«Ταυτότητα φύλου νοείται ο εσωτερικός και προσωπικός τρόπος με τον οποίον το ίδιο το πρόσωπο βιώνει το φύλο του, ανεξάρτητα από το φύλο που καταχωρίστηκε κατά τη γέννησή του με βάση τα βιολογικά του χαρακτηριστικά».
(από το νομοσχέδιο του υπουργείου Δικαιοσύνης για τη «νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου»)
Πόσο συμβατή με μια τέτοια ατομιστική αντίληψη μπορεί να είναι η Αριστερά; Η οποία από πάντα είχε μια ευρύτερη κοινωνική προσέγγιση -που ερχόταν σε σύγκρουση με την κυρίαρχη καπιταλιστική εγωιστική αντίληψη- και διακρινόταν από μια οικολογική ευαισθησία, που δεν αποδεχόταν την κυριαρχία πάνω στη φύση και την εν τέλει καταστροφή της.
Πώς είναι δυνατόν να αποδίδεται νομικά και επίσημα από ένα ευνομούμενο κράτος το δικαίωμα να χαρακτηρίζεται π.χ. μια γυναίκα ως «άνδρας», ενώ φέρει όλα της τα βιολογικά όργανα, μόνο και μόνο επειδή η ίδια έχει επιλέξει αυτόν τον αυτοπροσδιορισμό; Γιατί δεν αρκούσαν οι κατηγορίες «διεμφυλικός άνδρας» και «διεμφυλική γυναίκα» για να προσδιορίσουν τις διαφορετικές σεξουαλικές επιλογές και έπρεπε το κράτος να αποδόσει τη νομική δυνατότητα σε ένα βιολογικό άνδρα να καταγραφεί ως «γυναίκα» και αντιστρόφως;
Το σύμπλεγμα του νομοθέτη
Το βασικό πρόβλημα του νομοθέτη στο συγκεκριμένο παράδειγμα είναι η ιδεοληπτική αποδοχή της πλέον εγωιστικής αντίληψης που επικράτησε στις λεγόμενες "σπουδές φύλου", στις gender studies. Μια αντίληψη που θεωρεί ότι το αρσενικό και το θηλυκό είναι εξ ολοκλήρου κοινωνικές κατασκευές. Ότι δεν έχει σημασία ότι το αγοράκι γεννιέται με πέος και το κοριτσάκι με αιδοίο. Θεωρεί ότι αυτά αποτελούν τυχαιότητες ασήμαντες και ότι την κύρια κατεύθυνση τη δίνει η πολιτιστική διεργασία η οποία οδηγεί σε συγκεκριμένες ταυτοτικές κατασκευές.
Κύρια εκφράστρια της άποψης αυτής υπήρξε η Αμερικανίδα Judith Butler, η οποία θεωρούσε ότι η αντικειμενική διαφορά βιολογικού και κοινωνικού φύλου δεν υπάρχει. Αμφισβητούσε την έως τώρα παραδοχή ότι ανεξάρτητα από την πολιτισμική διεργασία η ύπαρξη ‘βιολογικού φύλου’ είναι αντικειμενική, όπως και αντικειμενική είναι η δημιουργία του ‘κοινωνικού φύλου’, ως αποτέλεσμα της παιδαγωγικής κοινωνικής λειτουργίας επί του «βιολογικού φύλου». Αρνούμενη τη διαδοχικότητα των σταδίων: «βιολογικό φύλο, κοινωνικό φύλο και σεξουαλική επιθυμία», αποκόπτει ριζικά την έμφυλη ταυτότητα από τη βιολογική πραγματικότητα.
