Του Κώστα Στούπα
Παρατηρώ τις τελευταίες ημέρες τις αντιδράσεις των αγορών στις ειδήσεις που
αφορούν την θετική ή αρνητική έκβαση των διαπραγματεύσεων που γίνονται
μεταξύ της ουκρανικής κυβέρνησης και του ρωσικού καθεστώτος, (γιατί όταν ένα
πρόσωπο βρίσκεται για πάνω από 20 χρόνια στην εξουσία έχουμε να κάνουμε με
απολυταρχικό καθεστώς) και προβληματίζομαι.
Ας υποθέσουμε λοιπόν πως οσονούπω προκύπτει μια συμφωνία μεταξύ των δύο
πλευρών. Ποια θα πρέπει να είναι τα χαρακτηριστικά αυτής της συμφωνίας
προκειμένου η Δύση να άρει το σύνολο ή έστω ένα μέρος των κυρώσεων;
Δεν παραβλέπω πως η ρωσική πλευρά μετά τον αιφνιδιασμό της από την ουκρανική
αντίσταση και τις αντιδράσεις της Δύσης, αναζητεί διέξοδο διαφυγής με
μικρότερο κόστος. Όσο και να υποχωρήσει όμως δεν πιστεύω πως η κατάσταση
μπορεί να επανέλθει σ’ αυτή που υπήρχε προ της στρατιωτικής εισβολής.
Αν το έκανε αυτό η Ρωσία και αποζημίωνε την Ουκρανία για τις καταστροφές που
προκάλεσε η στρατιωτική εισβολή ενδεχομένως η Δύση να απαντούσε με άρση των
κυρώσεων.
Τούτο όμως το θεωρώ αδιανόητο καθώς το καθεστώς της Μόσχας θα δεχόταν ένα
ιδιαίτερα ισχυρό πλήγμα, το οποίο θα έθετε σε κίνδυνο την ίδια του την
ύπαρξη. Ας μην ξεχνάμε πως ο δικτατορικός έλεγχος των μέσων ενημέρωσης στη
Ρωσία και η εικόνα που έχει η κοινή γνώμη της χώρας για τον εαυτό της, περί
μιας αυτοκρατορικής υπερδύναμης με κάποια μεσσιανικά χαρακτηριστικά
εξαιρετισμού δεν επιτρέπουν οποιαδήποτε υποχώρηση.
Άρα, επί της ουσίας συζητάμε για κάποια συμφωνία όπου η Ουκρανία θα
διατηρήσει την κυβέρνηση (ο όρος αποναζιστοποίηση έχει αποσυρθεί από τις
τελευταίες ανακοινώσεις της Ρωσίας) και η Ρωσία θα εξασφαλίσει κάποιου
είδους εγγυήτριας δύναμης για τις ανατολικές επαρχίες που έχουν ρωσόφωνους
πληθυσμούς.
Αυτό είναι ένα αφήγημα το οποίο το ρωσικό καθεστώς θα μπορούσε, με
δυσκολία, να το "πουλήσει" στο εσωτερικό ακροατήριο.
Πιστεύει κανείς ότι μια τέτοια συμφωνία θα έκανε την Ευρώπη και τη Δύση
συνολικότερα να αλλάξει στάση σε στρατηγικές αποφάσεις που έλαβε τις
τελευταίες μέρες όπως είναι το σχέδιο για μείωση της ενεργειακής εξάρτησης
από τη Ρωσία κατά 30% φέτος και περισσότερο σε βάθος χρόνου;
Πιστεύει κάποιος πως μια τέτοια συμφωνία θα άλλαζε τις αποφάσεις της
Γερμανίας και άλλων χωρών της Ευρώπης για τη σημαντική αύξηση των αμυντικών
δαπανών;
Η απροκάλυπτη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, μετά την Κριμαία, τη
Γεωργία κλπ. σήμανε στη Δύση συναγερμό. Κατέδειξε πως η Ρωσία κινείται βάσει
ενός στρατηγικού σχεδιασμού ανάκτησης της ζώνης επιρροής της πάλαι ποτέ
ΕΣΣΔ. Οι μισές περίπου χώρες της Ε.Ε. σήμερα ανήκαν στο "Παραπέτασμα" και θα
κάνουν οτιδήποτε μπορούν για να μην γυρίσουν εκεί.
