Του Κώστα Στούπα
Οι πρόσφατες εικόνες κατάληψης του "Καπιτωλίου" από ένα ποικιλιών ορχούμενο πλήθος το οποίο παρακινήθηκε από τον τέως Πρόεδρο Τραμπ (ο οποίος λόγω παθολογικής ιδιοσυγκρασίας δυσκολευόταν να αποδεχτεί την εκλογική του ήττα), εξέπεμψαν ένα δυσοίωνο μήνυμα για την ισχύ των ΗΠΑ.
Αρκετοί αναλυτές εκτίμησαν πως η ισχύς των ΗΠΑ είναι σε παρακμή εδώ και χρόνια (ιδίως μετά την κρίση του 2008) και είναι θέμα χρόνου διάφορες δυνάμεις με φιλοδοξίες παγκόσμιων ή περιφερειακών "παικτών" να θελήσουν να δοκιμάσουν τον βαθμό αποδυνάμωσης της μέχρι πρόσφατα μοναδικής υπερδύναμης…
Το βασικότερο πρόβλημα των ΗΠΑ είναι ο εσωτερικός πολιτικός και κοινωνικός διχασμός μεταξύ των ακραίων πόλων που συνιστούν οι "δικαιωματιστές" και "εθνολαϊκιστές".
Αν παρατηρήσει κάποιος την γεωγραφική διασπορά των πληθυσμών θα συμπεράνει πως ο διχασμός αυτός έχει και χαρακτήρα αντίθεσης μεγάλων πόλεων έναντι επαρχιών. Η ίδια αντίθεση διεφάνη και στο δημοψήφισμα του Brexit και σε άλλες περιπτώσεις της Ευρώπης.
Δεν είναι η πρώτη φορά όμως που οι ΗΠΑ είναι διχασμένες πολιτικά και κοινωνικά. Κατά τις δεκαετίες του ’60 και ’70 περνούσαν μια ανάλογη κρίση όταν για πρώτη φορά εξελέγη πρόεδρος ο Κένεντι ο οποίος τελικά κατέληξε να δολοφονηθεί.
Η εκλογή του Ομπάμα πριν μια δεκαετία περίπου ερέθισε πάλι τους συντηρητικούς πληθυσμούς των μεσοδυτικών Πολιτειών οι οποίοι πρωτοστάτησαν στην ανάδειξη του Τραμπ, ο οποίος εύκολα θα είχε κερδίσει και την δεύτερη τετραετία ή τουλάχιστον τον έλεγχο της Γερουσίας αν συγκρατούσε το εκρηκτικό ταπεραμέντο και το συναισθηματικό υπόβαθρο "παρατράγουδου" φθηνής τηλεοπτικής εκπομπής.
Παρά ταύτα οι ΗΠΑ δεν αποτελούν μια τελειωμένη υπόθεση. Οι ΗΠΑ διαθέτουν αρκετά ισχυρά όπλα των οποίων η λογική χρήση μπορεί να εξασφαλίσει την ικανότητα επιβολής της ισχύος τους παγκοσμίως για αρκετές δεκαετίες ακόμη.
Στρατιωτική ισχύς…
Δεν είναι μόνο ο αμυντικός προϋπολογισμός των 650 δισ. δολ. το χρόνο που τους εξασφαλίζουν την δυνατότητα να πλήξουν οποιοδήποτε στόχο στον πλανήτη με ακρίβεια εκατοστών, αφού διατηρούν στρατιωτική παρουσία σε εκατοντάδες στρατηγικά σημεία στην Υδρόγειο. Καμιά άλλη χώρα δεν διαθέτει ανάλογη παρουσία ούτε προβλέπεται να αποκτήσει στο ορατό μέλλον…
Υπάρχουν μόνο περιφερειακές δυνάμεις που αναζητούν αύξηση της επιρροής στην περιοχή τους, όπως η Ρωσία με την Τουρκία στην Μέση Ανατολή και Βόρεια Αφρική και η Κίνα στη Ν.Α. Ασία και Αφρική.
Οι αμυντικές δαπάνες των ΗΠΑ φτάνουν περίπου τα 650 δισ. όταν της δεύτερης Κίνας είναι περί τα 250 δισ. Δολάρια. Οι ΗΠΑ μαζί με τους συμμάχους αντιπροσωπεύουν πάνω από τα 2/3 των παγκόσμιων αμυντικών δαπανών. Δύσκολα κάποιος θα επιχειρούσε να έρθει σε αντιπαράθεση μαζί τους…
Το υπερόπλο…
Το υπερόπλο των ΗΠΑ όμως είναι το δολάριο το οποίο είναι το υπ’ αριθμόν 1 αποθεματικό νόμισμα και σχεδόν το μοναδικό νόμισμα με το οποίο τόσο οι φιλικές όσο και οι εχθρικές χώρες διενεργούν διεθνείς συναλλαγές. Περίπου το 60-70% των συναλλαγματικών αποθεμάτων που διατηρούν οι υπόλοιπες χώρες του πλανήτη είναι σε δολάρια ενώ δεύτερο έρχεται το Ευρώ με μερίδιο περί το 20% περίπου.
