Γράφει ο Χρήστος Γιαννίμπας
Ιστορικά έχουν καταγραφεί πολλές περιπτώσεις ανθρώπων που άσκησαν την εξουσία που είχαν (πολιτική, στρατιωτική, θρησκευτική κ.λπ.), πιστεύοντας πως αυτά που έκαναν ήταν για το κοινό καλό χωρίς να αντιλαμβάνονται ότι τελικά εξυπηρετούντο αδιαφανή συμφέροντα. Τέτοιες αντιφατικές περιπτώσεις συναντώνται σε όλες τις εποχές και σε όλες τις χώρες.
Η πιο γνωστή είναι του Ναπολέοντα που ανέλυσε ο Κ. Μαρξ (το 1852) στο έργο του «Η 18η Μπρυμαίρ του Λουδοβίκου Βοναπάρτη». Στο έργο του αυτό ο Μαρξ αναλύει την άνοδο του Λουδοβίκου Βοναπάρτη. Επιπλέον, δείχνει πως ο Βοναπάρτης ενώ πιστεύει ότι εξυπηρετεί τα συμφέροντα των αγροτών που τον εξέλεξαν, στην πραγματικότητα τα συμφέροντα που εξυπηρετεί είναι αυτά της αστικής τάξης της εποχής του.[1]
Παίρνει μέτρα που θίγουν τα μεγάλα φεουδαρχικά συμφέροντα πιστεύοντας πως εξυπηρετεί τους μικρούς αγρότες και γενικότερα το καλό της γαλλικής κοινωνίας. Κι αυτή είναι η μεγάλη του αυταπάτη. Δεν αντιλαμβάνεται πως ουσιαστικά ανοίγει το δρόμο για την (τότε) ανερχόμενη αστική τάξη και την έλευση του καπιταλισμού. Εξού και ο όρος Βοναπαρτισμός. Δηλαδή, η αλαζονική άσκηση της εξουσίας που είναι αποκομμένη από την κοινωνία που υποτίθεται ότι εκφράζει, περιχαρακωμένη και ταυτόχρονα αυτονομημένη από τον κοινωνικό περίγυρο.
Ένα ερώτημα, που παλιότερα δεν είχε νόημα όχι όμως και στην εποχή της καταιγιστικής πληροφόρησης, είναι αν οι εκατοντάδες τοποθετήσεις ενός δημόσιου προσώπου συνιστούν εξουσία. Πχ ο Βαρουφάκης είναι ένα δημόσιο πρόσωπο με πολλές εκατοντάδες άρθρα, συνεντεύξεις και γενικά παρεμβάσεις στα ΜΜΕ στην επταετία της κρίσης. Οι παρεμβάσεις ενός δημόσιου προσώπου, που φυσικά είναι πάντα καλοδεχούμενες, σίγουρα δεν είναι εξουσία με την κλασσική έννοια του όρου.
Είναι όμως μια σύγχρονη μορφή «εξουσίας» γιατί διαμορφώνουν απόψεις, συνειδήσεις και συνακόλουθα επηρεάζουν αποφάσεις όταν το πρόσωπο τυγχάνει μεγάλης αναγνωρισιμότητας, ακροαματικότητας και αναγνωσιμότητας. Πώς θα χαρακτηρίσουμε ένα τέτοιο προσώπου που με την «εξουσία» αυτών που λέει και γράφει, παρότι πιστεύει πως είναι για το κοινό καλό, τελικά εξυπηρετούνται άλλα συμφέροντα;
Ένα δευτερεύον ερώτημα είναι αν αυτό γίνεται συνειδητά ή όχι αλλά αυτό δεν έχει ιδιαίτερη σημασία. Για την κοινωνία είναι αδιάφορο το τι πιστεύει κάποιος για τον εαυτό του και γι’ αυτά που λέει. Δηλαδή, αν έχει ψευδαισθήσεις για την επίδραση των λόγων του στη διαμόρφωση σκέψεων, πεποιθήσεων και αποτελεσμάτων, αυτά αναιρούνται; Όχι βέβαια. Σημασία έχει ποια συμφέροντα εξυπηρετούνται μ’ αυτά που διατυπώνει και όχι τι πιστεύει ο ίδιος για αυτά.
Ο όρος Βοναπαρτισμός σίγουρα δεν ενδείκνυται για τον χαρακτηρισμό τέτοιων περιπτώσεων και επειδή εκτιμώ ότι ο Βαρουφάκης είναι μια κλασσική περίπτωση τέτοιου προσώπου, προτείνω τον όρο βαρουφακισμός. Να τονίσω πως δεν ενδιαφέρει η κυβερνητική πορεία του Βαρουφάκη κι αν έκανε το Α ή το Β. Έτσι κι αλλιώς Τσίπρας, Δραγασάκης κ.λπ. δεκάδες φορές έχουν δηλώσει πως η κυβέρνηση δρα συλλογικά.
Βεβαίως, για την ΝΔ ο Βαρουφάκης είναι ο χρήσιμος ένοχος. Έτσι, καταγγέλλει «συνειδητό έγκλημα», ζητά εξεταστική επιτροπή κ.λπ. Δεν πρωτοτυπούν με τον Βαρουφάκη αφού τα ίδια λένε για τον Τσίπρα και όλη την κυβέρνηση. Προσπαθούν έτσι να κρύψουν τις δικές του τεράστιες ευθύνες, την σημερινή πολιτική τους γύμνια και την ταύτισή τους με τις χειρότερες επιλογές των ξένων. Αυτά όμως είναι εκτός της ύλης του άρθρου.
Εδώ ενδιαφέρει το κατά πόσο με τις παρεμβάσεις του Βαρουφάκη (τα 7 χρόνια της κρίσης για να μείνουμε σ’ αυτά), εξυπηρετούνται τελικά άλλα συμφέροντα απ’ αυτά που ο ίδιος πιστεύει ότι εξυπηρετεί. Αυτό ονομάτισα βαρουφακισμό και στη συνέχεια θα προσπαθήσω να αποδείξω αν και εξαιρετικά δύσκολο σε ένα και μόνο άρθρο. Ειδικά αν σκεφτεί κανείς ότι ο Βαρουφάκης έχει κάνει εκατοντάδες τοποθετήσεις και για πολλά ζητήματα.
Η λαϊκίστικη(;) απόδειξη. Έλα μωρέ, πολύ πριν γίνει υπουργός το σύνολο των ΜΜΕ της διαπλοκής (site, εφημερίδες και κανάλια), σκίζονταν ποιο θα έχει τον Βαρουφάκη πρώτο τραπέζι πίστα. Όταν ήταν να βγει σε κάποιο κανάλι το ‘παιζαν με συνεχή τρέιλερ λες και θα μιλούσε ο Πάπας. Άσε που αυτά που έλεγε τα αναπαρήγαγαν οι πάντες. Γιατί δεν καλούσαν με την μισή έστω συχνότητα Μηλιό, Δραγασάκη, Τόλιο; Γιατί αυτοί είναι Γιάννηδες με δύο «ν». Γκέκε;
Η εύκολη απόδειξη. Οι διαψεύσεις τοποθετήσεων του Βαρουφάκη από άλλους. Πχ Τσίπρα, Βούτση, Δραγασάκη, Λαφαζάνη κ.ά. Ενδεικτικά για την τοποθέτηση του Βαρουφάκη για «σχέδιο Χ» έχουν δηλώσει. O Ν. Βούτσης πρόεδρος της Βουλής (στον ΣΚΑΙ 31/1/16): «Εμείς που ξέραμε πραγματικά γελάμε και κλαίμε. Το κάδρο που παρουσιάζει ο Γιάννης δεν είναι το ακριβές αλλά είναι ελκτικό και είναι σίγουρο ότι ο ίδιος το πιστεύει. Περί αυτού πρόκειται».