Οι απόψεις αυτές βρήκαν ισχυρό αντίλογο από φεμινίστριες, κάποιες εκτων οποίων διατύπωσαν την άποψη ότι η διεμφυλικότητα αποτελεί μια μορφή «ακρωτηριασμού» και ταυτίζεται με τον μισογυνισμό. Ενδιαφέρον επίσης έχει η εκτίμηση ότι πίσω από την προβληματική περί διεμφιλικότητας βρίσκονται τεράστιες φαρμακευτικές βιομηχανίες, οι οποίες υποστηρίζουν με χημικό τρόπο τις επιλογές των διεμφυλικών.
Η εμπειρία της Αλόμα
Η αντίληψη αυτή του υποκειμενικού καθορισμού της φύσης βρίσκεται στη βάση του τεχνοκρατικού βιασμού της φύσης και συνάδει απολύτως με την εγωιστική αντίληψη για την κυριαρχία του ατόμου επ' αυτής. Βρίσκεται ακριβώς στην πυρήνα της ακραίας καπιταλιστικής αντίληψης που έχει οδηγήσει στην απόλυτη καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος. Κάποιες πορείες ζωής διεμφυλικών ατόμων έρχονται να επιβεβαιώσουν το αδιέξοδο στο οποίο οδηγεί η υπερβολική πίστη στην δυνατότητα του ατόμου να επιβληθεί επί της φύσης. Για παράδειγμα, η πλέον εμβληματική τραβεστί της Αθήνας, η Αλόμα που γεννήθηκε ως Χαράλαμπος, υπέστη βιασμό ως παιδί και οδηγήθηκε στην ομοφυλοφιλία, επέλεξε την ταυτότητα της τραβεστί, αγωνίστηκε για τα δικαιώματα αυτής της ομάδας, αλλά τελικά διεκδίκησε να είναι ο Μπάμπης στα τελευταία χρόνια της ζωής και να πεθάνει ως Χαράλαμπος.
Το δικό μας ζήτημα σχετίζεται με το γεγονός ότι μια αλλοτριωμένη προσέγγιση που έχει απορριφθεί από σοβαρές φεμινίστριες μετατρέπεται σε γραμμή μιας κυβέρνησης. Και αυτό συνδέεται άμεσα με τη δυνατότητα των διεμφυλικών ακτιβιστών να επηρεάζουν κυβερνητικές αποφάσεις, αντιμετωπίζοντας πατερναλιστικά κάθε άλλη προσέγγιση. Και βεβαίως χωρίς την άποψη της κοινωνίας, ούτε καν του ίδιου του κομματικού χώρου που θα κληθεί να υποστηρίξει τις επιλογές αυτές.
Φεμινίστριες VS διεμφυλικοί ακτιβιστές
Αυτά τα ζητήματα όμως, που με τόσο πρωτογονισμό και αφέλεια αντιμετωπίζονται στην Ελλάδα, έχουν απασχολήσει τοις σοβαρές φεμινίστριες, οι οποίες απορρίπτουν τις διεμφυλικές απολυτότητες. Χαρακτηριστική είναι η προσέγγιση της Camille Anna Paglia, μια σημαντικής Αμερικανίδας διανοούμενης, που συνέγραψε το Sexual Personae: Art and Decadence from Nefertiti to Emily Dickinson , και μελετά σε βάθος διάφορες πλευρές του σύγχρονου πολιτισμού.
Η Camille Paglia υποστηρίζει: «Οι φεμινίστριες συγκρούστηκαν δημόσια με τους διεμφυλικούς ακτιβιστές, πολύ περισσότερο στο Ηνωμένο Βασίλειο από ό, τι εδώ (σ.τ.σ ΗΠΑ). Για παράδειγμα, πριν από δύο χρόνια έλαβε χώρα μια οργανωμένη εκστρατεία ιδιαίτερα άγρια, που συμπεριλάμβανε και μια αναφορά με 3.000 αιτήσεις υπογραφών, για να ακυρώσει μια διάλεξη της Τζερμέν Γκριρ (Germaine Greer) στο πανεπιστήμιο του Κάρντιφ, λόγω των «προσβλητικών» απόψεών της σχετικά με τη διεμφυλικότητα. Η Γκριρ, μία μελετητής λογοτεχνίας, από τους μεγαλύτερους πρωτοπόρους του δεύτερου ρεύματος φεμινισμού, από πάντα στεκόταν ενάντια στην άποψη που έλεγε ότι οι άνδρες οι οποίοι έχουν υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση αλλαγής φύλου μπορούν να θεωρούνται πραγματικές «γυναίκες». Η διάλεξή της στο Κάρντιφ (σχετικά με το «Γυναίκες και Εξουσία στον Εικοστό Αιώνα») τελικά ολοκληρώθηκε, με μεγάλη ασφάλεια.
