Οι κίνδυνοι για την Αθήνα σε επίπεδο διπλωματίας, ασφάλειας, ενέργειας, αλλά και για την Κύπρο
H απόφαση απέλασης μελών του διπλωματικού και άλλου προσωπικού της Ρωσικής Ομοσπονδίας από την Ελλάδα αποτελεί, σε παραπολιτικό επίπεδο, εκδίκηση της μοίρας συγκριτικά με το κλίμα στη διάρκεια του καταστροφικού πρώτου εξαμήνου του 2015.
Η ειρωνική σύγκριση γίνεται με τις τότε προσδοκίες της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ για οικονομική στήριξη από τη Μόσχα αντί των εταίρων της Ε.Ε. ή για «προπληρωμή κερδών» από έναν σχεδιαζόμενο αγωγό, ενώ την ίδια ώρα αρκετές δυτικές πρεσβείες στην Αθήνα ανησυχούσαν για το ενδεχόμενο μετατροπής της χώρας μας σε δούρειο ίππο εντός της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ.
Ωστόσο, στην πραγματικότητα (και όπως μόνον η «δημοκρατία» είχε επισημάνει τις κρίσιμες ημέρες του 2015), η ρωσική πλευρά ουδέποτε είχε διάθεση να έρθει σε ρήξη με το Βερολίνο και τις Βρυξέλλες προς χάριν μιας χρεοκοπημένης χώρας. Το ρωσικό μήνυμα ήταν ότι υπήρχε διάθεση συνεργασίας, εφόσον η Ελλάδα διέθετε οικονομική σταθερότητα και εξασφαλισμένη συνεργασία με τους Ευρωπαίους εταίρους της. Το ίδιο μήνυμα είχε έρθει και από το Πεκίνο, με την πιο κυνική διατύπωση ότι «ενδιαφερόμαστε να αγοράσουμε κρατικά ομόλογα από μια χώρα που θα είναι μέλος της ευρωζώνης».
Εχοντας υπόψη αυτά τα δεδομένα και όσα ακολούθησαν (σύσφιγξη της ελληνικής συνεργασίας με τις ΗΠΑ και με τα ισχυρά μέλη της Ε.Ε., ισχυροποίηση της Τουρκίας και στενές επαφές της με τη Ρωσία), χρήσιμο είναι η παρούσα ρήξη Αθήνας - Μόσχας να αξιολογηθεί στη διμερή βάση της και όχι με διαστάσεις διεθνούς θρίλερ. Πρόκειται για μια πολύ σοβαρή υπόθεση, που θα επηρεάσει τα ανοιχτά μέτωπα Ελλάδας - Ρωσίας, αλλά όχι φυσικά τις συζητήσεις των προέδρων Ντ. Τραμπ και Βλ. Πούτιν ή της καγκελαρίου Ανγκελα Μέρκελ, που πάντα αλληθωρίζει υπέρ των ρωσικών αγωγών.
Το πρώτο μέτωπο αφορά τη διατήρηση ανοιχτών διαύλων επικοινωνίας του πρωθυπουργού Αλ. Τσίπρα με τον κ. Πούτιν και του υπουργού Εξωτερικών Ν. Κοτζιά με τον ομόλογό του Σ. Λαβρόφ. Πρόκειται για μεγάλη ανατροπή, καθώς ο πρωθυπουργός καλείται τώρα να διατηρήσει τους διαύλους που επίμονα ζητούσε να αποκτήσουν οι ομόλογοί του στην Ε.Ε., μετά τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας λόγω του Ουκρανικού και μετά τις μαζικές απελάσεις Ρώσων διπλωματών σε αντίποινα της δηλητηρίασης του διπλού πράκτορα Σ. Σκρίπαλ, στο Λονδίνο, τον Μάρτιο.
Εγκυρες πηγές αναφέρουν ότι η συνάντηση του Ελληνα πρωθυπουργού με τη Βρετανίδα ομόλογό του Τερέζα Μέι στις 26 Ιουνίου πραγματοποιήθηκε στο ίδιο πνεύμα, μέχρι που χρειάστηκε, μόλις δύο εβδομάδες αργότερα, να αποφασίσει πλέον απελάσεις ο ίδιος ο κ. Τσίπρας, ξεχνώντας τους διαύλους!
