγύπτου και του Ισραήλ.

Θεωρείται δεδομένο ότι από τις πρώτες κινήσεις που βρίσκονται στην κορυφή της ατζέντας του νέου δίπολου στην άσκηση εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας θα είναι ο διεμβολισμός των σχέσεων της Ελλάδας με την Αίγυπτο και το Ισραήλ, κάτι που θα έχει σοβαρότατες συνέπειες για τη χώρα μας.

Ο νέος υπουργός εξωτερικών Χ. Φιντάν είχε αναλάβει όλο το προηγούμενο διάστημα τις πολύ δύσκολες παρασκηνιακές επαφές με το Κάϊρο και το Τελ Αβίβ, που έστρωσαν τον δρόμο για τα βήματα αποκατάστασης των σχέσεων των δυο χωρών με την Τουρκία. Η προσωπική σχέση με τον επικεφαλής των Αιγυπτιακών Μυστικών Υπηρεσιών στρατηγό Α. Κάμελ και οι επαφές και συνεννοήσεις με την Μοσάντ (αποτέλεσμα των οποίων ήταν και η εξάρθρωση δικτύου Ιρανών που στόχευαν ισραηλινούς στόχους στην Κωνσταντινούπολη) είναι στοιχεία που θα εκμεταλλευθεί από την αρχή της θητείας του.

Με την Αίγυπτο φαίνεται ότι η πορεία εξομάλυνσης παίρνει πιο γοργό ρυθμό μετά και την ανακοίνωση εκ μέρους της Αιγυπτιακής προεδρίας ότι οι κ. Σίσι και Ερντογάν στην επικοινωνία που είχαν με αφορμή την εκλογική νίκη του Τούρκου προέδρου, συμφωνήθηκε η άμεση ανταλλαγή πρεσβευτών.

Ο ρυθμός και ο χαρακτήρας που θέλει να δώσει στην αποκατάσταση των σχέσεων με την Αίγυπτο αποκαλύπτεται με την τοποθέτηση του Τούρκου επιτετραμμένου στο Κάϊρο πρέσβη Σαλιχ Μουλτου Σεν σε εκπομπή του διεθνούς αραβικού τηλεοπτικού σταθμού (Ash-Sharq lil-Akhbar με έδρα το Ριάντ), όπως καταγράφηκε από το «Anadolu».

Ο Τούρκος διπλωμάτης εκτίμησε ότι οι διμερείς σχέσεις επανέρχονται σε κανονικούς ρυθμούς και πλέον η συζήτηση είναι για την ανάπτυξη της συνεργασίας στην οικονομία, τον τουρισμό και τον πολιτισμό. Με δεδομένο ότι στα χρόνια της κρίσης στις διμερείς σχέσεις δεν επηρεάσθηκαν ιδιαίτερα οι οικονομικές σχέσεις ο στόχος που τίθεται τώρα είναι οι εμπορικές ανταλλαγές από 9,7 δις δολάρια το 2022 να φθάσει τα 20 δις δολάρια, καθώς όπως είπε η Τουρκία είναι η μεγαλύτερη αγορά εξαγωγών της Αιγύπτου. Η Τουρκία είναι επίσης ο μεγαλύτερος αγοραστής αιγυπτιακού φυσικού αερίου.

Όμως ο Τούρκος διπλωμάτης αποκαλύπτει μια ακόμη σημαντική πτυχή των σχέσεων με την Αίγυπτο που αφορά άμεσα την Ελλάδα, καθώς βάζει στην ατζέντα και το θέμα της.

«Το θέμα της Οριοθέτησης Περιοχών Θαλάσσιας Δικαιοδοσίας είναι ανοιχτό σε συνεργασία, δεν είναι θέμα ανταγωνισμού» δηλωνει ο τούρκος πρέσβης προσθέτοντας ότι οι ειδικοί θα συμφωνήσουν ότι «δεν υπάρχει θεμελιώδης διαφωνία μεταξύ Αιγύπτου και Τουρκίας για την οριοθέτηση της θαλάσσιας δικαιοδοσίας. Την ερχόμενη περίοδο θα γίνουν μελέτες για το θέμα αυτό. Και θα σημειωθεί πρόοδος…»

Η πρόθεση της Τουρκίας να συνδέσει την αποκατάσταση των σχέσεων με το Κάϊρο, με την επανέναρξη συζητήσεων για οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών, θα αποτελέσει  μία κρίσιμη δοκιμασία και για τις σχέσεις της Αθήνας με το Κάϊρο, καθώς θα οδηγεί σε πλήρη ανατροπή των δεδομένων στην Ανατολική Μεσόγειο εις βάρος της Ελλάδας.

Ο πρόεδρος Σίσι μέχρι τώρα έχει δείξει σταθερή θέση στο ζήτημα αυτό και δεν έχει επιτρέψει τη γραφειοκρατία του ΥΠΕΞ να ξεκινήσει τέτοιου είδους επαφές και συνεννοήσεις  με την Άγκυρα. Παρ όλα αυτά μετά και τη μερική συμφωνία οριοθέτησης Ελλάδας - Αιγύπτου, το γεγονός ότι εκτός συμφωνίας έχει μείνει όλη η επίμαχη περιοχή ανατολικά του 28ου Μεσημβρινού αφήνει ένα κενό το οποίο είναι προς μελλοντική διαπραγμάτευση είτε με την Ελλάδα  είτε με την Τουρκία είτε στο πλαίσιο ενός ευρύτερου διακανονισμού.

