 |
| Photo by Hamza Turkia/Xinhua via Getty |
Η περιοχή μας αναδιαμορφώνεται και μετασχηματίζεται με ταχύτατους ρυθμούς. Ο βασικός λόγος αυτών των μετασχηματισμών είναι η τουρκική αναθεωρητική πολιτική. O τουρκικός αναθεωρητισμός εξισορροπείται μέσα από συμμαχίες και συνεννοήσεις κρατών της περιοχής τα οποία δεν επιθυμούν αλλαγή του περιφερειακού status quo υπέρ της Τουρκίας και του Κατάρ.
Σαουδική Αραβία, ΗΑΕ, Ισραήλ, Ελλάδα, Κύπρος, Αίγυπτος και Γαλλία αποτελούν τις χώρες που συνεργάζονται για να τελματώσει η μεγαλομανία του Ταγίπ Ερντογάν. Το momentum της εκεχειρίας είναι πολύ σημαντικό καθώς ακολουθείται από συκγκεριμένα γεγονότα όπως: Υπογραφή οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου, υπογραφή ειρηνευτικής συμφωνίας και φιλίας μεταξύ Ισραήλ και ΗΑΕ, άνοιγμα μετώπου Λευκορωσίας για ΕΕ, ΝΑΤΟ και Ρωσία και άρνηση ανανέωσης κυρώσεων για το εμπάργκο όπλων κατά του Ιράν.Η εκεχειρία στη Λιβύη και η ανακοίνωση και από τις δύο πλευρές (Σάρατζ-Σάλεχ και Χάφταρ) ότι δέχονται τη διεξαγωγή εκλογών, είναι μια πολύ σημαντική είδηση. Ωστόσο, σημαίνει πολλά για πολλούς.
ΗΠΑ
Από την αρχή των εχθροπραξιών στη Λιβύη, οι ΗΠΑ ζητούν συνεχώς την κατάπαυση του πυρός και τον τερματισμό της δράσης ξένων δυνάμεων εντός της λιβυκής επικράτειας. Οι ΗΠΑ δεν είναι ευχαριστημένες από την διείσδυση της Ρωσίας στην Λιβύη και δευτερευόντως, την επιθετική στάση της Τουρκίας. Το εμπάργκο όπλων στη Λιβύη παραβιάζεται συστηματικά. Η ενεργητική ουδετερότητα των ΗΠΑ στη Λιβύη, χάρισε στην Ουάσινγκτον ένα προνόμιο που καμία άλλη δύναμη που εμπλέκεται στη Λιβύη δεν είχε. Να μπορεί να μιλάει και με τις δύο πλευρές οι οποίες αποδείχθηκε, ότι δε θέλουν -επί της αρχής- τη συνέχιση του πολέμου ο οποίος μπορεί να οδηγήσει σε έναν περιφερειακό πόλεμο. Σύμφωνα με αυτήν την εξέλιξη, η θέληση των ΗΠΑ για την αποφυγή λύσης διχοτόμησης της Λιβύης και τον καθορισμό του μέλλοντός της από τον λιβυκό λαό, υπερισχύει. Είναι όμως πολύ νωρίς να μιλήσουμε για ειρήνευση καθώς μέχρι τις εκλογές, μπορεί η κάθε πλευρά να επιδιώξει υπέρ της τετελεσμένα.
Τουρκία
Η τουρκική ασυδοσία πλέον δε θα περάσει απαρατήρητη. Μέχρι και λίγες μέρες πριν, οι πληροφορίες λένε ότι η Τουρκία μετέφερε ξανά στρατεύματα από τη Συρία και όπλα στη Λιβύη. Η Τουρκία υπέγραψε στρατιωτική συμφωνία με τον Σάρατζ βάσει της οποίας θα μπορεί να έχει ναυτική βάση. Η εκεχειρία φέρνει σίγουρα αμηχανία στην Τουρκία η οποία επιθυμούσε να ελέγχει τη δυτική Λιβύη και να προχωρήσει στην κατάληψη της Σύρτης που είναι στρατηγικής σημασίας. Η Τουρκία μέχρι τη διεξαγωγή των εκλογών θα εντείνει τις προσπάθειές της για αύξηση της επιρροής της στη Λιβύη και αν αυτό γίνει, θα προκαλέσει ξανά τις εντάσεις. Το μεγάλο ερωτηματικό είναι το κατά πόσον με την κατάπαυση του πυρός και προς το δρόμο για εκλογές, θα νομιμοποιηθεί η τουρκική παραβατική συμπεριφορά στη Λιβύη (βάσεις, αποστολή ακραίων μουσουλμανικών στοιχείων, τουρκολιβυκό μνημόνιο κτλ).