Επιπλέον το 90% των διεθνών συναλλαγών μεταξύ διαφόρων χωρών διενεργείται σε δολάρια. Αν π.χ. το Βιετνάμ συμφωνήσει να εξάγει …σπίρτα στην Αργεντινή θα ζητήσει να πληρωθεί σε δολάρια. Τούτο σημαίνει πως η Αργεντινή θα πρέπει να βγει να αγοράσει ή δανειστεί δολάρια προκειμένου να κάνει τη συναλλαγή.
Η Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ (FED) επί της ουσίας λειτουργεί σαν παγκόσμια Κεντρική Τράπεζα αφού ελέγχει το νόμισμα το οποίο αντιπροσωπεύει πάνω από το μισό των διεθνών συναλλαγματικών αποθεματικών και το 90% του διεθνούς εμπορίου.
Αν οι ΗΠΑ θέλουν να τιμωρήσουν μια χώρα της επιβάλλουν κυρώσεις που περιορίζουν την πρόσβαση σε δολάρια και ουσιαστικά μειώνουν δραστικά τις διεθνείς συναλλαγές της, κάτι που σημαίνει οικονομική καταστροφή…
Ακόμη και οι πολίτες χωρών που θέλουν να ανταγωνιστούν τις ΗΠΑ όταν αναζητούν ασφαλές καταφύγιο για τα περιουσιακά τους στοιχεία, πρωτίστως καταφεύγουν στο δολάριο και κατά δεύτερο στο Ευρώ.
Δημογραφική δυναμική…
Δυο από τους βασικότερους δείκτες οικονομικής ευημερίας είναι η αύξηση του πληθυσμού και ειδικά του παραγωγικού πληθυσμού και η βελτίωση της παραγωγικότητας.
Παρά τη γήρανση του πληθυσμού στις δυτικές κοινωνίες οι ΗΠΑ έχουν καταφέρει να διατηρήσουν θετική μεταβολή στον πληθυσμό που είναι σε ηλικία εργασίας.
Τούτο οι ΗΠΑ το έχουν καταφέρει και με τη διατήρηση των γεννήσεων σε καλύτερα επίπεδα σε σχέση με άλλες δυτικές χώρες αλλά κυρίως με τις μεγαλύτερες μεταναστευτικές ροές και κυρίως με την ικανότητα της αμερικάνικης κοινωνίας να αφομοιώνει τους ξένους.
Είναι η αύξηση του ποσοστού των πολιτών μη αγγλοσαξονικής καταγωγής τις τελευταίες δεκαετίες που αυξάνουν τις πολιτισμικές τριβές και εγείρουν αντιδράσεις από πληθυσμούς λευκών εκτός αστικών κέντρων. Η δημογραφική και οικονομική ευημερία όμως εξαρτάται από την ικανότητα ενσωμάτωσης αυτών των πληθυσμών στον αμερικάνικο τρόπο ζωής.
Εν αντιθέσει με τις ΗΠΑ, ο πληθυσμός σε ηλικία εργασίας της Κίνας πριν από λίγα χρόνια σταμάτησε να αυξάνεται και άρχισε να μειώνεται.
Τα παραπάνω στοιχεία συνθέτουν μια εικόνα η οποία υποστηρίζει πως υπάρχουν στοιχεία αποδυνάμωσης αλλά οι ΗΠΑ απέχουν ακόμη από μια κατάσταση όπου κάποια άλλη δύναμη ή συνασπισμός δυνάμεων θα μπορούσε να αμφισβητήσει το ρόλο της στην παγκόσμια ηγεμονία.
Τούτο είναι χρήσιμο να το γνωρίζουν ενώσεις όπως η Ε.Ε. ή χώρες όπως η Ελλάδα όταν σχεδιάζουν το γεωπολιτικό τους προσανατολισμό.
Οι ΗΠΑ σύντομα ίσως χρειαστούν ένα πεδίο όπου θα μπορέσουν να αποδείξουν το επίπεδο της στρατιωτικής και οικονομικής τους ισχύος εντός και εκτός των συμμαχιών τους.
Χώρες όπως η Ρωσία, η Τουρκία ή και η Γερμανία που στηρίζονται στην προστασία των αμερικανικών όπλων αλλά αυξάνουν την μεγάλη τους ενεργειακή εξάρτηση από τη Ρωσία θα μπορούσαν να αποτελέσουν στόχο επίδειξης αυτής της ισχύος…
0 Σχόλια