Διανύουμε ένα Σεπτέμβριο κατά τη διάρκεια του οποίου επέστρεψε ο εφιάλτης των lockdown και οι αγορές θύμισαν την κατρακύλα του Μαρτίου. Ακολουθεί ένας Οκτώβριος όπου αναμένεται να κυριαρχήσει η μάχη μεταξύ Ντόναλντ Τραμπ-Τζο Μπάιντεν για τον Λευκό Οίκο με ό,τι αυτή συνεπάγεται για τις παγκόσμιες οικονομικές και πολιτικές ισορροπίες.
Και το φθινόπωρο του 2020 κλείνει με ένα Νοέμβριο, ο οποίος θα μας δώσει νέο «πλανητάρχη» - αν και η θητεία Τραμπ ξεθώριασε κάπως το ρόλο του Αμερικανού προέδρου – και πάνω απ’ όλα έως το τέλος του θα γνωρίζουμε αν θα είναι σύντομα διαθέσιμο ένα αποτελεσματικό εμβόλιο για τον covid-19 αλλά και το πόσο βαθιά θα είναι η οικονομική καταστροφή από τους νέους περιορισμούς. "Ενας Νοέμβριος που θα θυμόμαστε για καιρό", όπως ο τίτλος έκθεσης της Goldman Sachs.
Αυτό είναι σε γενικές γραμμές ένα φθινόπωρο που εκτιμάται πως θα μας δώσει εξελίξεις οι οποίες θα μας επηρεάσουν για τα επόμενα χρόνια, με τον Νοέμβριο να είναι ο μήνας… της κρίσης. Έχουμε και λέμε:
- Σε αυτό το διάστημα θα φανεί αν το δεύτερο κύμα της πανδημίας θα οδηγήσει σε νέα γενικευμένα lockdown και κατ’ επέκταση σε βαθύτερη ύφεση. Όπως δείχνει μελέτη της Oxford Economics σε χιλιάδες επιχειρήσεις, ο μεγαλύτερος φόβος του επιχειρηματικού κόσμου σήμερα είναι ότι θα επιβληθούν και πάλι γενικευμένα lockdown ανά την υφήλιο. Η δεύτερη μεγαλύτερη ανησυχία είναι πως η ύφεση θα είναι εντέλει τόσο βαθιά που θα προκαλέσει νέα παγκόσμια οικονομική κρίση.
Για παγκόσμια κρίση μετά την πανδημία κάνει λόγο και η Deutsche Bank. Χθες, ο επικεφαλής αναλυτής της γερμανικής τράπεζας προχώρησε σε μία πολύ θετική σε πρώτη ανάγνωση, εκτίμηση, προβλέποντας ότι η παγκόσμια οικονομική παραγωγή έχει καλύψει τα μισά του δρόμου και θα επιστρέψει στα προ πανδημίας επίπεδα περίπου στα μέσα του 2021, σχεδόν δύο τρίμηνα νωρίτερα απ’ ότι αρχικά αναμενόταν. Χαράς ευαγγέλια για την οικονομία θα έλεγε κάποιος αφού από την αρχή της πανδημίας όλοι αυτό περιμένουν, τη στιγμή που θα καλυφθεί το χαμένο έδαφος και θα επιστρέψουμε στην πρότερη κατάσταση. Δεν είναι όμως τόσο απλά τα πράγματα. Σύμφωνα με όσα αναφέρει στο Παγκόσμιο Outlook, ο Πίτερ Χούπερ, είναι ορατός ο κίνδυνος μιας νέας οικονομικής κρίσης – στην ουσία συνέχεια της τρέχουσας – εξαιτίας της «φούσκας» διαφόρων assets και της διόγκωσης των κρατικών και επιχειρηματικών χρεών, που προκαλούν τα τεράστια πακέτα στήριξης από κεντρικές τράπεζες και κυβερνήσεις.
- Έως το τέλος Νοεμβρίου αναμένεται, σύμφωνα με την Goldman Sachs, να έχουμε την πρώτη τελική έγκριση εμβολίου, ενώ η διανομή του τοποθετείται μέσα στο α’ τρίμηνο του 2021, κάτι που μέχρι σήμερα δεν αντικατοπτρίζεται πλήρως στις αγορές. Αυτό επιβεβαιώνεται και από την έρευνα της Oxford Economics, καθώς οι επιχειρήσεις δίνουν σχετικά χαμηλές πιθανότητες 10% στο να υπάρξουν επιστημονικές εξελίξεις που θα οδηγήσουν στην κατάργηση των κοινωνικών αποστάσεων μέσα στο 2020.
Όπως σημειώνει η Goldman, η προσωρινή παύση των δοκιμών για το εμβόλιο της Οξφόρδης αποτελεί απόδειξη των κινδύνων που ελλοχεύουν. Ωστόσο, οι δοκιμές συνεχίζονται ενώ υπάρχουν και άλλα υποψήφια εμβόλια κι έτσι οι πιθανότητες διανομής του εμβολίου στις αρχές του 2021 έχουν αυξηθεί στο 62%.
- Το αποτέλεσμα των αμερικανικών προεδρικών εκλογών θα δώσει τον τόνο στις αγορές για το επόμενο διάστημα. Τρεις είναι οι παράγοντες που θα καθορίσουν την αντίδραση των αγορών στο αποτέλεσμα των εκλογών. Πρώτον, η συνολική κατεύθυνση της δημοσιονομικής πολιτικής και το μέγεθος του ελλείμματος.
Δεύτερον, το φορολογικό και ρυθμιστικό περιβάλλον και τρίτον, οι διεθνείς σχέσεις. Για παράδειγμα, ενδεχόμενη νίκη του Μπάιντεν και πλειοψηφία κατά 3 τουλάχιστον έδρες στη Γερουσία, θα συνεπάγεται κατά πάσα πιθανότητα πιο χαλαρή νομισματική πολιτική και μεγαλύτερο έλλειμμα καθώς και μειωμένους εμπορικούς κινδύνους και στενότερες σχέσεις με παραδοσιακούς συμμάχους των ΗΠΑ, όπως τονίζει η Goldman Sachs.
Σήμερα, η επιστροφή των ακραίων ανησυχιών για την εξέλιξη της πανδημίας συνδυάζονται με κάθε πιθανή και απίθανη εστία αβεβαιότητας και φέρνουν «κατακλυσμό» στις αγορές. Ο Dow Jones υποχώρησε χθες αισθητά κάτω από το επίπεδο των 27.000 μονάδων, ενώ στην Ευρώπη ο γερμανικός DAX «ξεχώρισε» με πτώση 4,37%, στον απόηχο και του σκανδάλου με το ξέπλυμα χρήματος.
Ακόμα όμως και αυτός ο κατακλυσμός θα μπορούσε να αποδειχθεί… απλή διόρθωση αν οι εξελίξεις των επόμενων δύο μηνών έχουν θετική έκβαση. Ενδεικτικά, ο S&P 500 βρίσκεται περίπου 10% χαμηλότερα από το ιστορικό του υψηλό ενώ ο DAX σχεδόν 7%, με τους δύο δείκτες σε Νέα Υόρκη και Φρανκφούρτη να απέχουν ακόμη πολύ από το να εισέλθουν σε bear market.
Κωσταντίνος Μαριόλης
0 Σχόλια