Γαλλία
Στο ίδιο μήκος κύματος με τις ΗΠΑ βρίσκεται η Γαλλία η οποία δεν επιθυμούσε την παρουσία της Ρωσίας και της Τουρκίας στη Λιβύη, πόσο μάλλον τη διχοτόμησή της. Μια πιθανή διχοτόμηση θα έβγαζε εκτός κάδρου το Παρίσι από τη Λιβύη, πράγμα που θα αποτελούσε μεγάλο κίνδυνο για τη Γαλλία η οποία έχει επενδύσει πολλά στη Βόρεια Αφρική. Δεν είναι μόνο η ενεργειακή ασφάλεια του Παρισιού που διακυβέυεται στη Λιβύη αλλά και η καταπολέμηση των ακραίων μουσουλμανικών στοιχείων αλλά και το προσφυγικό ζήτημα που θα μπορούσε να εξελιχθεί όπως στη Συρία. Οι πρωτοβουλίες του προέδρου Μακρόν έχουν μέχρι τώρα δείξει οτι η Γαλλία θα παίξει το ρόλο του αρχιτέκτονα της Μεσογείου και αυτό δεν αρέσει βέβαια καθόλου στην Τουρκία. Η Γαλλία στηρίζει την πλευρά του Σάλεχ και έτσι αν διεξαχθούν εκλογές, θα έχει κάθε λόγο να επιθυμεί μεγαλύτερο ρόλο στην πλευρά του Σάλεχ.
Ρωσία
Η Ρωσία είχε επενδύσει στη διχοτόμηση στη Λιβύη. Μαλιστα, η Μόσχα επιθυμούσε την Τουρκία σαν συνομιλητή της άλλης πλευράς (Η Ρωσία στηρίζει Σάλεχ και Χάφταρ ενώ η Τουρκία τον Σάρατζ) καθώς τη θεωρεί την πιο αδύναμη χώρα την οποία την κρατά σε ″ομηρία″ και στη Συρία. Η Ρωσία επιθυμούσε τον έλεγχο της ανατολικής Λιβύης και έτσι η είδηση για εκλογές, δεν μπορεί να την ικανοποιεί. Σε όσα αφορούν τη Ρωσία και το ρόλο της στη Λιβύη θα πρέπει να συνυπολογίσουμε ότι η Ρωσία έχει πλέον ένα ακόμη πολύ σοβαρό μέτωπο, αυτό της Λευκορωσίας. Όσο ισχυρή και αν φαίνεται η εικόνα του Ρώσου προέδρου και όσο και αν έχει αυξηθεί η σημασία της Ρωσίας σαν δύναμη που καθορίζει εξελίξεις στη Μεσόγειο, η Μόσχα δεν έχει άφθονους πόρους και δεν μπορεί να ανοίγει μέτωπα.Ο βασικός λόγος που υπαγόρευσε στη Ρωσία ρόλο στη Λιβύη, είναι για να προσπαθήσει να ακυρώσει ή να καθυστερήσει ενεργειακά projects της περιοχής που ανταγωνίζονται τα ρωσικά. Η Ρωσία επιθυμεί τη διατήρηση και επαύξηση της ενεργειακής εξάρτησης της ΕΕ από την Gazprom. Σε κάθε περίπτωση, η Ρωσία θα διαμορφώσει τη στάση της στη Λιβύη, με βάση τα ανταλλάγματα που θα πάρει σε άλλες περιοχές κρίσεων (πχ Λευκορωσία, Ουκρανία, άρση κυρώσεων εις βάρος της κτλ).