Ο Γ. Δραγασάκης αντιπρόεδρος της κυβέρνησης: «Γίνεται μια προσπάθεια από κάποιους να ξαναγραφτεί η Ιστορία.» Επιπλέον (Καθημερινή της Κυριακής 24/1/16): «Δεν υπήρχε σχέδιο Β, Χ ή οτιδήποτε άλλο από τον κ. Βαρουφάκη. Του είχα ζητήσει γραπτή εισήγηση. Μου είχε πει ότι θα μου στείλει 60 σελίδες, δεν μου τις έστειλε ποτέ.» Τελικά ποια συμφέροντα εξυπηρετούνται από τις τοποθετήσεις του Βαρουφάκη αφού αυτές διαψεύδονται; Η αλήθεια, θα πουν κάποιοι αποδεχόμενοι άνευ ετέρου και a priori την «αλήθεια» του Βαρουφάκη.
Μα εδώ διαψεύδεται και η συνάντηση με τον Ντράγκι που αν όντως είχε γίνει, όπως ισχυρίζεται ο Βαρουφάκης, θα ήταν απείρως απίθανο να μείνει κρυφή. (Tweetδιάψευσης του Δραγασάκη: 1/3 εδώ, 2/3 εδώ, 3/3 εδώ). Επιπλέον, γιατί ο Βαρουφάκης ποτέ μέχρι σήμερα δεν δημοσιοποίησε το περιβόητο «σχέδιο Χ»; Όχι 60 σελίδες αλλά ούτε μία δεν είδε το φως. Εκτός αν έχει συνήθεια να μαγνητοφωνεί (όπως έκανε στο Eurogroup), και αντί να το διαβάσουμε το ακούσουμε.[2]
Η δύσκολη αλλά και πιο ισχυρή απόδειξη είναι ισχυρισμοί του Βαρουφάκη που διαψεύδονται από τα δεδομένα ή και παραβαίνουν διδάγματα της κοινής πείρας.[3] Πριν αναφέρω συγκεκριμένα παραδείγματα, αναγκαστικά λίγα λόγω χώρου, πρέπει να θυμίσω ένα από τα πιο γνωστά και παλιά τεχνάσματα προπαγάνδας ή επικοινωνίας που χρησιμοποιείται πολύ και στη διαφήμιση. Κρύβεις ένα ψέμα ή μια ανακρίβεια, ανάμεσα σε μια, δυο ή περισσότερες αλήθειες. Το ψέμα κρυμμένο ανάμεσα σε αλήθειες δεν φαίνεται εύκολα.
Πχ λες τα Α,Β,Γ. Έστω τα Α,Γ είναι αλήθειες (κάποιες και αυταπόδεικτες) και το Β είναι ψέμα. Συνήθως το κοινά αντιληπτό αποδέχεται άμεσα τις αλήθειες Α,Γ (που ίσως δεν «χωράνε» καμία αμφισβήτηση), και χωρίς να το καταλάβει και το ψέμα Β που είναι κρυμμένο ανάμεσά τους. Εν τέλει οι αλήθειες Α,Γ «αληθοποιούν» το ψέμα Β που, δυστυχώς, εγγράφεται στο υποσυνείδητο και παίζει ως ηχογραφημένο μήνυμα.
Δεν ισχυρίζομαι πως γίνεται με πρόθεση απ’ όλους. Όμως, κι αν ακόμα κανείς δεν έχει πρόθεση εξαπάτησης, δεν αλλάζει το αποτέλεσμα. Πχ ο αρθρογράφος Α.Δ. γράφει: «Ενώ είναι σε όλους γνωστό πως ένα μεγάλο μερίδιο της ελληνικής χρεοκοπίας οφείλεται στις αλόγιστες σπατάλες των Δήμων». Η αλήθεια είναι πως σε πολλούς Δήμους ή αν θέλετε σε όλους, υπάρχουν σπατάλες. Μέσα σ’ αυτήν την αλήθεια κρύφτηκε το ψέμα. Δηλαδή, πως για την χρεοκοπία μεγάλο μερίδιο ευθύνης έχουν οι Δήμοι.
Όταν η χώρα χρεοκόπησε, το σύνολο των δήμων χρωστούσε 3 δις € που ήταν μόλις το 0,9% του χρέους της χώρας. Επειδή Δήμοι «είμαστε εμείς» (μας είναι πιο κοντά, πιο οικείοι), το μήνυμα που καταγράφεται είναι το αντίστοιχο του «όλοι μαζί τα φάγαμε». Αθώα του αίματος της χρεοκοπίας η οικονομική ελίτ, η διαπλοκή, η κλεπτοκρατία, τα κόμματα και οι πολιτικοί που κυβέρνησαν. Φταίει το 0,9%, οι «αλόγιστες σπατάλες των Δήμων», για το 100%!! Ας έρθουμε όμως στο Βαρουφάκη.
(I) Η ιδεολογία τυφλώνει. Στο άρθρο του «Η εμμονή του κ. Τόμσεν» (5/10/12) γράφει γι’ αυτήν την εμμονή: «πρώτος λόγος είναι ότι η ιδεολογία τυφλώνει ακόμα και τους τεχνοκράτες». Ποιους άλλους τυφλώνει; Προφανώς όλους, γι’ αυτό και ο γενικός αφορισμός η «ιδεολογία τυφλώνει». Η ιδεολογία γενικώς. [4] Δίνει και παράδειγμα. «Όπως ακριβώς κάποιοι στο ΚΚΕ θα αρνούνται τα εγκλήματα του Στάλιν ακόμα κι αν τους μεταφέρουμε με μια χρονομηχανή στα γκούλαγκ και στα κρατητήρια της NKGB».
Πιθανότατα, «κάποιοι στο ΚΚΕ αρνούνται τα εγκλήματα του Στάλιν», κάποιοι αρνούνται τα εγκλήματα της εκκλησίας κ.λπ. Το 1000% σίγουρο είναι πως ο Σημίτης αρνείται τις ευθύνες του για τα εγκλήματα χρηματιστηρίου, πλιάτσικο της χώρας (κι από υπουργούς του) κ.λπ. και ο Καραμανλής τις δικές του για τα εγκλήματα εκτόξευσης του χρέους, δομημένων ομολόγων (πλέον και για το Βατοπέδι) κ.λπ. Ο Βαρουφάκη επιλέγει το παράδειγμα που θέλει. Δικαίωμά του. Το ζήτημα είναι, κι αυτό εξετάζει το άρθρο, ποια συμφέροντα εξυπηρετούνται τελικά; Η απάντηση είναι πρόδηλη όταν η επιλογή είναι «κάποιοι στο ΚΚΕ» για εγκλήματα που έγιναν πριν 100 χρόνια και η τουμπεκί για εγκλήματα που έγιναν χθες όταν αυτοί που τα διέπραξαν ζουν και ζητούν να (ξανά) βασιλέψουν.
Στο ίδιο άρθρο για τους συναδέλφους του γράφει: «παρατηρώ εντός των πανεπιστημίων την αδυναμία συναδέλφων μου, οικονομολόγων, να έρθουν αντιμέτωποι με στοιχεία και επιχειρήματα που αντικρούουν τα μοντέλα στα οποία έχουν επενδύσει μια ζωή. Το κατανοώ. Ανθρώπινο είναι. Χρειάζεται μια μορφή ηρωισμού και αυταπάρνησης για να παραδεχθεί ακόμα κι ένας τεχνοκράτης ότι η κοσμοθεωρία του ήταν λανθασμένη.»
Ωπ! ο τεχνοκράτης έχει και κοσμοθεωρία, αλλά αυτή δεν έχει ιδεολογικό υπόβαθρο. Είναι «εν κενώ». Όσον αφορά τους συναδέλφους του και «τα μοντέλα», ο Βαρουφάκης δεν αντιλαμβάνεται πως το ζήτημα δεν είναι τα μοντέλα (και οι φορείς τους). Το ίδιο λάθος κάνει και ο Joseph Stiglitz όταν γράφει πως «τα ελαττωματικά μοντέλα οδηγούν και σε ελαττωματική πολιτική» (άρθρο στους Financial Times). Λάθος, γιατί συμβαίνει το αντίθετο. Η ελαττωματική πολιτική οδηγεί στα ελαττωματικά μοντέλα.