Είναι απίθανο οι σχέσεις μεταξύ Δύσης-Ρωσίας να επανέλθουν στην προ εισβολής
κατάσταση, γι’ αυτό οι συνέπειες των κυρώσεων θα παραμείνουν για αρκετά
χρόνια. Το κόστος έχει αρχίσει ήδη να φαίνεται στην Ευρώπη και τον κόσμο.
Για τη ρωσική οικονομία οι συνέπειες μάλλον θα είναι καθοριστικές και αργά ή
γρήγορα θα δρομολογήσουν πολιτικές εξελίξεις.
Καλή η "παραμυθίαση" περί αυτοκρατορικής υπερδύναμης, ορθοδοξίας κλπ. αλλά ο
"μουζίκος" όταν τελειώνουν τα τρόφιμα κάνει και μια επανάσταση...
Η μοναδική περίπτωση άρσης των κυρώσεων και επανόδου των σχέσεων θα ήταν
στην περίπτωση ανατροπής του καθεστώτος Πούτιν εκ των έσω και διαδοχής του,
από ένα σύστημα με δημοκρατικό φιλοδυτικό προσανατολισμό. Στη Ρωσία δεν
υπάρχει δημοκρατική αντιπολίτευση καθώς όσοι προσπάθησαν να την
δημιουργήσουν έχουν δολοφονηθεί όπως ο Νεμτσόφ ή φυλακιστεί όπως ο Ναβάλνι.
Όπως συμβαίνει στα ολιγαρχικά καθεστώτα η μετάβαση της εξουσίας είναι
δύσκολη και συνήθως συνοδεύεται με περιόδους κοινωνικού, πολιτικού και
οικονομικού χάους. Οι μπολσεβίκοι κράτησαν περί τα 70 χρόνια, ο Πούτιν πάνω
από 20... Δεν είναι και άσχημα με βάση το αφήγημα που διατύπωσε.
Η Ρωσία οικονομικά είναι μια υπανάπτυκτη χώρα μικρο-μεσαίου μεγέθους που
φιλοδοξεί εκβιαστικά να έχει τον ρόλο υπερδύναμης, χάρη στο ισχυρό πυρηνικό
οπλοστάσιο που της κληροδότησε η ΕΣΣΔ.
Αν οι συνετοί άνθρωποι του καθεστώτος φροντίσουν να εξαλείψουν την
πιθανότητα κάποιου πυρηνικού "ατυχήματος", η Δύση την επόμενη φορά που
μια καταρρέουσα Ρωσία θα ζητήσει βοήθεια, όπως στις αρχές της δεκαετίας του
’90, θα επιβάλλει όρους ελέγχου του πυρηνικού οπλοστασίου.
Τούτο θα μπορούσε να γίνει μέσω ενός προγράμματος αμοιβαίου πυρηνικού
αφοπλισμού. Ούτως ή άλλως οι συμβατικές στρατιωτικές δυνάμεις της Δύσης
υπερτερούν έναντι όλων των υπολοίπων.
Ούτε η Κίνα θα είχε λόγους να μην συμφωνήσει σε ένα πρόγραμμα περιορισμού
των πυρηνικών όπλων.
Δεν αντιλαμβάνομαι λοιπόν πώς κάποια συμφωνία τις προσεχείς μέρες θα
μπορούσε να ανατρέψει το σκηνικό που έχει δημιουργηθεί στις αγορές και την
οικονομία.
Αντιθέτως βρισκόμαστε στην αρχή μιας νέας δύσκολης εποχής...
0 Σχόλια