Αίγυπτος
Η Αίγυπτος ίσως είναι η άμεσα ενδιαφερόμενη χώρα για το χάος της Λιβύης. Η Τουρκία μέχρι το 2014 προσπαθούσε να δορυφοροποιήσει την Αίγυπτο και να εγκαταστήσει μια κυβέρνηση τύπου Μόρσι. Η Μουσουλμανική Αδελφότητα είναι η μεγαλύτερη επένδυση της Τουρκίας στην περιοχή. Αφού δεν κατάφερε η Τουρκία να κάνει την Αίγυπτο πιόνι στη σκακιέρα της, επιχείρησε να κάνει τη Λιβύη ώστε κάποια στιγμή η Αίγυπτος να πέσει σαν ώριμο σύκο. Περίπου πριν ένα μήνα, το Αιγυπτιακό Κοινοβούλιο ενέκρινε την στρατιωτική επέμβαση της Αιγύπτου αν χρειαστεί στη Λιβύη, προκειμένου να βοηθήσει τους Σάλεχ και Χάφταρ σε περίπτωση που η Τουρκία και οι δυνάμεις του Σάρατζ επιχειρούσαν να καταλάβουν τη Σύρτη. Η Αίγυπτος χαιρέτησε τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός και την διεξαγωγή εκλογών στη Λιβύη. Η Αίγυπτος θεωρεί πως αν όλα αυτά γίνουν στη Λιβύη (κατάπαυση πυρός, τήρηση του εμπάργκο όπλων, εκλογές) τότε θα βγει μια κυβέρνηση που θα είναι φιλική προς την Αίγυπτο (το Κάιρο υποστηρίζει Σάλεχ και Χάφταρ).
Ελλάδα και Κύπρος
Ελλάδα και Κύπρος δεν θα ήθελαν ποτέ την Τουρκία να βρίσκεται νότια της Κρήτης και να μπορεί να επιχειρεί στην ανατολική Μεσόγειο λόγω της παρουσίας της στη Λιβύη. Τα δύο κράτη που συνιστούν τον Ελληνισμό τάσσονται υπέρ του Σάλεχ και του Χάφταρ γιατί πολύ απλά ο Σάρατζ δέχτηκε να υπογράψει το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο. Για Αθήνα και Λευκωσία η κατάργηση του παράνομου τουρκολιβυκού μνημονίου την επόμενη μέρα της Λιβύης είναι μια αναγκαιότητα. Ειδικά για την Ελλάδα, έχει έρθει ο καιρός να ενταθούν οι συζητήσεις με τους ιθύνοντες της ανατολικής Λιβύης, μαζί με άλλες συμμαχικές χώρες (όπως είναι η Αίγυπτος και η Γαλλία) προκειμένου να υπάρξει καθορισμός θαλασσίων ζωνών μεταξύ Ελλάδας και Λιβύης.
Συμπεράσματα
Φαίνεται ότι ο συνασπισμός των δυνάμεων που επιθυμούν τη διατήρηση του status quo της Μεσογείου έχουν ένα ξεκάθαρο προβάδισμα αυτή τη στιγμή και γι’αυτό το λόγο η Τουρκία προσπαθεί να ρίξει το ″μπαλάκι″ στη Μαύρη Θάλασσα αλλά και να κάνει στο Λίβανο αυτό που έκανε στη Λιβύη. Η Τουρκία στέλνει όπλα σε πυρήνα της Μουσουλμανικής Αδελφότητας στο Λίβανο. Όμως εκεί έχει ήδη προσκληθεί η Γαλλία για να βοηθήσει την ανασυγκρότηση του λιβανέζικου κράτους. Αυτό εξηγεί εν πολλοίς και τους μύθους για κοίτασμα ″μαμούθ″ στη Μαύρη Θάλασσα αλλά και τη νέα τεμενοποίηση της Μονής της Χώρας από πλευράς Τουρκίας καθώς ο Ερντογάν δεν μπορεί να φέρει στην Τουρκία τα ″έπαθλα″ που είχε υποσχεθεί. Το τουρκικό brand name και οι μύθοι που το ακολουθούσαν μέσω fake news και προπαγάνδας, έχει τσαλακωθεί σε Λιβύη, Λίβανο, Συρία, Ιράκ, Αιγαίο και Έβρο. Ωστόσο, οι πολλές αποτυχίες δεν θα μπορούν να κρύβονται επ’ άπειρον από την τουρκική προπαγάνδα ενώ εξελίσσεται μια οικονομική κρίση η οποία δεν έχει φτάσει ακόμη το pick της. Αυτό καθιστά την Τουρκία του Ερντογάν ακόμη πιο επικίνδυνη καθώς θα υποχρεωθεί λόγω εσωτερικών και εξωτερικών συσχετισμών να ακολουθήσει ακροσφαλή πολιτική.
* Ο Αλέξανδρος Δρίβας είναι Research Fellow in Hellenic American Leadership Council (HALC), Ph.D. Cand. Greek-American relations.
** Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μη συμπίπτουν με τις απόψεις του/της αρθρογράφου ή τα περιεχόμενα του άρθρου.
0 Σχόλια