Έτσι, δεν εκπλήσσουν οι συλλογισμοί του για τους υπαίτιους της κρίσης. «Αυτοί που έχουν το μεγαλύτερο μέρος ευθύνης είναι οι οικονομικοί αναλυτές. Εκείνοι έδωσαν τα μοντέλα που οδήγησαν σε εφησυχασμό τους (πολιτικούς) αξιωματούχους». «Σωστός» ο Stiglitz. Φταίνε οι «οικονομικοί αναλυτές». Οι πολιτικοί απλώς … προεδρεύουν. Θα στεναχωρήσω και τους δύο αλλά έρχονται δεύτεροι και καταϊδρωμένοι. Ο Καραμανλής πολύ πριν απ’ αυτούς διαπίστωνε, για τα δομημένα ομόλογα, πως έφταιγαν οι «άπληστοι χρηματιστές» και οι «αδαείς διοικήσεις».
(II) Οι τιμές που δεν φταίνε. Με την κρίση πολλοί έριξαν και συνεχίζουν μέχρι σήμερα να ρίχνουν το φταίξιμο στην πτώση των τιμών των κατοικιών. Γράφει ο Βαρουφάκης : «Η πτώση των τιμών των ακινήτων που οδήγησε σε τραπεζική κρίση.»[5]. Λάθος, παραπλανητικό και πολύ βολικό για το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Δείτε το γιατί με ένα παράδειγμα. Οι Α και Β καταθέτουν από 10.000 € προκειμένου να αγοράσουν μετοχές της ΕΤΕ (ΕΘΝΙΚΗΣ) που έστω έχουν 1 € η μία. Ο Α χωρίς δανεισμό (μόχλευση) αγοράζει 10.000 μετοχές και φυσικά δεν έχει χρέος. Ο Β αγοράζει 20.000 μετοχές δανειζόμενος 10.000 € με ενέχυρο τις μετοχές. Να δούμε τώρα δύο σενάρια.
Πρώτο. Η τιμή της ΕΤΕ αυξάνεται από 1 € σε 1,6 €. Οι Α και Β πουλάνε τις μετοχές τους. Ο Α παίρνει 16.000 € και έχει κερδίσει 6.000 € (ή 60%). Αντίστοιχα ο Β παίρνει 32.000 € πληρώνει το χρέος (την πίστωση) των 10.000 € και του μένουν τα υπόλοιπα 22.000 €. Άρα έχει κερδίσει 12.000 € (ή 120%). Σημειώστε πως με μόχλευση 2 είχε διπλάσια κέρδη, σε σχέση με τον Α που δεν έκανε μόχλευση. Αντίστοιχα με μόχλευση 3 θα είχε τριπλάσια, με 10 δεκαπλάσια κοκ.
Δεύτερο. Η τιμή της ΕΤΕ μειώνεται από 1 € σε 0,4 €. Οι μετοχές του Α έχουν αξία 4.000 € (0,4 € x 10.000 μετοχές) και οι μετοχές του Β 8.000 € (0,4 € x 20.000 μετοχές). Αυτός όμως χρωστά και την πίστωση (το χρέος) που είναι 10.000 €. Δηλαδή, όχι μόνο έχασε το αρχικό του κεφάλαιο των 10.000 € αλλά επιπλέον χρωστά και 2.000 €. Κοντολογίς πτώχευσε. Πείτε μου τώρα.
Η πτώση της τιμής της ΕΤΕ οδήγησε τον Β σε πτώχευση ή η απληστία του να κερδίσει περισσότερα με μόχλευση (δανεισμό) των πραγματικών χρημάτων του; Ο Α γιατί δεν πτώχευσε; Κι αυτού η πτώση της τιμής της ΕΤΕ επηρέασε το χαρτοφυλάκιο αλλά παραμένει θετικό (+4.000), δεν είναι αρνητικό όπως του Β (-2.000). Βάλτε στη θέση του Β την Lehman Brothers ή την όποια επιχείρηση. Η ουσία δεν αλλάζει.
Όσο οι τιμές των αξιών (ακινήτων, εμπορευμάτων, ομολόγων, μετοχών κ.λπ.) είναι ίδιες ή αυξάνονται, η (όποια) Lehman Brothers όχι μόνο δεν έχει πρόβλημα αλλά ελέω μόχλευσης κερδίζει πολλαπλάσια. Αν μειωθούν πάει στην κόλαση με εισιτήριο την απληστία της να κερδίσει υπέρογκα ποσά και όχημα την αστρονομική μόχλευση. Αυτό έκανε δίνοντας δάνεια σε οτιδήποτε περπατούσε, πετούσε ή κολυμπούσε.
Ακριβώς τα ίδια έκαναν και οι «δικές μας» τράπεζες. Κάρτα θέλεις; Πάρε από μία για σένα, την/τον σύντροφό σου, τα παιδιά, τον παππού, τη γιαγιά και το κατοικίδιο. Θέλεις δάνειο σπιτιού, εξοχικού, μαγαζιού, διακοπών, σπουδών, κηδείας κ.λπ. Πάρε να ‘χεις. Το συμπέρασμα είναι πρόδηλο. Το πρόβλημα είναι η απληστία και ασυδοσία των Parta Ola Banks με εργαλείο τη μόχλευση.
Αυτή επιτρέπει την αλόγιστη πιστωτική επέκταση χρησιμοποιώντας τις τιμές των κατοικιών, των μετοχών και γενικά των αξιόγραφων στο μανιώδες κυνήγι της superκερδοφορίας. Βεβαίως, οι πτώσεις των τιμών απομειώνουν τα περιουσιακά στοιχεία και αυτό επιτείνει την κρίση. Όμως σε καμιά περίπτωση οι τιμές δεν είναι η γενεσιουργός αιτία[6]. Η θέση του Βαρουφάκη πως «η πτώση των τιμών οδήγησε σε τραπεζική κρίση» αποπροσανατολίζει και κρύβει το πρόβλημα.
(III) Κράτος, Τράπεζες. Ποιος φταίει; Ακούσαμε και διαβάσαμε, κι όχι μόνο από τον Βαρουφάκη, πως για την κακή κατάσταση των τραπεζών στην Ελλάδα φταίει το κράτος, αφού «η κρίση του κράτους έπληξε τις τράπεζες». Λάθος και αποπροσανατολισμός. Κατ’ αρχάς οι τράπεζες είχαν πτωχεύσει πριν ξεσπάσει η ελληνική κρίση. Θυμίζω πως το 2008 η κυβέρνηση Καραμανλή (με Υπ. Οικ. Αλογοσκούφη) είχε δώσει 28 δις € στις τράπεζες για να μην βάλουν λουκέτο.
Οι χρηματιστηριακοί «παίκτες», ακόμα και οι άπειροι, εφαρμόζουν μια απαράβατη αρχή. Διασπορά κινδύνου ή όπως λέει κι ο λαός μας «ποτέ μην βάζεις όλα τ’ αυγά στο ίδιο καλάθι». Η αρχή της διαφοροποίηση ενός χαρτοφυλακίου, είτε αυτό αφορά επενδύσεις σε χρηματιστήρια είτε σε άλλες αγορές, είναι εκ των ων ουκ άνευ. Όμως οι έλληνες τραπεζίτες με εγκληματική ανευθυνότητα την αγνόησαν στις αγορές κρατικών ομολόγων.
