Η πανδημία ως πολιτικός επιταχυντής

Του Νίκου Ιγγλέση

Η πανδημία του κοροναϊού και κυρίως ο τρόπος διαχείρισής της από τις κυβερνήσεις των χωρών, ιδιαίτερα εκείνων που επλήγησαν περισσότερο απ’ αυτήν, σηματοδοτεί το τέλος μιας εποχής και την απαρχή μιας άλλης.

Όταν λήξει η υγειονομική κρίση (προβλέπεται και δεύτερο κύμα πιθανότερα το Φθινόπωρο) δε θα επιστρέψουμε στην προηγούμενη «κανονικότητα», όπως ελπίζουν οι κυρίαρχες πολιτικές δυνάμεις της παγκοσμιοποίησης αλλά, σε μια νέα πρωτόγνωρη κατάσταση κύριο χαρακτηριστικό της οποίας θα είναι η μεγάλη κοινωνική ρευστότητα και οι πολιτικές ανατροπές. Θα απαιτηθεί μεγάλο χρονικό διάστημα προκειμένου αυτή η κατάσταση να καταλήξει σε μία νέα «κανονικότητα».

Η παγκοσμιοποίηση – ελεύθερη (ανεξέλεγκτη) διακίνηση κεφαλαίων, αγαθών και ανθρώπων (μετανάστες) – που αποτελεί το ανώτατο, μέχρι σήμερα, στάδιο του καπιταλιστικού συστήματος βρίσκεται σε υπαρξιακή κρίση. Δεν αμφισβητείται μόνο η ικανότητά της να αντιμετωπίσει μια έκτακτη κατάσταση, όπως η πανδημία. Δεν αμφισβητείται μόνο η δυνατότητά της να αποτρέψει τη βαθιά οικονομική ύφεση και να προστατεύσει τα εισοδήματα και τις θέσεις εργασίας. Αμφισβητείται η κοσμοθεωρία της, οι ιδεολογικοί πυλώνες της, οι πολιτικές πρακτικές της.

Τα κράτη – έθνη επανακτούν τον κεφαλαιώδη ρόλο τους, τα κρατικά σύνορα την καθοριστική σημασία τους, οι εθνοκεντρικές πολιτικές αναδεικνύονται οι μόνες αποτελεσματικές. Η επονομαζόμενη «Παγκόσμια Διακυβέρνηση» αποδείχτηκε λίγη και ανίκανη για οποιαδήποτε ουσιαστική παρέμβαση. Οι πολυεθνικές επιχειρήσεις, οι διεθνικές τράπεζες, τα hedge funds και όλο το χρηματιστηριακό σύστημα αγωνίζονται να περισώσουν τα περιουσιακά στοιχεία τους που εξανεμίζονται στις διάφορες «αγορές». Όλοι αυτοί ελπίζουν και θα κάνουν ό,τι μπορούν ώστε ο κόσμος να επανέλθει στην παλιά «κανονικότητα».

Η παγκοσμιοποίηση δεν έχει ακόμη ηττηθεί. Οι πολιτικές δυνάμεις που την εκφράζουν εξακολουθούν να ελέγχουν τις περισσότερες κυβερνήσεις. Οι όποιες διαφοροποιήσεις και προσαρμογές είναι προσωρινές αλλά απαραίτητες για την επιβίωσή τους μέσα στη θύελλα που έχει ενσκήψει. Φοβούνται αυτό που οι ίδιοι αποκαλούν «λαϊκισμό» δηλαδή, την αντι-παγκοσμιοποίηση, περισσότερο από τον κοροναϊό.

