Του Κώστα Ράπτη
Υπάρχουν δύο πιθανές εκβάσεις στο Παλαιστινιακό πρόβλημα: η επίλυση και ο ενταφιασμός. Το αν η επίλυση είναι πραγματικά εφικτή αποτελεί ανοικτό ερώτημα, όμως ο ενταφιασμός είναι οπωσδήποτε ανέφικτος. Το αποδεικνύει αυτό η ανάφλεξη των τελευταίων ημερών, που έφερε βίαια στο προσκήνιο το "ξεχασμένο” αυτό πρόβλημα, λίγους μόλις μήνες μετά τις Συμφωνίες του Αβραάμ οι οποίες και το "διέγραφαν”, με την υπογραφή μάλιστα ισχυρών αραβικών κρατών.
Οι προσπάθειες Ισραηλινών ακροδεξιών να εκδιώξουν από τις οικίες τους Παλαιστίνιους κατοίκους της ανατολικής Ιερουσαλήμ και κατόπιν η εισβολή των ισραηλινών δυνάμεων ασφαλείας στο τέμενος Αλ Άκσα, τρίτο ιερότερο τόπο του Ισλάμ, εν μέσω Ραμαζανίου, έδωσαν ταχύτατα τη θέση τους σε βροχή ρουκετών από την ελεγχόμενη από την οργάνωση Χαμάς Λωρίδα της Γάζας προς την επικράτεια του Ισραήλ και αντιστοίχως σε βαρύτατα πλήγματα από πλευράς της ισραηλινής αεροπορίας. Η μεγάλη ασυμμετρία δυνάμεων, εμφανής και στον μεγαλύτερο αριθμό θυμάτων από παλαιστινιακής πλευράς, δεν απέτρεψε πάντως την ανάδειξη σημαντικών αδύναμων σημείων του εβραϊκού κράτους. Η εμβέλεια των ρουκετών της Χαμάς φθάνει πλέον σε βάθος 120 χιλιομέτρων εντός του Ισραήλ, ενώ το είδος των στόχων που πλήττει η ισραηλινή αεροπορία (αστυνομική διοίκηση, κεντρική τράπεζα, συγκρότημα κατοικιών) υποδεικνύει εξάντληση των δυνατοτήτων ανάσχεσης – εξ ου και οι συσκέψεις με ερώτημα την ανάληψη χερσαίας πλέον στρατιωτικής επιχείρησης εναντίον της περίκλειστης Λωρίδας και η απόκρουση των αιγυπτιακών προτάσεων για εκεχειρία.
Και όλα αυτά χωρίς να έχει ανοίξει δεύτερο μέτωπο από το Βορρά, με την ενδεχόμενη εμπλοκή της οργάνωσης Χεζμπολάχ του Λιβάνου, η οποία πολιτικά έχει μεν κάθε λόγο να επιδείξει αυτοσυγκράτηση, αλλά σε τυχόν παράταση των συγκρούσεων θα πιεστεί να επέμβει.
Ακόμη περισσότερο, ο ξεσηκωμός, σε μέρη όπως η Λύδδα (Λοντ), των ισραηλινής υπηκοότητας Παλαιστινίων, ήτοι όσων δεν πήραν τον δρόμο της προσφυγιάς το 1948 και παρέμειναν εντός των προ του 1967 συνόρων του εβραϊκού κράτους, αλλά και οι επιθέσεις του όχλου των ακροδεξιών Εβραίων εναντίον όσων θεωρούν Άραβες, θέτει εν αμφιβόλω την κοινωνική συνοχή του Ισραήλ με την στενή έννοια, γεννώντας σε φιλεύθερους Ισραηλινούς αρθρογράφους φόβους εμφυλίου πολέμου.