Στα τέλη του 2009 είχαν περίπου 52 δις € ελληνικών ομολόγων (ΕΟ) και μόνο 4 δις άλλων χωρών. Οι τιμές των ΕΟ μειώθηκαν (π.χ.) κατά 60%. Ποιος φταίει γι’ αυτήν την μείωση της τιμής; Το αφερέγγυο κράτος που είναι έτσι κι αλλιώς κι αλλιώτικα. «Μάλιστα». Οι τράπεζες γιατί ήταν τίγκα με ΕΟ; Γιατί είναι φιλανθρωπικά ή και πατριωτικά ιδρύματα και ήθελαν να βοηθήσουν την πατρίδα; Ή μήπως γιατί με δικά τους 1 δις (κατάθεση στην ΕΚΤ) αγόρασαν ελληνικά ομόλογα 50 δις και εισέπρατταν τόκους για 50 δις;[7] Προφανώς ισχύει το δεύτερο.
Κάποιοι πάλι λένε πως οι τράπεζες υποχρεώνονταν από τις κυβερνήσεις να αγοράζουν ελληνικά ομόλογα. Οι ίδιες δηλαδή δεν ήθελαν αλλά Σημίτης και Καραμανλής τους το επέβαλαν. Μ’ αυτόν το «συλλογισμό», οι Ελληνικές κυβερνήσεις επέβαλαν και στις Γαλλικές, Γερμανικές κ.α. τράπεζες να αγοράζουν ελληνικά ομόλογα και μάλιστα πολλαπλάσια. Η γελοιότητα σ’ όλο της το μεγαλείο.
Οι τράπεζες στην αγορά ΕΟ, λόγω επιτοκίων, είχαν βρει («ελέω» ΕΚΤ και πρωτίστως κυβερνώντων) το μήνα που θρέφει τους εννιά. Χρησιμοποιούσαν τα χρήματα των καταθετών τους, δηλαδή των ελλήνων, με αστρονομική μόχλευση προκειμένου να εισπράττουν τεράστια ποσά από τόκους. Όταν οι τιμές των ομολόγων μειώθηκαν μας λένε φταίνε οι τιμές. Και επειδή οι τιμές έπεσαν γιατί το κράτος είναι αυτό που είναι, τελικά φταίει το κράτος. Η απόλυτη διαστροφή.
Κλείνω το ζήτημα με ένα παράδειγμα. Η μετοχή μιας ασφαλιστικής εταιρείας έχει πχ 1 €. Ο «Χ» με 10.000 € θα αγόραζε 10.000 μετοχές. Με μόχλευση αγοράζει 20.000 μετοχές. Μια μέρα γίνεται σεισμός και κάποια σπίτια πέφτουν, κάποιοι τραυματίζονται και κάποιοι πεθαίνουν. Η τιμή της μετοχής της ασφαλιστικής μειώνεται κατά 60%. Ο «Χ» βέβαια πτωχεύει, αλλά επειδή είναι απίστευτα θρασύς μας λέει: Φταίει η πτώση της τιμής της μετοχής. Και επειδή η τιμή έπεσε γιατί ο Εγκέλαδος είναι αφερέγγυος μπήξε και δήξε, τελικά φταίει ο Εγκέλαδος!!!
(IV) «Φίλε μου Γιάννη». Όταν 26/6/2012 υπουργοποιήθηκε ο Στουρνάρας, ο Βαρουφάκης έσπευσε την επομένη (27/6) να τον καλωσορίσει θεωρώντας: «σκανδαλώδες ότι έπρεπε τα πράγματα να έρθουν εδώ που έφτασαν για να σε χρησιμοποιήσει η φαύλη πολιτική σκηνή. Δίπλα σου, στην ίδια κυβέρνηση, έχεις τους εκπρόσωπους του καθεστώτος που μας οδήγησε στον γκρεμό».[8] Πω, πω!! Ο Στουρνάρας ήταν τόσο καιρό δίπλα μας αλλά η «φαύλη πολιτική σκηνή» (γενικώς) μαζί με «τους εκπρόσωπους του καθεστώτος» (ποιοι είναι αυτοί και ποιο είναι αυτό;) δεν τον καλούσαν.
Ευτυχώς, αυτοί και αυτό, ανένηψαν (θαύμα, θαύμα) κάλεσαν τον Στουρνάρα και μαζί του «στην ίδια κυβέρνηση» θα μας έσωζαν. Ο Στουρνάρας και δίπλα του αυτοί «που μας οδήγησε στον γκρεμό». Αποπροσανατολισμός και πλήρη σύγχυση. Μετά ο «φίλος Γιάννης» έγινε προδότης αφού όπως είπε ο Βαρουφάκης: «έπρεπε να ασχοληθώ και με τον Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος ο οποίος τα 'χε κάνει πλακάκια με την τρόικα». Στο επόμενο «επεισόδιο», ο Βαρουφάκη ζητά την απομάκρυνση του Στουρνάρα.
(V) «Μεταρρυθμίσεων το ανάγνωσμα». Τον Ιούλιο του 2012 ο Βαρουφάκης προέτρεπε την κυβέρνηση ΝΔ, ΠΑΣΟΚ (Σαμαρά, Βενιζέλου) να κρατήσει ανοικτή την Βουλή και «εντός 24 ημερών να περάσει όσες μεταρρυθμίσεις κρίνει ότι πρέπει να γίνουν».[9] Ποιες μεταρρυθμίσεις, σε ποια κατεύθυνση, υπέρ ποιων και με ποιες πολιτικές; Μεταρρυθμίσεις να ’ναι κι ό,τι να ’ναι. Εκεί όμως που μας αφήνει σύξυλους είναι που ομολογεί πως όλα αυτά θα γίνουν «όχι επειδή έχουν κάποια σημασία. Καμία δεν έχουν».
Επειδή ως νοήμων αντιλαμβάνεται την απορία του αναγνώστη τη λύνει λέγοντας: «Τότε γιατί προτείνω μια τέτοια κοινοβουλευτική υπερκινητικότητα; Για καθαρά επικοινωνιακούς λόγους: Για να πούμε στην Ευρώπη: “Μεταρρυθμίσεις θέλατε; Νa ’τες!”». Για όσους δεν το κατάλαβαν με την πρώτη, το επαναλαμβάνει στη συνέχεια εξηγώντας πως η πρότασή του αποσκοπεί στο «να κλείσει τα στόματα όσων συνεχίζουν να αναφέρονται στην αδυναμία της ελληνικής κυβέρνησης να νομοθετεί μεταρρυθμίσεις».
Προφανώς δεν του περνά από το μυαλό ούτε ως υποψία ότι όσες κι όποιες μεταρρυθμίσεις και να γίνουν, η τρόικα θα ζητά κι άλλες, κι άλλες. Γιατί το ζήτημα δεν είναι οι μεταρρυθμίσεις, που όντως κάποιες έπρεπε να είχαν γίνει προ πολλού. Το ζήτημα είναι να ξεπουληθεί η χώρα και ο λαός της και ταυτόχρονα πως θα μείνουν σε μια ες αεί αιχμαλωσία. Λες και ζει σε άλλο σύμπαν, πιστεύει ότι με «καθαρά επικοινωνιακούς λόγους» θα «κλείσει τα στόματα». Σιγά Βαρουφάκη τους έκανες τη μούρη κρέας, που θα ‘λεγε ο «απλός» έλληνας.
Επικαλέσθηκα ελαχιστότατες παρεμβάσεις του Βαρουφάκη (σχολιασμός έστω και του 20% αυτών που έχει κάνει θα γέμιζε βιβλίο) όχι για να πω την άποψή μου γι’ αυτόν.[10] Το θέμα μου δεν είναι ο Βαρουφάκης. Χρησιμοποιώ τις παρεμβάσεις του προκειμένου να τεκμηριώσω την έννοια του βαρουφακισμού (κατ’ αντιστοιχία με τον βοναπαρτισμό). Δηλαδή, ένα πρόσωπο ασκεί «εξουσία» με τις εκατοντάδες παρεμβάσεις του, με τις οποίες όμως εξυπηρετούνται άλλα συμφέροντα απ’ αυτά που το ίδιο πιστεύει ότι εξυπηρετεί.
Ο Χρήστος Γιαννίμπας είναι αρθρογράφος και συγγραφέας.