Και το 2014, το βιβλίο Gender Hurts, μιας ριζοσπαστικής αυστραλιανής φεμινίστριας, της Σίλα Τζέφρις (Sheila Jeffreys), υπήρξε αφορμή να ξεσπάσουν έντονες διαμάχες στο Ηνωμένο Βασίλειο. Η Τζέφρις εξισώνει τη διεμφυλικότητα με τον μισογυνισμό και την περιγράφει ως μια μορφή «ακρωτηριασμού». Αυτή και οι φεμινίστριες σύμμαχοί της αντιμετώπισαν παρατεταμένες δυσκολίες στην εξασφάλιση ενός χώρου ομιλίας στο Λονδίνο, λόγω απειλών και ταραχών από διεμφυλικούς ακτιβιστές. Τέλος, κυκλοφόρησε το Conway Hall, που αποτελεί μια δυναμική και λεπτομερής διάλεξη της Τζέφρις, τον περασμένο Ιούλιο. Είναι όλη διαθέσιμη στο YouTube. Σε αυτήν υποστηρίζει, μεταξύ άλλων, ότι η φαρμακευτική βιομηχανία, έχοντας χάσει το εισόδημά της καθώς η συνηθισμένη θεραπεία με οιστρογόνα για τις εμμηνοπαυσιακές γυναίκες εγκαταλείφθηκε γιατί εγκυμονούσε κινδύνους για την υγεία τους, προώθησε τη σχετικά νέα ιδέα της διεμφυλικότητας, προκειμένου να δημιουργήσει μια μόνιμη τάξη πελατών που θα χρειάζονται εφ’ όρου ζωής συνταγογραφούμενες ορμόνες.
Αποκαλώ τον εαυτό μου διεμφυλικό άτομο· φορούσα φανταχτερά ανδρικά ρούχα από την πρώιμη παιδική ηλικία· είμαι, ωστόσο, ιδιαίτερα επιφυλακτική σχετικά με το σημερινό ρεύμα των διεμφυλικών, το οποίο νομίζω ότι κατά βάση είναι αποτέλεσμα ψυχολογικών και κοινωνιολογικών παραγόντων και όχι των σημερινών συζητήσεων περί φύλου. Επιπλέον, καταδικάζω την ολοένα και αυξανόμενη συνταγογράφηση των αναστολέων της εφηβείας (των οποίων οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις είναι άγνωστες) για τα παιδιά. Θεωρώ αυτή την πρακτική ποινική παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Είναι πέρα για πέρα ειρωνικό, ότι οι φιλελεύθεροι παίρνουν θέση υπέρ της επιστήμης σε ό,τι αφορά την υπερθέρμανση του πλανήτη (ένας συναισθηματικός μύθος που δεν υποστηρίζεται από αποδεικτικά στοιχεία) ενώ αποφεύγουν κάθε αναφορά στη βιολογία όταν πρόκειται για το φύλο. Η βιολογία έχει αποκλειστεί από τα προγράμματα των γυναικείων σπουδών και των σπουδών για τα φύλα εδώ και σχεδόν πενήντα χρόνια. Έτσι, πολύ λίγοι καθηγητές και θεωρητικοί των σημερινών σπουδών πάνω στο φύλο, τόσο εδώ όσο και στο εξωτερικό, είναι διανοητικά και επιστημονικά προετοιμασμένοι να διδάξουν την ύλη τους. Η ψυχρή βιολογική αλήθεια είναι ότι οι αλλαγές πάνω στο φύλο δεν είναι εφικτές. Κάθε συγκεκριμένο κύτταρο του ανθρώπινου σώματος παραμένει κωδικοποιημένο με το φύλο ενός ατόμου για μια ζωή. Μπορούν να εμφανιστούν διασεξουαλικές αμφισημίες, αλλά αυτές αποτελούν αναπτυξιακές ανωμαλίες που αντιπροσωπεύουν ένα μικρό ποσοστό των ανθρώπινων γεννήσεων.
