Πληθαίνουν οι ενδείξεις ότι το Κόσοβο και η Σερβία εξετάζουν το ενδεχόμενο συμφωνίας στη βάση ανταλλαγής εδαφών
«Η πολιτική μας, η πολιτική των ΗΠΑ, είναι ότι εάν τα δύο μέρη μπορούν να τα βρουν μεταξύ τους και φτάσουν σε μια συμφωνία, δεν αποκλείουμε τις εδαφικές προσαρμογές. Δεν είμαστε εμείς που θα αποφασίσουμε», υποστήριξε. «Δεν σταθούμε εμπόδιο ούτε και πιστεύω ότι κανένας στην Ευρώπη θα σταθεί εμπόδιο, εάν τα δύο μέρη της διαμάχης έφταναν σε έναν αμοιβαία ικανοποιητικό διακανονισμό», συμπλήρωσε ο Μπόλτον.
Μία μέρα μετά, στις 25 Αυγούστου, οι πρόεδροι της Σερβίας και του Κοσόβου, Αλεξάνταρ Βούτσιτς και Χασίμ Θάτσι βρέθηκαν στο ίδιο πάνελ στο «Ευρωπαϊκό Φόρουμ του Άλπμπαχ» με θέμα τη διεύρυνση της ΕΕ. Και οι δύο υποστήριξαν ότι στην πραγματικότητα εξετάζουν και το ενδεχόμενο των «εδαφικών προσαρμογών».
«Το Κόσοβο είναι έτοιμο για μια δεσμευτική νομική συμφωνία με την ΕΕ. Η ώρα να την κάνουμε είναι τώρα», τόνισε ο Χασίμ Θάτσι. «Οι χώρες στην περιοχή μας, τα μέλη της ΕΕ και άλλες χώρε του κόσμου δεν πρέπει να είναι αντίθετες, ή να φοβούνται μια πιθανή ειρηνική συμφωνία ανάμεσα στο Κόσοβο και τη Σερβία, ακόμη και εάν μια τέτοια συμφωνία περιλαμβάνει και διορθώσεις συνόρων», συμπλήρωσε ο πρόεδρος του Κοσόβου.
Από τη μεριά του ο Σέρβος πρόεδρος κινήθηκε σε ανάλογο τόνο και διαμαρτυρήθηκε γιατί ενώ οι δύο χώρες προσπαθούν να επιλύσουν τα προβλήματά, δέχονται κριτική επειδή επιδιώκουν μια κοινή λύση «χωρίς να κάνουμε κακό σε κανέναν, χωρίς να ασκούμε επιρροή σε κανέναν». Ζήτησε μάλιστα την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης για να υπάρξει συμβιβασμός και λύση.
Είναι προφανές ότι μια τέτοια κοινή εμφάνιση, που ήρθε σε συνέχεια ανάλογων δηλώσεων και υπαινιγμών το προηγούμενο διάστημα, δεν ήταν τυχαία και προφανώς η αμερικανική υποστήριξη παίζει το ρόλο της.
Όσο για το περίγραμμα αυτής της «εδαφικής προσαρμογής» όλα δείχνουν ότι αφορά την «ανταλλαγή» περιοχών του βόρειου Κοσόβου με σερβική πλειοψηφία με την κοιλάδα του Πρέσεβο, μια σερβική περιοχή με αλβανική πλειοψηφία.
Προφανώς και η διαδικασία αυτή δεν θα είναι τόσο σύντομη, ωστόσο είναι προφανές ότι για πρώτη φορά ανοίγει με τόση σαφήνεια αυτός ο δρόμος. Και για τις δύο χώρες, έστω και από διαφορετικές αφετηρίες ο σκοπός είναι η πλήρης ένταξη στους θεσμούς της διεθνούς κοινότητας, συμπεριλαμβανομένης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και στις δύο χώρες το μεγάλο εμπόδιο είναι ότι τυχόν συμφωνία θα αντιμετωπιστεί ως υπερβολικά επώδυνος συμβιβασμός και μειοδοσία.
Αντιρρήσεις σε τυχόν συμφωνία
Ωστόσο, δεν είναι όλοι τόσο έτοιμοι να αποδεχτούν μια τέτοια λύση. Ο Ευρωπαϊκός Επίτροπος για θέματα διεύρυνσης Γιοχάνες Χαν, που ήταν παρών στη συνάντηση, επέλεξε μια στάση προσεκτικής ισορροπίας δηλώνοντας ότι «χρειαζόμαστε τη σταθερότητα ολόκληρης της περιοχής. Πάνω σε αυτό χρειαζόμαστε τη διαβεβαίωσή σας».
Πιο σαφής στην άρνησή της η Άνγκελα Μέρκελ η οποία στις 13 Αυγούστου είχε δηλώσει: «Η εδαφική ακεραιότητα των κρατών των Δυτικών Βαλκανίων έχει κατοχυρωθεί και είναι απαραβίαστη», δήλωσε στη διάρκεια μιας συνέντευξης Τύπου με τον πρωθυπουργό της Βοσνίας Ερζεγοβίνης Ντένις Ζβίντιτς. «Αυτό πρέπει να λέγεται ξανά και ξανά γιατί ξανά και ξανά υπάρχουν ίσως προσπάθειες να μιλήσουμε για σύνορα και δεν μπορούμε να το κάνουμε», συμπλήρωσε η γερμανίδα καγκελάριος.