Παραπομπές
[1] Ο Μαρξ επισημαίνει ακόμα ότι μπορεί ο Βοναπάρτης να έχει αυταπάτες, αλλά πολλοί γύρω απ’ αυτόν έχουν πλήρη συνείδηση για το πού οδηγούν οι επιλογές του. Όλοι αυτοί, σε ρόλο Ιάγου από το παρασκήνιο, εδραιώνουν τις ψευδαισθήσεις του. Γνωρίζουν πολύ καλά πού θέλουν να ωθήσουν τα πράματα και με ποιον τρόπο θα το πετύχουν μέσω των επιλογών του Βοναπάρτη.
[2] Ο Βαρουφάκης θα έπρεπε να ξέρει ότι η μαγνητοφώνηση ενός συνομιλητή εν αγνοία του είναι παράνομη και ηθικά απαράδεκτη. Αν το κάνει στην προσωπική του ζωή λίγο ενδιαφέρει. Όταν όμως εκπροσωπεί τη χώρα, την ντροπιάζει όπως και όλους μας. Ειδικά σ’ αυτόν το λαό που πέρασε μετεμφυλιακή περίοδο, χούντα κ.λπ. ξυπνά μνήμες πολύ σκοτεινών περιόδων.
[3] Για όσους δεν το γνωρίζουν, η παράβαση των διδαγμάτων της κοινής πείρας αποτελεί μέχρι και λόγο αναίρεσης πρωτόδικων αποφάσεων στον Άρειο Πάγο.
[4] Ε, να αποσύρουμε την ιδεολογία από την Ιστορία και το Ιστορικό γίγνεσθαι. Ακόμα καλύτερα να αποσύρουμε την Ιστορία. Άλλωστε ήδη το έκανε ο Francis Fukuyama (το 1992), όταν κήρυξε μονομερώς «Το τέλος της ιστορίας».
[5] Ενδεικτικά, άρθρο Βαρουφάκη (protagon 21/9/12): «Ποσοτική χαλάρωση»
[6] Βεβαίως, δεν αναφέρομαι στις βαθύτερες αιτίες που προκαλούν τις κρίσεις. Αυτές είναι σύμφυτες με το καπιταλιστικό σύστημα.
[7] Δείτε. Πήραν 50 δις από την ΕΚΤ με επιτόκιο 1% και τα δάνεισαν στην Ελλάδα με επιτόκιο 5%. Δηλαδή, κάθε χρόνο πλήρωναν στην ΕΚΤ τόκους (1% x 50 δις =) 0,5 δις και εισέπρατταν από την Ελλάδα τόκους (5% x 50 δις =) 2,5 δις. Άρα για το δικό τους 1 δις κατάθεση στην ΕΚΤ είχαν κέρδη από τόκους (2,5 – 0,5 = ) 2 δις το χρόνο, ή αλλιώς 200% !!! Συγνώμη, αλλά αυτό δεν λέγεται τοκογλυφία γιατί 200% οι original τοκογλύφοι δεν παίρνουν ούτε στα όνειρά τους.
[8] Άρθρο (επιστολή στον Στουρνάρα), «Φίλε μου Γιάννη» (27/6/2012).
[9] Άρθρο, «Πρόγραμμα 24 ημερών» (27/7/2012). Σημειώνω πως η πρόταση αυτή καθαυτή για έκτακτα και κατεπείγοντα (24 ημερών) μέτρα, συνιστά εκτροπή της δημοκρατίας (ουσιαστικά καθεστώς έκτακτης ανάγκης).
[10] Αν και η άποψή μου δεν ενδιαφέρει την παραθέτω. Ο Βαρουφάκης με τις εκλαϊκεύσεις του σε οικονομικά ζητήματα έχει προσφέρει. Όμως, σε πολιτικό επίπεδο είναι αρκούντως επικίνδυνος. Ίσως και γιατί έχει φτάσει στο ανώτατο επίπεδο της έπαρσης κι αυτό θα μπορούσε να είναι ένα ακόμα περιεχόμενο του όρου βαρουφακισμός. Ελάχιστο δείγμα. Γιάννης, Βασίλης, Λεωνίδας κ.λπ. γράφονται όπως γράφονται για συγκεκριμένους λόγους. Αν κάποιος θέλει ντε και καλά να ξεχωρίσει, ας φοράει το παντελόνι του ανάποδα. Λίγος σεβασμός στη γλώσσα δεν βλάπτει.
* Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μη συμπίπτουν με τις απόψεις του/της αρθρογράφου ή τα περιεχόμενα του άρθρου.
Ιστορικά έχουν καταγραφεί πολλές περιπτώσεις ανθρώπων που άσκησαν την εξουσία που είχαν (πολιτική, στρατιωτική, θρησκευτική κ.λπ.), πιστεύοντας πως αυτά που έκαναν ήταν για το κοινό καλό χωρίς να αντιλαμβάνονται ότι τελικά εξυπηρετούντο αδιαφανή συμφέροντα. Τέτοιες αντιφατικές περιπτώσεις συναντώνται σε όλες τις εποχές και σε όλες τις χώρες.
Η πιο γνωστή είναι του Ναπολέοντα που ανέλυσε ο Κ. Μαρξ (το 1852) στο έργο του «Η 18η Μπρυμαίρ του Λουδοβίκου Βοναπάρτη». Στο έργο του αυτό ο Μαρξ αναλύει την άνοδο του Λουδοβίκου Βοναπάρτη. Επιπλέον, δείχνει πως ο Βοναπάρτης ενώ πιστεύει ότι εξυπηρετεί τα συμφέροντα των αγροτών που τον εξέλεξαν, στην πραγματικότητα τα συμφέροντα που εξυπηρετεί είναι αυτά της αστικής τάξης της εποχής του.[1]
Παίρνει μέτρα που θίγουν τα μεγάλα φεουδαρχικά συμφέροντα πιστεύοντας πως εξυπηρετεί τους μικρούς αγρότες και γενικότερα το καλό της γαλλικής κοινωνίας. Κι αυτή είναι η μεγάλη του αυταπάτη. Δεν αντιλαμβάνεται πως ουσιαστικά ανοίγει το δρόμο για την (τότε) ανερχόμενη αστική τάξη και την έλευση του καπιταλισμού. Εξού και ο όρος Βοναπαρτισμός. Δηλαδή, η αλαζονική άσκηση της εξουσίας που είναι αποκομμένη από την κοινωνία που υποτίθεται ότι εκφράζει, περιχαρακωμένη και ταυτόχρονα αυτονομημένη από τον κοινωνικό περίγυρο.
Ένα ερώτημα, που παλιότερα δεν είχε νόημα όχι όμως και στην εποχή της καταιγιστικής πληροφόρησης, είναι αν οι εκατοντάδες τοποθετήσεις ενός δημόσιου προσώπου συνιστούν εξουσία. Πχ ο Βαρουφάκης είναι ένα δημόσιο πρόσωπο με πολλές εκατοντάδες άρθρα, συνεντεύξεις και γενικά παρεμβάσεις στα ΜΜΕ στην επταετία της κρίσης. Οι παρεμβάσεις ενός δημόσιου προσώπου, που φυσικά είναι πάντα καλοδεχούμενες, σίγουρα δεν είναι εξουσία με την κλασσική έννοια του όρου.
Είναι όμως μια σύγχρονη μορφή «εξουσίας» γιατί διαμορφώνουν απόψεις, συνειδήσεις και συνακόλουθα επηρεάζουν αποφάσεις όταν το πρόσωπο τυγχάνει μεγάλης αναγνωρισιμότητας, ακροαματικότητας και αναγνωσιμότητας. Πώς θα χαρακτηρίσουμε ένα τέτοιο προσώπου που με την «εξουσία» αυτών που λέει και γράφει, παρότι πιστεύει πως είναι για το κοινό καλό, τελικά εξυπηρετούνται άλλα συμφέροντα;
Ένα δευτερεύον ερώτημα είναι αν αυτό γίνεται συνειδητά ή όχι αλλά αυτό δεν έχει ιδιαίτερη σημασία. Για την κοινωνία είναι αδιάφορο το τι πιστεύει κάποιος για τον εαυτό του και γι’ αυτά που λέει. Δηλαδή, αν έχει ψευδαισθήσεις για την επίδραση των λόγων του στη διαμόρφωση σκέψεων, πεποιθήσεων και αποτελεσμάτων, αυτά αναιρούνται; Όχι βέβαια. Σημασία έχει ποια συμφέροντα εξυπηρετούνται μ’ αυτά που διατυπώνει και όχι τι πιστεύει ο ίδιος για αυτά.