Σε μια δημοκρατία, όλοι πρέπει να είναι απαλλαγμένοι από παρενόχληση και κακομεταχείριση, ανεξάρτητα από το πόσο αντικομφορμιστές ή εκκεντρικοί είναι. Αλλά ταυτόχρονα, κανείς δεν αξίζει ειδικά δικαιώματα, προστασίες ή προνόμια βάσει της εκκεντρικότητάς του. Οι κατηγορίες «διεμφυλικός άνδρας» και «διεμφυλική γυναίκα» είναι πολύ σαφείς και αξίζουν σεβασμό. Αλλά, όπως η Τζερμέν Γκριρ και η Σίλα Τζέφρις, απορρίπτω τον κρατικό εξαναγκασμό να αποκαλέσω κάποιον άνθρωπο «άνδρα» ή «γυναίκα», απλά και μόνο με βάση την υποκειμενική του αίσθηση. Μπορούμε να ακολουθήσουμε τον δρόμο της καλής θέλησης και να προτιμήσουμε τον ευγενικό τρόπο απεύθυνσης σε αυτούς τους ανθρώπους, αλλά είναι επιλογή μας μόνο….» (Η συνέντευξη δόθηκε στην εφημερίδα Weekly Standard λαι αναδημοσιεύτηκε στα ελληνικά στο Respublica.gr)
Eν κατακλείδι
Ίσως η ιστορική απάντηση του αρχηγού των Ινδιάνων στον πρόεδρο των ΗΠΑ, να ταιριάζει περισσότερο στην εγωιστική πρόθεση του ατόμου να κυριαρχεί πάνω στη φύση και να την οδηγεί εκεί που αυτό νομίζει ως σωστό. Αν και το κείμενο είναι γραμμένο το 1855, είναι σήμερα επίκαιρο όσο ποτέ. Μιας και η δυσαρμονία του ανθρώπου με τη φύση δεν ήταν ποτέ μεγαλύτερη απ' όσο είναι σήμερα.
"Ξέρουμε τουλάχιστον αυτό: Η γη δεν ανήκει στον άνθρωπο. Ο άνθρωπος ανήκει στη γη. Κι ακόμα πως εμείς δε δημιουργήσαμε τον ιστό της ζωής αλλά αποτελούμε μόνο μια ίνα μέσα σ’ αυτόν. Αν προκαλέσουμε κάποια καταστροφή στον ιστό οι συνέπειες θα έρθουν και σε μας τους ίδιους.... Ο καιρός της δικής σας παρακμής είναι ακόμα μακριά αλλά θάρθει. Κανείς δεν ξεφεύγει από το γραφτό του. Μολύνετε το κρεββάτι σας και μια νύχτα θα πάθετε ασφυξία από τα ίδια σας τα απορρίμματα...."
Δείτε ένα παλιότερο κείμενο: «Οι θεωρίες περί φύλου (gender studies) ως αλλοτρίωση.Από τον John Money στην Judith Butler»
(*) Ο Βλάσης Αγτζίδης είναι διδάκτωρ Σύγχρονης Ιστορίας, μαθηματικός
** Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μη συμπίπτουν με τις απόψεις του/της αρθρογράφου ή τα περιεχόμενα του άρθρου.
0 Σχόλια