Στις ΗΠΑ οι υγειονομικές και οικονομικές συνέπειες της πανδημίας (θάνατοι – ανεργία) χρησιμοποιούνται, ως το ύστατο όπλο, προκειμένου να ηττηθεί ο Ντόναλντ Τραμπ στις εκλογές του προσεχούς Νοεμβρίου. Αυτό συμβαίνει παρά το γεγονός ότι, μέχρι τώρα, οι θάνατοι ανά εκατομμύριο πληθυσμού είναι σημαντικά λιγότεροι στην Αμερική απ’ ότι στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης (βλέπε πίνακα). Σ’ όλον τον κόσμο, της Ελλάδας συμπεριλαμβανομένης, τα μέσα προπαγάνδας της παγκοσμιοποίησης επιτίθενται και λοιδορούν καθημερινά τον Ντ. Τραμπ και τον Μπόρις Τζόνσον αλλά όχι τον Τζ. Κόντε της Ιταλίας, τον Π. Σάντσεθ της Ισπανίας ή τον Ε. Μακρόν της Γαλλίας.

Η Ελλάδα αποτελεί μια μικρογραφία του, υπό γερμανική ηγεμονία, ευρωπαϊκού υποσυνόλου της παγκοσμιοποίησης. Η δεδομένη κυβέρνηση του Κ. Μητσοτάκη έχει, σύμφωνα με επιλεκτικές δημοσκοπήσεις, την αποδοχή της πλειοψηφίας των πολιτών για τους πρόσφατους χειρισμούς της. Ανέκαθεν, στην ιστορική διαδρομή, όταν εμφανιζόταν μια μεγάλη απειλή η κοινωνία συσπειρωνόταν γύρω από την υπάρχουσα ηγεσία, γιατί δεν υπήρχε ο χρόνος να αναζητήσει άλλη.

Όλα τα υπόλοιπα πεπραγμένα της κυβέρνησης έχουν ξεχαστεί από τους προπαγανδιστές και τους δημοσκόπους. Η κυβίστηση (κοινώς κωλοτούμπα) στη Συμφωνία των Πρεσπών, οι καθημερινές – εξευτελιστικές παραβιάσεις του εναέριου χώρου μας, η τουρκο-λιβυκή Συμφωνία οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών, η εγκατάλειψη της αδύναμης Κύπρου στις πειρατικές ενέργειες της Τουρκίας που τρυπάει κατά το δοκούν την κυπριακή ΑΟΖ, η καταστολή των ΜΑΤ στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου για να δοθεί χώρος για τις δομές των λαθρομεταναστών, η παραίτηση, χωρίς δεύτερη κουβέντα, από την απαίτηση για την έκδοση ευρωομολόγων, η απεμπόληση του αιτήματος για τις γερμανικές επανορθώσεις κ.α.

Από την αρχή ο καλοδουλεμένος, από την εποχή των μνημονίων, μηχανισμός προπαγάνδας καλλιέργησε τον άλογο φόβο, την υστερία και επιχείρησε να εμφυσήσει στην κοινωνία μια αίσθηση πολεμικής εγρήγορσης. Ασφαλώς και μέτρα έπρεπε να ληφθούν και ενημέρωση των πολιτών έπρεπε να γίνει για τον κίνδυνο της πανδημίας. Αλλά τα μέτρα δεν έπρεπε να διαλύσουν την κοινωνία και την οικονομία καθώς και να υποδουλώσουν τις επόμενες γενεές με ακόμη μεγαλύτερο χρέος. Το lockdown έπρεπε να συνοδεύεται και με άλλες ενέργειες (βλέπε «Ο εφιάλτης της επόμενης μέρας του Covid-19» και άλλα άρθρα στο www.ellinikiantistasi.gr).

Ένας καθηγητής, ο λοιμωξιολόγος Σωτήρης Τσιόδρας και ένας πρώην δήμαρχος, ο υφυπουργός Νίκος Χαρδαλιάς ορίστηκαν «στρατηγοί» στη μάχη κατά του «αόρατου εχθρού». Επί δύο μήνες όμως δεν μπορούσαν να δώσουν μια σαφή απάντηση στους πολίτες αν χρειάζεται να φοράνε μάσκα στα μέσα μαζικής μεταφοράς, στα σούπερ-μάρκετ και τα ασανσέρ. Τώρα τελικά αποφάσισαν ότι απαιτείται.