Ο όρος Βοναπαρτισμός σίγουρα δεν ενδείκνυται για τον χαρακτηρισμό τέτοιων περιπτώσεων και επειδή εκτιμώ ότι ο Βαρουφάκης είναι μια κλασσική περίπτωση τέτοιου προσώπου, προτείνω τον όρο βαρουφακισμός. Να τονίσω πως δεν ενδιαφέρει η κυβερνητική πορεία του Βαρουφάκη κι αν έκανε το Α ή το Β. Έτσι κι αλλιώς Τσίπρας, Δραγασάκης κ.λπ. δεκάδες φορές έχουν δηλώσει πως η κυβέρνηση δρα συλλογικά.
Βεβαίως, για την ΝΔ ο Βαρουφάκης είναι ο χρήσιμος ένοχος. Έτσι, καταγγέλλει «συνειδητό έγκλημα», ζητά εξεταστική επιτροπή κ.λπ. Δεν πρωτοτυπούν με τον Βαρουφάκη αφού τα ίδια λένε για τον Τσίπρα και όλη την κυβέρνηση. Προσπαθούν έτσι να κρύψουν τις δικές του τεράστιες ευθύνες, την σημερινή πολιτική τους γύμνια και την ταύτισή τους με τις χειρότερες επιλογές των ξένων. Αυτά όμως είναι εκτός της ύλης του άρθρου.
Εδώ ενδιαφέρει το κατά πόσο με τις παρεμβάσεις του Βαρουφάκη (τα 7 χρόνια της κρίσης για να μείνουμε σ’ αυτά), εξυπηρετούνται τελικά άλλα συμφέροντα απ’ αυτά που ο ίδιος πιστεύει ότι εξυπηρετεί. Αυτό ονομάτισα βαρουφακισμό και στη συνέχεια θα προσπαθήσω να αποδείξω αν και εξαιρετικά δύσκολο σε ένα και μόνο άρθρο. Ειδικά αν σκεφτεί κανείς ότι ο Βαρουφάκης έχει κάνει εκατοντάδες τοποθετήσεις και για πολλά ζητήματα.
Η λαϊκίστικη(;) απόδειξη. Έλα μωρέ, πολύ πριν γίνει υπουργός το σύνολο των ΜΜΕ της διαπλοκής (site, εφημερίδες και κανάλια), σκίζονταν ποιο θα έχει τον Βαρουφάκη πρώτο τραπέζι πίστα. Όταν ήταν να βγει σε κάποιο κανάλι το ‘παιζαν με συνεχή τρέιλερ λες και θα μιλούσε ο Πάπας. Άσε που αυτά που έλεγε τα αναπαρήγαγαν οι πάντες. Γιατί δεν καλούσαν με την μισή έστω συχνότητα Μηλιό, Δραγασάκη, Τόλιο; Γιατί αυτοί είναι Γιάννηδες με δύο «ν». Γκέκε;
Η εύκολη απόδειξη. Οι διαψεύσεις τοποθετήσεων του Βαρουφάκη από άλλους. Πχ Τσίπρα, Βούτση, Δραγασάκη, Λαφαζάνη κ.ά. Ενδεικτικά για την τοποθέτηση του Βαρουφάκη για «σχέδιο Χ» έχουν δηλώσει. O Ν. Βούτσης πρόεδρος της Βουλής (στον ΣΚΑΙ 31/1/16): «Εμείς που ξέραμε πραγματικά γελάμε και κλαίμε. Το κάδρο που παρουσιάζει ο Γιάννης δεν είναι το ακριβές αλλά είναι ελκτικό και είναι σίγουρο ότι ο ίδιος το πιστεύει. Περί αυτού πρόκειται».
Ο Γ. Δραγασάκης αντιπρόεδρος της κυβέρνησης: «Γίνεται μια προσπάθεια από κάποιους να ξαναγραφτεί η Ιστορία.» Επιπλέον (Καθημερινή της Κυριακής 24/1/16): «Δεν υπήρχε σχέδιο Β, Χ ή οτιδήποτε άλλο από τον κ. Βαρουφάκη. Του είχα ζητήσει γραπτή εισήγηση. Μου είχε πει ότι θα μου στείλει 60 σελίδες, δεν μου τις έστειλε ποτέ.» Τελικά ποια συμφέροντα εξυπηρετούνται από τις τοποθετήσεις του Βαρουφάκη αφού αυτές διαψεύδονται; Η αλήθεια, θα πουν κάποιοι αποδεχόμενοι άνευ ετέρου και a priori την «αλήθεια» του Βαρουφάκη.
Μα εδώ διαψεύδεται και η συνάντηση με τον Ντράγκι που αν όντως είχε γίνει, όπως ισχυρίζεται ο Βαρουφάκης, θα ήταν απείρως απίθανο να μείνει κρυφή. (Tweetδιάψευσης του Δραγασάκη: 1/3 εδώ, 2/3 εδώ, 3/3 εδώ). Επιπλέον, γιατί ο Βαρουφάκης ποτέ μέχρι σήμερα δεν δημοσιοποίησε το περιβόητο «σχέδιο Χ»; Όχι 60 σελίδες αλλά ούτε μία δεν είδε το φως. Εκτός αν έχει συνήθεια να μαγνητοφωνεί (όπως έκανε στο Eurogroup), και αντί να το διαβάσουμε το ακούσουμε.[2]
Η δύσκολη αλλά και πιο ισχυρή απόδειξη είναι ισχυρισμοί του Βαρουφάκη που διαψεύδονται από τα δεδομένα ή και παραβαίνουν διδάγματα της κοινής πείρας.[3] Πριν αναφέρω συγκεκριμένα παραδείγματα, αναγκαστικά λίγα λόγω χώρου, πρέπει να θυμίσω ένα από τα πιο γνωστά και παλιά τεχνάσματα προπαγάνδας ή επικοινωνίας που χρησιμοποιείται πολύ και στη διαφήμιση. Κρύβεις ένα ψέμα ή μια ανακρίβεια, ανάμεσα σε μια, δυο ή περισσότερες αλήθειες. Το ψέμα κρυμμένο ανάμεσα σε αλήθειες δεν φαίνεται εύκολα.
Πχ λες τα Α,Β,Γ. Έστω τα Α,Γ είναι αλήθειες (κάποιες και αυταπόδεικτες) και το Β είναι ψέμα. Συνήθως το κοινά αντιληπτό αποδέχεται άμεσα τις αλήθειες Α,Γ (που ίσως δεν «χωράνε» καμία αμφισβήτηση), και χωρίς να το καταλάβει και το ψέμα Β που είναι κρυμμένο ανάμεσά τους. Εν τέλει οι αλήθειες Α,Γ «αληθοποιούν» το ψέμα Β που, δυστυχώς, εγγράφεται στο υποσυνείδητο και παίζει ως ηχογραφημένο μήνυμα.
Δεν ισχυρίζομαι πως γίνεται με πρόθεση απ’ όλους. Όμως, κι αν ακόμα κανείς δεν έχει πρόθεση εξαπάτησης, δεν αλλάζει το αποτέλεσμα. Πχ ο αρθρογράφος Α.Δ. γράφει: «Ενώ είναι σε όλους γνωστό πως ένα μεγάλο μερίδιο της ελληνικής χρεοκοπίας οφείλεται στις αλόγιστες σπατάλες των Δήμων». Η αλήθεια είναι πως σε πολλούς Δήμους ή αν θέλετε σε όλους, υπάρχουν σπατάλες. Μέσα σ’ αυτήν την αλήθεια κρύφτηκε το ψέμα. Δηλαδή, πως για την χρεοκοπία μεγάλο μερίδιο ευθύνης έχουν οι Δήμοι.
