Ο Ερντογάν βάζει "φωτιά" σε Συρία και Ανατολική Μεσόγειο

Του Κώστα Ράπτη

Οι εκβιασμοί αποδίδουν. Και η εργαλειοποίηση της τρομοκρατίας επίσης. Αυτό είναι το συμπέρασμα στο οποίο δείχνει να έχει καταλήξει ο Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν, χωρίς μέχρι τώρα η πραγματικότητα να τον διαψεύδει.

Η τρομοκρατική επίθεση της 13ης Νοεμβρίου στην κεντρική οδό Ιστικλάλ της Κωνσταντινούπολης έδωσε το πρόσχημα για αυτό που η Τουρκία επιδιώκει από την περασμένη άνοιξη, δίχως ωστόσο να έχει πετύχει να αποσπάσει το απαραίτητο "πράσινο φως" είτε από τη Μόσχα είτε από τη Ουάσινγκτον: μια νέα, την τέταρτη κατά σειρά, στρατιωτική επέμβαση στις περιοχές της βόρειας Συρίας που ελέγχονται από τους συμμάχους των Αμερικανών Κούρδους αυτονομιστές.

Η άμεση απόδοση της ευθύνης για την τρομοκρατική ενέργεια στο εκτός νόμου ΡΚΚ και τη συριακή θυγατρική του YPG υπήρξε πολλαπλά χρήσιμη στην τουρκική ηγεσία. Δικαιολόγησε την έναρξη της διασυνοριακής επιχείρησης που έλαβε το όνομα "Γαμψό Ξίφος", έδωσε την ευκαιρία να καταγγελθεί για άλλη μία φορά ο διεθνής παράγων για "χλιαρή" στάση στο θέμα της τρομοκρατίας και επιπλέον ενέτεινε την πίεση στο φιλοκουρδικό κοινοβουλευτικό κόμμα HDP, το οποίο βρίσκεται στα πρόθυρα της απαγόρευσης λειτουργίας. Όλα αυτά χωρίς να έχει υπάρξει καμία ανάληψη ευθύνης για την επίθεση της 13ης Σεπτεμβρίου και ενώ οι διαθέσιμες πληροφορίες για τη συλληφθείσα δράστιδα και τις κινήσεις της μόνο ερωτήματα γεννούν.

Έξι μήνες πριν από τις επόμενες τουρκικές εκλογές, το σκηνικό για μία μεγάλη "εθνική επιτυχία" εκτός συνόρων καθώς και για τη συμπίεση της αντιπολίτευσης (η οποία, όπως έδειξαν οι τελευταίες δημοτικές εκλογές, δεν είναι σε θέση να σημειώνει νίκες δίχως μιας μορφής συνεργασία με την κουρδική ψήφο) έχει στηθεί.

Συμβιβαστική πρόταση

Και το κυριότερο: ο Ερντογάν είναι πολύ πιθανό να επιτύχει τους στόχους του στη βόρεια Συρία, δίχως να χρειαστεί να υλοποιήσει τις διαρκώς επαναλαμβανόμενες απειλές του για χερσαία προέλαση – με πιθανότερο στόχο το Κομπάνι, την πόλη που κατέστη σύμβολο της νίκης των Κούρδων αυτονομιστών απέναντι στους τζιχαντιστές του "Ισλαμικού Κράτους", σφραγίζοντας τη συμμαχία των πρώτων με τις αμερικανικές δυνάμεις.

Μέχρι τώρα, η επιχείρηση "Γαμψό Ξίφος" έχει περιοριστεί σε πλήγματα πυροβολικού ή από αέρος – με ρυθμό όλο πιο εντατικό και στοχοθεσία όλο και πιο τολμηρή. Λ.χ. τουρκικά drones εξόντωσαν δύο στελέχη των Κούρδων σε σημείο που απείχε μόλις 130 μέτρα από τη θέση αμερικανικών δυνάμεων, ενώ παράλληλα επλήγησαν και στόχοι σχετιζόμενοι με την πετρελαιοπαραγωγή της περιοχής, από την οποία επωφελούνται οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους.