Η ελληνική κυβέρνηση, έχοντας την αμέριστη στήριξη του μηχανισμού προπαγάνδας, καλλιεργεί το αφήγημα ότι έλαβε εγκαίρως τα απαραίτητα μέτρα και έτσι σώθηκαν πολλές ζωές. Η αλήθεια είναι ότι στην πατρίδα μας έχουν καταγραφεί λίγοι θάνατοι από την Covid-19, αλλά αυτό δεν είναι βασικά το αποτέλεσμα των κυβερνητικών μέτρων. Τα ίδια μέτρα ελήφθησαν και σε πολλές άλλες χώρες, οι οποίες όμως έχουν καταγράψει πολλαπλάσια θύματα (βλέπε πίνακα). Η Ελλάδα είχε την τύχη, όταν διαπιστώθηκε (26-2-20) η πρώτη ασθενής στη Θεσσαλονίκη, να υπάρχει πολύ μικρή διασπορά του ιού στην κοινότητα. Έτσι όταν άρχισαν να εφαρμόζονται τα περιοριστικά μέτρα, αυτά είχαν πολύ μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα γιατί οι φορείς του ιού ήταν σχετικά λίγοι. Παράλληλα βοήθησαν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της ελληνικής κοινωνίας, όπως ο σχετικά μικρός πληθυσμός υπερηλίκων σε οίκους ευγηρίας, στους οποίους σ’ άλλες χώρες σημειώθηκαν εκατόμβες.

Η κυβέρνηση του Κ. Μητσοτάκη θα προσπαθήσει να εκμεταλλευτεί την προσωρινή ανακούφιση της ελληνικής κοινωνίας από την απομάκρυνση του υγειονομικού κινδύνου και να την πιστωθεί πριν έρθει ο «λογαριασμός». Η κυβέρνηση χρειάζεται πρόσφατη νομιμοποίηση, μέσω εκλογών, για να μπορέσει να αντιμετωπίσει τη μεγάλη ύφεση της επόμενης μέρας. Μια νέα, μετά αυτή των μνημονίων, σκληρή λιτότητα εντός του ευρώ είναι αναπόφευκτη, με αύξηση φόρων, μείωση μισθών – συντάξεων και εκτίναξη της ανεργίας.

Είναι πιθανόν ο Κ. Μητσοτάκης να προκηρύξει εκλογές πριν καταθέσει τον προϋπολογισμό του 2021, που θα απεικονίζει τη νέα ζοφερή πραγματικότητα. Σ’ αυτήν την περίπτωση θα έχει ένα σημαντικό πλεονέκτημα και δύο μειονεκτήματα. Το πλεονέκτημα είναι ότι η αντιπολίτευση (μείζων και ελάσσων) δεν έχει να προτείνει καμιά αξιόπιστη εναλλακτική λύση. Τα μειονεκτήματα είναι: Πρώτον, ότι οι εκλογές θα διεξαχθούν με το σύστημα της απλής αναλογικής και πιθανότατα θα χρειασθεί να επαναληφθούν αλλά, αυτή τη δεύτερη φορά, με ενισχυμένη αναλογική. Δεύτερον, αν οι εκλογές διεξαχθούν πριν από τον Ιανουάριο του 2021 αυτές θα γίνουν με λίστα και όχι με σταυρό προτίμησης, με συνέπεια την περιορισμένη δραστηριοποίηση των υποψηφίων βουλευτών. Πρόωρες εκλογές δε θα γίνουν αν προκύψει ένα δεύτερο κύμα του ιού, που θα αναγκάσει σε επιβολή ξανά περιοριστικών μέτρων.

Ας αντιληφθούν επιτέλους οι διάφορες οργανώσεις και διανοούμενοι του πατριωτικού χώρου, είτε προέρχονται από τη Δεξιά είτε την Αριστερά, τι ακριβώς έχει συμβεί και τι δρομολογείται, ας σταματήσουν να υμνούν τον κ. Μητσοτάκη και τον κ. Τσιόδρα που δήθεν μας έσωσαν τη ζωή (μερικοί τους έχουν αναγάγει σε σωτήρες του Ελληνισμού) και ας δώσουν στους πολίτες μια αξιόπιστη εθνοκεντρική πολιτική διέξοδο.