Όταν η χώρα χρεοκόπησε, το σύνολο των δήμων χρωστούσε 3 δις € που ήταν μόλις το 0,9% του χρέους της χώρας. Επειδή Δήμοι «είμαστε εμείς» (μας είναι πιο κοντά, πιο οικείοι), το μήνυμα που καταγράφεται είναι το αντίστοιχο του «όλοι μαζί τα φάγαμε». Αθώα του αίματος της χρεοκοπίας η οικονομική ελίτ, η διαπλοκή, η κλεπτοκρατία, τα κόμματα και οι πολιτικοί που κυβέρνησαν. Φταίει το 0,9%, οι «αλόγιστες σπατάλες των Δήμων», για το 100%!! Ας έρθουμε όμως στο Βαρουφάκη.
(I) Η ιδεολογία τυφλώνει. Στο άρθρο του «Η εμμονή του κ. Τόμσεν» (5/10/12) γράφει γι’ αυτήν την εμμονή: «πρώτος λόγος είναι ότι η ιδεολογία τυφλώνει ακόμα και τους τεχνοκράτες». Ποιους άλλους τυφλώνει; Προφανώς όλους, γι’ αυτό και ο γενικός αφορισμός η «ιδεολογία τυφλώνει». Η ιδεολογία γενικώς. [4] Δίνει και παράδειγμα. «Όπως ακριβώς κάποιοι στο ΚΚΕ θα αρνούνται τα εγκλήματα του Στάλιν ακόμα κι αν τους μεταφέρουμε με μια χρονομηχανή στα γκούλαγκ και στα κρατητήρια της NKGB».
Πιθανότατα, «κάποιοι στο ΚΚΕ αρνούνται τα εγκλήματα του Στάλιν», κάποιοι αρνούνται τα εγκλήματα της εκκλησίας κ.λπ. Το 1000% σίγουρο είναι πως ο Σημίτης αρνείται τις ευθύνες του για τα εγκλήματα χρηματιστηρίου, πλιάτσικο της χώρας (κι από υπουργούς του) κ.λπ. και ο Καραμανλής τις δικές του για τα εγκλήματα εκτόξευσης του χρέους, δομημένων ομολόγων (πλέον και για το Βατοπέδι) κ.λπ. Ο Βαρουφάκη επιλέγει το παράδειγμα που θέλει. Δικαίωμά του. Το ζήτημα είναι, κι αυτό εξετάζει το άρθρο, ποια συμφέροντα εξυπηρετούνται τελικά; Η απάντηση είναι πρόδηλη όταν η επιλογή είναι «κάποιοι στο ΚΚΕ» για εγκλήματα που έγιναν πριν 100 χρόνια και η τουμπεκί για εγκλήματα που έγιναν χθες όταν αυτοί που τα διέπραξαν ζουν και ζητούν να (ξανά) βασιλέψουν.
Στο ίδιο άρθρο για τους συναδέλφους του γράφει: «παρατηρώ εντός των πανεπιστημίων την αδυναμία συναδέλφων μου, οικονομολόγων, να έρθουν αντιμέτωποι με στοιχεία και επιχειρήματα που αντικρούουν τα μοντέλα στα οποία έχουν επενδύσει μια ζωή. Το κατανοώ. Ανθρώπινο είναι. Χρειάζεται μια μορφή ηρωισμού και αυταπάρνησης για να παραδεχθεί ακόμα κι ένας τεχνοκράτης ότι η κοσμοθεωρία του ήταν λανθασμένη.»
Ωπ! ο τεχνοκράτης έχει και κοσμοθεωρία, αλλά αυτή δεν έχει ιδεολογικό υπόβαθρο. Είναι «εν κενώ». Όσον αφορά τους συναδέλφους του και «τα μοντέλα», ο Βαρουφάκης δεν αντιλαμβάνεται πως το ζήτημα δεν είναι τα μοντέλα (και οι φορείς τους). Το ίδιο λάθος κάνει και ο Joseph Stiglitz όταν γράφει πως «τα ελαττωματικά μοντέλα οδηγούν και σε ελαττωματική πολιτική» (άρθρο στους Financial Times). Λάθος, γιατί συμβαίνει το αντίθετο. Η ελαττωματική πολιτική οδηγεί στα ελαττωματικά μοντέλα.
Έτσι, δεν εκπλήσσουν οι συλλογισμοί του για τους υπαίτιους της κρίσης. «Αυτοί που έχουν το μεγαλύτερο μέρος ευθύνης είναι οι οικονομικοί αναλυτές. Εκείνοι έδωσαν τα μοντέλα που οδήγησαν σε εφησυχασμό τους (πολιτικούς) αξιωματούχους». «Σωστός» ο Stiglitz. Φταίνε οι «οικονομικοί αναλυτές». Οι πολιτικοί απλώς … προεδρεύουν. Θα στεναχωρήσω και τους δύο αλλά έρχονται δεύτεροι και καταϊδρωμένοι. Ο Καραμανλής πολύ πριν απ’ αυτούς διαπίστωνε, για τα δομημένα ομόλογα, πως έφταιγαν οι «άπληστοι χρηματιστές» και οι «αδαείς διοικήσεις».
(II) Οι τιμές που δεν φταίνε. Με την κρίση πολλοί έριξαν και συνεχίζουν μέχρι σήμερα να ρίχνουν το φταίξιμο στην πτώση των τιμών των κατοικιών. Γράφει ο Βαρουφάκης : «Η πτώση των τιμών των ακινήτων που οδήγησε σε τραπεζική κρίση.»[5]. Λάθος, παραπλανητικό και πολύ βολικό για το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Δείτε το γιατί με ένα παράδειγμα. Οι Α και Β καταθέτουν από 10.000 € προκειμένου να αγοράσουν μετοχές της ΕΤΕ (ΕΘΝΙΚΗΣ) που έστω έχουν 1 € η μία. Ο Α χωρίς δανεισμό (μόχλευση) αγοράζει 10.000 μετοχές και φυσικά δεν έχει χρέος. Ο Β αγοράζει 20.000 μετοχές δανειζόμενος 10.000 € με ενέχυρο τις μετοχές. Να δούμε τώρα δύο σενάρια.
Πρώτο. Η τιμή της ΕΤΕ αυξάνεται από 1 € σε 1,6 €. Οι Α και Β πουλάνε τις μετοχές τους. Ο Α παίρνει 16.000 € και έχει κερδίσει 6.000 € (ή 60%). Αντίστοιχα ο Β παίρνει 32.000 € πληρώνει το χρέος (την πίστωση) των 10.000 € και του μένουν τα υπόλοιπα 22.000 €. Άρα έχει κερδίσει 12.000 € (ή 120%). Σημειώστε πως με μόχλευση 2 είχε διπλάσια κέρδη, σε σχέση με τον Α που δεν έκανε μόχλευση. Αντίστοιχα με μόχλευση 3 θα είχε τριπλάσια, με 10 δεκαπλάσια κοκ.
Δεύτερο. Η τιμή της ΕΤΕ μειώνεται από 1 € σε 0,4 €. Οι μετοχές του Α έχουν αξία 4.000 € (0,4 € x 10.000 μετοχές) και οι μετοχές του Β 8.000 € (0,4 € x 20.000 μετοχές). Αυτός όμως χρωστά και την πίστωση (το χρέος) που είναι 10.000 €. Δηλαδή, όχι μόνο έχασε το αρχικό του κεφάλαιο των 10.000 € αλλά επιπλέον χρωστά και 2.000 €. Κοντολογίς πτώχευσε. Πείτε μου τώρα.