Όλα αυτά υπήρξαν αρκετά για να θορυβήσουν την Ουάσινγκτον και να κινητοποιήσουν διαύλους διακριτικής διπλωματίας, όπως κατέδειξε η τηλεφωνική επικοινωνία που είχε την Τετάρτη ο επικεφαλής του Γενικού Επιτελείου των ΗΠΑ, στρατηγός Μαρκ Μίλι με τον Τούρκο ομόλογό του, Γιασάρ Γκιουλέρ, καθώς και η κατοπινή συνάντηση του Αμερικανού πρέσβευτή στην Άγκυρα, Τζεφ Φλέικ, με τον υπουργό Άμυνας της Τουρκίας, Χουλουσί Ακάρ.

Η τουρκική εφημερίδα "Hurriyet" υποστηρίζει ότι κατά τις επαφές αυτές προτάθηκε η δημιουργία "ασφαλούς ζώνης" πλάτους 30 χιλιομέτρων νοτίως των τουρκο-συριακών συνόρων, με αντίστοιχη απόσυρση των Κούρδων μαχητών, προκειμένου να μην υλοποιηθεί η απειλή της χερσαίας προέλασης. Με άλλα λόγια, προσφέρθηκε στην Άγκυρα το μείζον ζητούμενό της (που ήταν αμφίβολο αν μπορεί να εξασφαλίσει κινούμενη μονομερώς), προκειμένου να αποφύγει η αμερικανική πλευρά τα χειρότερα. Οι αντιπρόσωποι των Κούρδων που βρίσκονται στην Ουάσινγκτον για επαφές και τονίζουν δημοσίως ότι υπονομεύεται η κοινή προσπάθεια εναντίον των τζιχαντιστών έχουν πολλούς λόγους να ανησυχούν.

Εναλλακτικό σενάριο

Όμως το παιχνίδι έχει περισσότερους πρωταγωνιστές. Δεν είναι τυχαίο ότι ενώ ο Ερντογάν κατηγορεί τόσο τη Ουάσινγκτον όσο και τη Μόσχα ότι δεν έχουν τηρήσει τις υποσχέσεις τους, οι απαντήσεις που δέχεται περιορίζονται σε εκκλήσεις προς την Τουρκία για αυτοσυγκράτηση – ιδιαίτερα "ευγενικές" μάλιστα από ρωσικής πλευράς.

Διόλου τυχαία, ο Ρώσος απεσταλμένος στην περιοχή, Αλεξάντερ Λαβρέντιεφ, δείχνει ιδιαίτερα απασχολημένος να... προξενέψει μιαν αποκατάσταση των σχέσεων της Τουρκίας με το καθεστώς Άσαντ στη Συρία, καθώς, όπως δηλώνει, "είναι ζωτικής σημασίας οι δύο αυτές γειτονικές χώρες να είναι φίλες".

Η ρωσική διπλωματία θα προτιμούσε, βέβαια, να επιτύχει την επανυπαγωγή των κουρδοκρατούμενων περιοχών στην κεντρική εξουσία της συμμάχου Δαμασκού, με κάποια ανταλλάγματα αυτονομίας, καθώς οποιαδήποτε τουρκική προώθηση δημιουργεί ερωτήματα για τη μελλοντική εδαφική ακεραιότητα της Συρίας. Εφόσον, όμως, η κουρδική ηγεσία έχει κλείσει την πόρτα σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, το εναλλακτικό σενάριο μιας τουρκο-συριακής επανασυμφιλίωσης, εις βάρος των Κούρδων, φαντάζει εξίσου θελκτικό, στον βαθμό που επιτυγχάνει την υπονόμευση της αμερικανικής παρουσίας στην περιοχή.

