Του Κώστα Στούπα
Τον τελευταίο καιρό καλλιεργείται ευρέως η πεποίθηση πως η περαιτέρω εκτίναξη του ελληνικού χρέους δεν συνιστά λόγo ανησυχίας, γιατί εν αντιθέσει με ό,τι συνέβη το 2010 όταν η Ελλάδα ήταν το δαχτυλοδεικτούμενο "μαύρο πρόβατο", τώρα η αύξηση του χρέους τους αφορά σχεδόν όλους (άλλες χώρες)...
Τούτο είναι αληθές μόνο εν μέρει… αλλά από μια συνολικότερη οπτική, η άποψη αυτή κρύβει κινδύνους.
Επί της ουσίας η άποψη αυτή μοιάζει με την περίπτωση όπου κάποιος του οποίου η σύνδεση του ηλεκτρικού έχει διακοπεί λόγω ανεξόφλητων λογαριασμών νιώθει πως αντιμετωπίζει μικρότερο πρόβλημα επειδή όλη η γειτονιά αντιμετωπίζει το ίδιο πρόβλημα.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.
Οι συνέπειες της επιδημίας αναμένεται να εκτινάξουν το χρέος των περισσότερων χωρών της Δύσης και έτσι το βάρος των ήδη επιβαρυμένων χωρών όπως η Ελλάδα γίνεται ακόμη μεγαλύτερο...
Το ελληνικό χρέος το 2021 αναμένεται να ξεπεράσει τα 340 δισ. ευρώ και να διαμορφωθεί πάνω από το 208% του ΑΕΠ. Το χρέος των ΗΠΑ το 2021 αναμένεται να ξεπεράσει το 146% του ΑΕΠ από 108,9% το 2019, το χρέος της Γαλλίας να ξεπεράσει το 123% από 98,1% το 2019 και το χρέος της Ιταλίας να ξεπεράσει το 161% από 134% το ’19.
Μοναδική εξαίρεση αποτελεί η Γερμανία το δημόσιο χρέος της οποίας το 2021 αναμένεται να ξεπεράσει το 75% του ΑΕΠ από 59,8% το ΄19.
Υπάρχει η άποψη πως κάποιες αναπτυσσόμενες ή υπανάπτυκτες χώρες με δημόσιο χρέος πολύ μικρότερο από τις ανεπτυγμένες είναι σε καλύτερη κατάσταση από αυτές. Τούτο δεν έχει ψήγματα αλήθειας. Οι περισσότερες από αυτές τις χώρες δεν έχουν μεγάλο χρέος επειδή κανένας (ούτε οι πολίτες) τις δανείζει έστω και με τα υπέρογκα επιτόκια που προσφέρουν... Δηλαδή, έχουν μικρό χρέος επειδή είναι αναξιόπιστες.
Πριν μερικά χρόνια οι διεθνούς καταξίωσης οικονομολόγοι Κάρμεν Ράινχαρτ και ο Κένεθ Ρογκόφ είχαν συμπεράνει πως κατά τις περιόδους που το δημόσιο χρέος των πλούσιων χωρών ξεπερνά το 90% ακολουθεί επιβράδυνση της ανάπτυξης και ύφεση...
Αν και η εκτίμηση αυτή έχει αμφισβητηθεί για το ακριβές μέγεθος του χρέους και το ακριβές μέγεθος της ύφεσης που προκαλείται, σε γενικές γραμμές θεωρείται λογική και επαρκής.
Οι συνέπειες της επιδημίας μοιάζουν με τη σταγόνα που κάνει το ποτήρι να ξεχειλίσει ή έστω φέρνουν την υπερχείλιση πιο κοντά.
Τι σημαίνουν όλα αυτά;
Η αλήθεια είναι πως κατά τη διαφαινόμενη επερχόμενη ομαδική χρεοκοπία πολλών πλούσιων κρατών, χώρες με διαχρονική άθλια δημοσιονομική διαχείριση όπως η Ελλάδα δεν θα νιώθουν δαχτυλοδεικτούμενες από τύπους σαν τον τροϊκανό Γερούν Ντάισεμπλουμ που είχε αναφέρει πως οι χώρες του νότου έφαγαν τα λεφτά σε ποτά και γυναίκες και τώρα ζητούν βοήθεια...