Μοιάζει σαν ο κύκλος της ισραηλινο-παλαιστιακής σύγκρουσης να στενεύει γεωγραφικά όλο και πιο πολύ μέσα στις δεκαετίες: από τους πρόσφυγες αντάρτες της PLO αλλοτινών καιρών, περιέλαβε από την πρώτη Ιντιφάντα του 1987 και εξής τους κατοίκους των Κατεχομένων του 1967 (Δυτική Όχθη του Ιορδάνη και Λωρίδα της Γάζας) και πλέον διεξάγεται στην καρδιά του εβραϊκού κράτους. Η συνθηκολόγηση και διαίρεση της παλαιστινιακής ηγεσίας, το στρατηγικό αδιέξοδο στο οποίο οδήγησε η "Διαδικασία του Όσλο”, η εγκατάλειψη των Παλαιστινίων (και ρητά πλέον) από ισχυρούς Άραβες ομοεθνείς, η κυριαρχία του ισραηλινού αφηγήματος στη διεθνή ενημέρωση και η απροθυμία των μεγάλων διπλωματικών παικτών να αναδιφήσουν το πρόβλημα, κάθε άλλο παρά συνεπάγεται την εξαφάνισή του. Νέες γενιές Παλαιστινίων χωρίς άλλη διέξοδο και μακριά από τον έλεγχο της "εθνικής ηγεσίας” προορίζεται να εμφανίζονται ξανά και ξανά.
Ήδη ασχέτως της διάρκειας που θα έχει η παρούσα ανάφλεξη, κάποια σημαντικά πολιτικά αποτελέσματα έχουν καταγραφεί. Η εντολή σχηματισμού νέας κυβέρνησης που έλαβε στο Ισραήλ, μετά από τέσσερις άκαρπες εκλογικές αναμετρήσεις σε δύο έτη, ο Γιάιρ Λαπίντ έχει πρακτικά ακυρωθεί και ο "υπηρεσιακός” πρωθυπουργός Βενιαμίν Νετανιάχου παραμένει κυρίαρχος του παιχνιδιού. Η υπό τον Μαχμούντ Αμπάς ηγεσία της Παλαιστινιακής Αρχής έχει (λίγες ημέρες μετά από μία ακόμη αναβολή των παλαιστινιακών βουλευτικών εκλογών) απαξιωθεί και η Χαμάς έχει αναλάβει την πρωτοβουλία των κινήσεων. Η Μόσχα βρήκε την ευκαιρία να υπενθυμίσει ότι αποτελεί μέλος του "κουαρτέτου” για το Μεσανατολικό, ζητώντας την άμεση σύγκλησή του. Ο Τζο Μπάιντεν όρισε προσωπικό απεσταλμένο με στόχο τον άμεσο τερματισμό της σύγκρουσης διαβλέποντας τον κίνδυνο να συρθεί σε μιαν εντονότερη εμπλοκή στα μεσανατολικά πράγματα που δεν ήταν στις προτεραιότητές τους, με παράλληλο εκτροχιασμό (κατά τις επιθυμίες του Ισραήλ) της προσπάθειάς του για αναβίωση της πυρηνικής συμφωνίας με το Ιράν. Οι μη αραβικές δυνάμεις της περιοχής, όπως η Τουρκία και το Ιράν έχουν και πάλι τη δυνατότητα να εμφανιστούν ως υπέρμαχοι των παλαιστινιακών δικαίων, "αδειάζοντας” τους περιφερειακούς ανταγωνιστές τους, ενώ οι χώρες που εξομάλυναν πρόσφατα τις σχέσεις τους με το Ισραήλ μένουν σε μεγάλο βαθμό μετέωρες. Οι κινήσεις αναγνώρισης βέβαια δεν πρόκειται να αντιστραφούν, όμως η Σαουδική Αραβία λ.χ., η οποία μέχρι τώρα εμφανιζόταν περισσότερο επιφυλακτική θα περιμένει πολύ περισσότερο – πόσο μάλλον που έχει καταθέσει από το 2002 την δική της, εισέτι αναπάντητη, πρόταση επίλυσης του Μεσανατολικού στη βάση των "δύο κρατών”, και βρίσκεται στην παρούσα φάση σε μια μακρά και επίπονη διαδικασία επίλυσης των διαφορών του με το Ιράν.
Όμως το μεγάλο πολιτικό αποτέλεσμα συνίσταται ακριβώς στην ίδια την δυναμική επανεμφάνιση του Παλαιστινιακού ζητήματος και στην ακύρωση των προσπαθειών "ενταφιασμού” του.
0 Σχόλια