Και ο Ερντογάν φροντίζει να "κλείσει" το μάτι, δηλώνοντας ότι μια συνάντησή του με τον Άσαντ δεν θα πρέπει να αποκλεισθεί, διότι "στην πολιτική δεν υπάρχει μνησικακία". Άλλωστε, η κυβέρνησή του έχει εγκαταλείψει από το καλοκαίρι τον στόχο της "αλλαγής καθεστώτος" στη Δαμασκό, ενώ πρώτος (στον συνήθη ρόλο του "λαγού") έσπευσε να ζητήσει την αποκατάσταση των σχέσεων με τον Άσαντ, ο ηγέτης του συμπολιτευόμενου κόμματος των Τούρκων εθνικιστών Ντεβλέτ Μπαχτσελί, έχοντας προφανώς κατά νου, κοντά στα άλλα, και τα εκλογικά οφέλη που θα επέφερε μια μαζική επαναπροώθηση Σύρων προσφύγων στο όνομα της επιτευχθείσας εξομάλυνσης. Από την πλευρά του, ο Ερντογάν διαβεβαιώνει ότι οι κινήσεις του θα αποβούν υπέρ της αποκατάστασης της εδαφική ακεραιότητας, τόσο της Συρίας όσο και του Ιράν.

Την ίδια στιγμή, οι εκπρόσωποι της "Πρωτοβουλίας της Αστάνα" (Ιράν, Τουρκία, Ρωσία) επαναβεβαίωσαν τη συνεργασία τους στην τελευταία τους συνάντηση, σε μία συγκυρία κατά την οποία το Ιράν έχει στοχοποιήσει το Ιρακινό Κουρδιστάν, ως απάντηση στις διαδηλώσεις που συγκλονίζουν την Ισλαμική Δημοκρατία.

Ποια μέτωπα κλείνουν – ποιο συντηρείται

Όλα αυτά πλαισιώνονται από μια ευρύτερη προσπάθεια της Τουρκίας να κλείσει τα περιττά μέτωπα και να επικεντρωθεί σε ό,τι μπορεί να εκβιάσει τη συνολική αλλαγή στάσης της Ουάσινγκτον απέναντί της. Το προηγούμενο διάστημα σημαδεύτηκε από σειρά ανοιγμάτων σε περιφερειακές δυνάμεις με τις οποίες οι σχέσεις ήσαν ψυχρές και δείχνουν να οδηγούνται σε φάση αποκατάστασης: τηλεφωνική επικοινωνία Ερντογάν με τον αυριανό Ισραηλινό πρωθυπουργό, Βενιαμίν Νετανιάχου, χειραψία με τον Αιγύπτιο ηγέτη αλ-Σίσι στις κερκίδες του Μουντιάλ, διαπραγματεύσεις με τη Σαουδική Αραβία για την κατάθεση "ένεσης" ρευστού, ύψους 5 δισ. δολαρίων στη δίχως επαρκή αποθέματα τουρκική κεντρική τράπεζα. Και έπεται συνέχεια.

Η απορρόφηση της Τουρκίας από το αιματηρό παιχνίδι στα σύνορά της με τη Συρία δεν την περισπά, ωστόσο, από τις φιλοδοξίες της στην ανατολική Μεσόγειο, καθώς τα δύο αυτά μέτωπα λειτουργούν μάλλον συμπληρωματικά. Είναι σε αυτό το πλαίσιο που προαναγγέλλεται δραστηριοποίηση σε "όλη την έκταση της "Γαλάζιας Πατρίδας”", με νέα έξοδο του ερευνητικού σκάφους "Αμπντουλχαμίτ Χαν", ενώ τις πρώτες πρωινές ώρες χθες πραγματοποίησε υπερπτήσεις πάνω από την Κίναρο, τους Καλόγερους και τους Ανθρωποφάγους των Φούρνων, για τη διατήρηση του "απαραίτητου" κλίματος έντασης.

Πηγή capital.gr

* Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μη συμπίπτουν με τις απόψεις του/της αρθρογράφου ή τα περιεχόμενα του άρθρου.