Το δεύτερο μέτωπο εντοπίζεται στους παρασκηνιακούς διαδρόμους της διπλωματίας και στον αθέατο κόσμο των μυστικών υπηρεσιών. Η κυβέρνηση, αν δεν χειριστεί σωστά την υπόθεση, ενδέχεται να δυσαρεστήσει τους πάντες.
Από τη στιγμή που καταγγέλλεται υπόγεια διείσδυση των ρωσικών υπηρεσιών, ιδίως στη βόρεια Ελλάδα, προφανέστατα πρόκειται για αποτέλεσμα προεργασίας πολλών ετών και όχι λίγων μηνών, λόγω του Μακεδονικού. Το ερώτημα της Ουάσινγκτον προς την Αθήνα θα μπορούσε να είναι γιατί η ρωσική δράση δεν είχε εντοπιστεί πολύ νωρίτερα ή γιατί στοιχεία που ενδεχομένως είχαν ήδη διοχετευθεί από τις ΗΠΑ αγνοήθηκαν. Ταυτόχρονα, το ερώτημα της Μόσχας προς την Αθήνα θα μπορούσε να είναι γιατί ενέργειες, που μάλλον ήταν λίγο πολύ γνωστές, κρίθηκαν ξαφνικά αθέμιτες και συνδέθηκαν με τις εσωτερικές και τις βαλκανικές εξελίξεις.
Το τρίτο μέτωπο ίσως ανοίξει στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ και δεν θα αφορά, όπως φημολογείται, τη συμφωνία με την ΠΓΔΜ με ενδεχόμενο ρωσικό βέτο. Η Ρωσία, αν και μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας, δεν θα μπορεί να αντιταχθεί στη βούληση των μερών για υιοθέτηση της ονομασίας «Βόρεια Μακεδονία». Αντίθετα, πρόβλημα μπορεί να ανακύψει στο Κυπριακό, καθώς και η κυβέρνηση Καραμανλή την άνοιξη του 2004 και η κυβέρνηση Τσίπρα το καλοκαίρι του 2017 είχαν τη βεβαιότητα ότι ενδεχόμενη «κακή λύση» θα μπλοκαριζόταν από τη Ρωσία στον ΟΗΕ. Τους επόμενους μήνες, η Αθήνα οφείλει να αποτρέψει πιθανή ρωσοτουρκική προσέγγιση στο Κυπριακό, πριν δημιουργηθεί η ανάγκη δράσης στο Συμβούλιο Ασφαλείας.
Το τέταρτο μέτωπο ορίζεται στον κλάδο της ενέργειας, καθώς η Μόσχα και η Αγκυρα καταλήγουν στην όδευση του αγωγού TurkStream 2 προς τη Βουλγαρία αντί της Ελλάδας. Εως τώρα, η Αθήνα πάσχιζε να εξηγήσει στην Ουάσινγκτον τους λόγους για τους οποίους εξέταζε θετικά τις εναλλακτικές νότιας όδευσης του ρωσικού αερίου, και ξαφνικά εξέλιπε το αντικείμενο! Ταυτόχρονα, η κυβέρνηση δεν υλοποίησε το σχέδιο εισαγωγής αερίου από εταιρίες των ΗΠΑ στις αναβαθμισμένες εγκαταστάσεις του ΔΕΣΦΑ στη Ρεβυθούσα, ώστε να ενισχυθεί η ελληνική διαπραγματευτική θέση έναντι της δεσπόζουσας ρωσικής Gazprom.
Επομένως, οποιαδήποτε πρόβλεψη για την εξέλιξη των ελληνορωσικών σχέσεων είναι παρακινδυνευμένη και παραμένουν στον αέρα η επίσκεψη Λαβρόφ στην Αθήνα το φθινόπωρο και η επίσκεψη Τσίπρα στη Μόσχα, που είχαν καταρχάς συμφωνηθεί κατά τις συνομιλίες Λαβρόφ - Κοτζιά στις 13 Ιουνίου.
* Ο Αλέξανδρος Τάρκας είναι εκδότης του περιοδικού «Άμυνα & Διπλωματία» και σύμβουλος ξένων εταιριών μελέτης επιχειρηματικού ρίσκου για τη ΝΑ Ευρώπη
** Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μη συμπίπτουν με τις απόψεις του/της αρθρογράφου ή τα περιεχόμενα του άρθρου.
0 Σχόλια