Αυτό δεν σημαίνει πως δεν θα υπάρξουν προβλήματα.
Στο παράδειγμα με την εταιρεία ηλεκτρισμού, ισχύει το εξής: Αν σε μια γειτονιά αυτός που έχει πρόβλημα είναι ένας ή δύο η Ηλεκτρική Εταιρεία τους κόβει το ηλεκτρικό παραδειγματικά προκειμένου να αποφύγει το ενδεχόμενο να σταματήσουν να πληρώνουν και αυτοί που μπορούν να εξοφλούν τις υποχρεώσεις τους.
Αν όλοι ή οι περισσότεροι δεν μπορούν να πληρώσουν τα χρέη τους τότε η Ηλεκτρική Εταιρεία, προκειμένου να μην χρεοκοπήσει και να μείνουν όλοι χωρίς ρεύμα, θα αναγκαστεί αφενός να μειώσει τις δαπάνες λειτουργίας και τις επενδύσεις της και αφετέρου να προχωρήσει σε αναδιαπραγμάτευση των χρεών με τον καθένα χωριστά ανάλογα με τις δυνατότητές του.
Υπάρχει μια ιστορία του Χότζα που περιγράφει πώς δουλεύει το σύστημα και ποιος είναι αυτός που χάνει και ποιος αυτός που κερδίζει σε αυτές τις περιπτώσεις.
Κάποτε ο Χότζας είχε δανειστεί από τους γείτονες και όσο το χρέος πληρωνόταν στην ώρα του δεν υπήρχε κανένα πρόβλημα.
Από κάποιο σημείο και μετά τα πράγματα άρχισαν να γίνονται οριακά και το νοικοκυριό του Χότζα στερούνταν βασικά είδη προκειμένου να πληρώνονται οι δόσεις του χρέους στην ώρα τους. Ήταν η περίοδος που ο Χότζας είχε χάσει τον ύπνο του και τα βράδια ξαγρυπνούσε και υπολόγιζε πώς θα καλύψει τις υποχρεώσεις του.
Από κάποιο σημείο και μετά κατάλαβε πως δεν μπορούσε να πληρώσει το χρέος του. Ανέβηκε στην ταράτσα του σπιτιού του και φώναξε έτσι ώστε να τον ακούσουν όλοι πως χρεοκόπησε και δεν έχει να τους επιστρέψει τα δανεικά…
Εκείνο το βράδι ο Χότζας κοιμήθηκε "σαν πουλάκι" μετά από πολύ καιρό. Αυτοί που δεν έκλεισαν μάτι ήταν οι γείτονες...
Όταν οι δανειζόμενοι δεν μπορούν να πληρώσουν τα χρέη τους το πρόβλημα μεταφέρεται στους δανειστές είτε είναι τράπεζες, είτε ομολογιούχοι, είτε αποταμιευτές, ιδιώτες θεσμικοί (ασφαλιστικά ταμεία), είτε κράτη όπως π.χ. η Γερμανία...
Οι κυβερνήσεις και οι Κεντρικές Τράπεζες κάνουν διάφορα "μαγικά" και το χρήμα αρχίζει να χάνει την αξία του με αποτέλεσμα κάποια στιγμή να προκύψει πληθωρισμός (ακρίβεια) και από κάποιο σημείο και μετά αρχίζουν να παρατηρούνται ελλείψεις βασικών αγαθών...
Το βιοτικό επίπεδο μειώνεται και ο ένας προσπαθεί να ρίξει τις ευθύνες και τα βάρη στον άλλο. Σε τέτοιες περιόδους δημιουργούνται κοινωνικές, πολιτικές και γεωπολιτικές εντάσεις.
Σπανιότερα τέτοιες περίοδοι καταλήγουν σε επαναστάσεις και πολεμικές αναμετρήσεις.
0 Σχόλια