Όμως, αντιδράσεις φαίνεται ότι υπάρχουν από διάφορες πλευρές. Καταρχάς αντιδρά, ο πρωθυπουργός του Κοσόβου Ραμούς Καραντινάι ο οποίος τόνισε πρόσφατα ότι κανένας δεν έχει το δικαίωμα να συζητά τα σύνορα του Κοσόβου και εάν κανείς δοκιμάσει να τα μετατοπίσει τότε υπάρχει εθνική προδοσία, ενώ υπογράμμισε ότι και ότι όποιος σκέφτεται μετακινήσεις συνόρων θα πρέπει να ξέρει ότι ξεκινά νέο πόλεμο. Ρητά δήλωσε ότι δεν υπάρχει θέμα συζήτησης για την συμπερίληψη της κοιλάδας του Πρέσεβο και «ότι είναι λάθος να συνδέονται ζητήματα όπως η αμοιβαία αναγνώριση του Κοσόβου και της Σερβίας με εδάφη γιατί είναι αδύνατο».
Ο βασικότερος φόβος όλων είναι ότι τυχόν λύση με αλλαγή συνόρων, έστω και μέσα από κοινή συμφωνία, απλώς θα ανοίξει τους ασκούς του Αιόλου στα Βαλκάνια που έχουν ουκ ολίγες μειονότητες σε συνοριακές περιοχές και ένα μεγάλο φάσμα από ανάλογες πιθανές εστίες αναταραχής.
Χαρακτηριστική είναι εδώ η ανησυχία για την κατάσταση στη Βοσνία όπου η Republika Srpska αποτελεί στην πραγματικότητα μια κρατική οντότητα εντός μιας κρατικής οντότητας. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι τυχόν εδαφικός διαμοιρασμός του Κοσόβου, ανοίγει το δρόμο για την εκ των πραγμάτων αμφισβήτηση όλων των συμφωνιών που διαμόρφωσαν την τωρινή εικόνα της τέως Γιουγκοσλαβίας, ξεκινώντας τη διαδικασία αυτονόμησης της Republika Srpska στην προοπτική της ένωσης με τη Σερβία.
Αντίστοιχα, υπάρχει το ερώτημα του σε ποιο βαθμό τυχόν επίλυση του ζητήματος θα ανοίξει το δρόμο για διαδικασία ενοποίησης της Αλβανίας και του Κοσόβου, κίνηση που επίσης θα τροποποιήσει το συσχετισμό στην ευρύτερη περιοχή.
Από την άλλη, η Ρωσία δείχνει αρκετά επιφυλακτική και πρόσφατα ο Ρώσος ΥΠΕΞ Σερκέι Λαβρόφ σε συνάντησή του με τον Σέρβο ομόλογό του στο Σότσι τόνισε ότι η Ρωσία καταρχάς στηρίζει την πλήρη εφαρμογή του Ψηφίσματος 1244 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ από το 1999 που όρισε το καθεστώς του Κοσόβου μέχρι την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας (καθώς δεν περιλάμβανε αναφορά στην ανεξαρτησία αλλά σε πολιτική διαδικασία για το μελλοντικό καθεστώς). Παράλληλα, υπογράμμισε ότι θεωρεί ότι η κυβέρνηση του Κοσόβου «δεν είναι ακόμη έτοιμη για συμβιβασμό».
Πάντως φαίνεται ότι παρά τα προβλήματα, αλλά και την εμπλοκή του θέματος με τους ευρύτερους γεωπολιτικούς ανταγωνισμούς στην περιοχή, η διαπραγμάτευση είναι ανοιχτή.
Επόμενος σταθμός η νέα συνάντηση Θάτσι και Βούτσιτς στις 7 Σεπτεμβρίου στις Βρυξέλες υπό την αιγίδα της Υπάτης Εκπροσώπου της ΕΕ για θέματα εξωτερικής πολιτικής Φεντερίκα Μοργκερίνι.
«Η ύπατη εκπρόσωπος θα συνεχίσει τις συζητήσεις με τους δύο Προέδρους πάνω σε μια συνολική συμφωνία εξομάλυνσης με σκοπό να υπάρξει συγκεκριμένη πρόοδος, δεδομένης της προτεραιότητας που δίνεται στο διευκολυμένο από την ΕΕ διάλογο ανάμεσα στο Βελιγράδι και την Πρίστινα και την Ευρωπαϊκή προοπτική της περιοχής» αναφέρει το σχετικό δελτίο τύπου.
Δεκαεννιά χρόνια μετά τους βομβαρδισμούς στη Γιουγκοσλαβία, φαίνεται ότι η χάραξη των συνόρων στα Βαλκάνια εξακολουθεί να αποτελεί αντικείμενο διαπραγματεύσεων αλλά και νέων συγκρούσεων.
* Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μη συμπίπτουν με τις απόψεις του/της αρθρογράφου ή τα περιεχόμενα του άρθρου.
0 Σχόλια