Όμως μια Συμφωνία με την Τουρκία είναι προφανές ότι θα οδηγήσει στην υλοποίηση της πιο ακραίας διεκδίκησης της Τουρκίας η οποία επιδιώκει την υφαρπαγή όλης της ελληνικής υφαλοκρηπίδας στην Ανατολική Μεσόγειο. Πάντως, σοβαρά εμπόδια σε μια τέτοια διαδικασία θα παραμένουν  το Τουρκολυβικό Μνημόνιο, το οποίο έχει απορρίψει επισήμως η Αίγυπτος και με επιστολή της στον ΟΗΕ, αλλά και το σοβαρό κόστος που θα έχει στις ελληνοαιγυπτιακές σχέσεις, οι οποίες τα τελευταία χρόνια και με επιλογή του ίδιου του προέδρου Σίσι, έχουν προσλάβει στρατηγικό χαρακτήρα.

Όμως ερωτηματικό είναι  και η επόμενη ημέρα στις σχέσεις της Τουρκίας με το Ισραήλ.Όπως πολύ εύγλωττα περιέγραφε στην «Jerusalem Post» ο πρώην αρχισυντάκτης της εφημερίδας Γιάακοβ Κατζ το Τελ Αβίβ είναι υποχρεωμένο πλέον να κάνει τους υπολογισμούς του με δεδομένο ότι ο Ερντογάν θα παραμένει στην εξουσία για τα επόμενα πέντε χρόνια εν αναμονή και μιας πρόσκλησης του Νετανιάχου να επισκεφθεί την Άγκυρα. Ο Τούρκος πρόεδρος δέχθηκε το συγχαρητήριο τηλεφώνημα του Μ. Νετανιάχου και συμφώνησαν «να συνεργαστούν για να εγκαινιάσουν μια νέα εποχή στις σχέσεις Τουρκίας - Ισραήλ». Το μεγάλο ερώτημα είναι πως θα αντιμετωπίσουν ένα από πρώτα ζητήματα στην ατζέντα, που είναι το φυσικό αέριο. 

Για τον Τ. Ερντογαν αποτελεί κρίσιμο διακύβευμα το να μπορέσει να εμπλακεί στις διεργασίες που αφορούν το φυσικό αέριο της Ανατολικής Μεσογείου και πρώτο σημαντικό βήμα θα ήταν να εξασφαλίσει ότι το ισραηλινό φυσικό αέριο θα εξαχθεί προς την Ευρώπη μέσω Τουρκίας.

Όμως αν και οικονομοτεχνικά θα ήταν μια ρεαλιστική λύση, στρατηγικά το Ισραήλ θα παρέδιδε ουσιαστικά το «όπλο» του φυσικού αερίου στα χέρια μιας Τουρκίας, που παρά τα βήματα εξομάλυνσης που έχουν γίνει, συνεχίζει να αποτελεί έναν απρόβλεπτο και μάλλον στρατηγικό αντίπαλο του, την Τουρκία του Τ. Ερντογάν.

«Θα ήταν τεράστιο λάθος να στείλουμε το φυσικό μας αέριο μέσω της Τουρκίας και να επιτρέψουμε στον Ερντογάν να αναλάβει ρόλο», δηλώνει στον αρθρογράφο της «Jerusalem Post» ισραηλινός πρώην υψηλόβαθμος στρατιωτικός αξιωματούχος που εμπλεκόταν μέχρι πρότινος στις ισραηλινοτουρκικες σχέσεις.

Σύμφωνα με την ανάλυση αυτή ο Ερντογάν δεν έχει αλλάξει ουσιαστικά, παρά τα ανοίγματα προς το Ισραήλ αλλά αυτό που έχει αλλάξει, είναι «η νέα τουρκική γεωπολιτική αντίληψη ότι η Τουρκία χρειάζεται το Ισραήλ για να ενισχύσει την αξία της Άγκυρας στην Ευρώπη και, κατά συνέπεια, να βοηθηθεί στην ανάκαμψη της οικονομίας της».

Η «Jerusalem Post» παρουσιάζει τις τρεις επιλογές που υπάρχουν, τον East Med, τον αγωγό προς την Κύπρο και τον αγωγό προς την Τουρκία και τα διλήμματα που εγείρονται για το Τελ Αβίβ. Η τρίτη επιλογή θεωρείται οικονομικότερη μεν αλλά θα οδηγήσει σε ρήξη των σχέσεων με την Ελλάδα και την Κύπρο, και θα επιφέρει σοβαρή εξάρτηση του Ισραήλ από την Τουρκία. Από την άλλη όμως η απόρριψη των προτάσεων του Ερντογάν θα προκαλέσει νέα ψύχρανση των σχέσεων πριν καν προλάβουν ξεπαγώσουν οι τουρκοισραηλινές σχέσεις και θα χάσει την ευκαιρία το Ισραήλ να αποκαταστήσει τις σχέσεις με μια περιφερειακή δύναμη κι ισχυρή χώρα του ΝΑΤΟ.

Είναι προφανές ότι το μεγάλο παιχνίδι στην Ανατολική Μεσόγειο έχει ήδη ανοίξει και η Ελλάδα πρέπει να κινηθεί άμεσα μετά τις εκλογές για να μην βρεθεί μπροστά σε δυσάρεστα τετελεσμένα.

Πηγή Liberal.gr

* Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μη συμπίπτουν με τις απόψεις του/της αρθρογράφου ή τα περιεχόμενα του άρθρου.