Η πτώση της τιμής της ΕΤΕ οδήγησε τον Β σε πτώχευση ή η απληστία του να κερδίσει περισσότερα με μόχλευση (δανεισμό) των πραγματικών χρημάτων του; Ο Α γιατί δεν πτώχευσε; Κι αυτού η πτώση της τιμής της ΕΤΕ επηρέασε το χαρτοφυλάκιο αλλά παραμένει θετικό (+4.000), δεν είναι αρνητικό όπως του Β (-2.000). Βάλτε στη θέση του Β την Lehman Brothers ή την όποια επιχείρηση. Η ουσία δεν αλλάζει.
Όσο οι τιμές των αξιών (ακινήτων, εμπορευμάτων, ομολόγων, μετοχών κ.λπ.) είναι ίδιες ή αυξάνονται, η (όποια) Lehman Brothers όχι μόνο δεν έχει πρόβλημα αλλά ελέω μόχλευσης κερδίζει πολλαπλάσια. Αν μειωθούν πάει στην κόλαση με εισιτήριο την απληστία της να κερδίσει υπέρογκα ποσά και όχημα την αστρονομική μόχλευση. Αυτό έκανε δίνοντας δάνεια σε οτιδήποτε περπατούσε, πετούσε ή κολυμπούσε.
Ακριβώς τα ίδια έκαναν και οι «δικές μας» τράπεζες. Κάρτα θέλεις; Πάρε από μία για σένα, την/τον σύντροφό σου, τα παιδιά, τον παππού, τη γιαγιά και το κατοικίδιο. Θέλεις δάνειο σπιτιού, εξοχικού, μαγαζιού, διακοπών, σπουδών, κηδείας κ.λπ. Πάρε να ‘χεις. Το συμπέρασμα είναι πρόδηλο. Το πρόβλημα είναι η απληστία και ασυδοσία των Parta Ola Banks με εργαλείο τη μόχλευση.
Αυτή επιτρέπει την αλόγιστη πιστωτική επέκταση χρησιμοποιώντας τις τιμές των κατοικιών, των μετοχών και γενικά των αξιόγραφων στο μανιώδες κυνήγι της superκερδοφορίας. Βεβαίως, οι πτώσεις των τιμών απομειώνουν τα περιουσιακά στοιχεία και αυτό επιτείνει την κρίση. Όμως σε καμιά περίπτωση οι τιμές δεν είναι η γενεσιουργός αιτία[6]. Η θέση του Βαρουφάκη πως «η πτώση των τιμών οδήγησε σε τραπεζική κρίση» αποπροσανατολίζει και κρύβει το πρόβλημα.
(III) Κράτος, Τράπεζες. Ποιος φταίει; Ακούσαμε και διαβάσαμε, κι όχι μόνο από τον Βαρουφάκη, πως για την κακή κατάσταση των τραπεζών στην Ελλάδα φταίει το κράτος, αφού «η κρίση του κράτους έπληξε τις τράπεζες». Λάθος και αποπροσανατολισμός. Κατ’ αρχάς οι τράπεζες είχαν πτωχεύσει πριν ξεσπάσει η ελληνική κρίση. Θυμίζω πως το 2008 η κυβέρνηση Καραμανλή (με Υπ. Οικ. Αλογοσκούφη) είχε δώσει 28 δις € στις τράπεζες για να μην βάλουν λουκέτο.
Οι χρηματιστηριακοί «παίκτες», ακόμα και οι άπειροι, εφαρμόζουν μια απαράβατη αρχή. Διασπορά κινδύνου ή όπως λέει κι ο λαός μας «ποτέ μην βάζεις όλα τ’ αυγά στο ίδιο καλάθι». Η αρχή της διαφοροποίηση ενός χαρτοφυλακίου, είτε αυτό αφορά επενδύσεις σε χρηματιστήρια είτε σε άλλες αγορές, είναι εκ των ων ουκ άνευ. Όμως οι έλληνες τραπεζίτες με εγκληματική ανευθυνότητα την αγνόησαν στις αγορές κρατικών ομολόγων.
Στα τέλη του 2009 είχαν περίπου 52 δις € ελληνικών ομολόγων (ΕΟ) και μόνο 4 δις άλλων χωρών. Οι τιμές των ΕΟ μειώθηκαν (π.χ.) κατά 60%. Ποιος φταίει γι’ αυτήν την μείωση της τιμής; Το αφερέγγυο κράτος που είναι έτσι κι αλλιώς κι αλλιώτικα. «Μάλιστα». Οι τράπεζες γιατί ήταν τίγκα με ΕΟ; Γιατί είναι φιλανθρωπικά ή και πατριωτικά ιδρύματα και ήθελαν να βοηθήσουν την πατρίδα; Ή μήπως γιατί με δικά τους 1 δις (κατάθεση στην ΕΚΤ) αγόρασαν ελληνικά ομόλογα 50 δις και εισέπρατταν τόκους για 50 δις;[7] Προφανώς ισχύει το δεύτερο.
Κάποιοι πάλι λένε πως οι τράπεζες υποχρεώνονταν από τις κυβερνήσεις να αγοράζουν ελληνικά ομόλογα. Οι ίδιες δηλαδή δεν ήθελαν αλλά Σημίτης και Καραμανλής τους το επέβαλαν. Μ’ αυτόν το «συλλογισμό», οι Ελληνικές κυβερνήσεις επέβαλαν και στις Γαλλικές, Γερμανικές κ.α. τράπεζες να αγοράζουν ελληνικά ομόλογα και μάλιστα πολλαπλάσια. Η γελοιότητα σ’ όλο της το μεγαλείο.
Οι τράπεζες στην αγορά ΕΟ, λόγω επιτοκίων, είχαν βρει («ελέω» ΕΚΤ και πρωτίστως κυβερνώντων) το μήνα που θρέφει τους εννιά. Χρησιμοποιούσαν τα χρήματα των καταθετών τους, δηλαδή των ελλήνων, με αστρονομική μόχλευση προκειμένου να εισπράττουν τεράστια ποσά από τόκους. Όταν οι τιμές των ομολόγων μειώθηκαν μας λένε φταίνε οι τιμές. Και επειδή οι τιμές έπεσαν γιατί το κράτος είναι αυτό που είναι, τελικά φταίει το κράτος. Η απόλυτη διαστροφή.
Κλείνω το ζήτημα με ένα παράδειγμα. Η μετοχή μιας ασφαλιστικής εταιρείας έχει πχ 1 €. Ο «Χ» με 10.000 € θα αγόραζε 10.000 μετοχές. Με μόχλευση αγοράζει 20.000 μετοχές. Μια μέρα γίνεται σεισμός και κάποια σπίτια πέφτουν, κάποιοι τραυματίζονται και κάποιοι πεθαίνουν. Η τιμή της μετοχής της ασφαλιστικής μειώνεται κατά 60%. Ο «Χ» βέβαια πτωχεύει, αλλά επειδή είναι απίστευτα θρασύς μας λέει: Φταίει η πτώση της τιμής της μετοχής. Και επειδή η τιμή έπεσε γιατί ο Εγκέλαδος είναι αφερέγγυος μπήξε και δήξε, τελικά φταίει ο Εγκέλαδος!!!
(IV) «Φίλε μου Γιάννη». Όταν 26/6/2012 υπουργοποιήθηκε ο Στουρνάρας, ο Βαρουφάκης έσπευσε την επομένη (27/6) να τον καλωσορίσει θεωρώντας: «σκανδαλώδες ότι έπρεπε τα πράγματα να έρθουν εδώ που έφτασαν για να σε χρησιμοποιήσει η φαύλη πολιτική σκηνή. Δίπλα σου, στην ίδια κυβέρνηση, έχεις τους εκπρόσωπους του καθεστώτος που μας οδήγησε στον γκρεμό».[8] Πω, πω!! Ο Στουρνάρας ήταν τόσο καιρό δίπλα μας αλλά η «φαύλη πολιτική σκηνή» (γενικώς) μαζί με «τους εκπρόσωπους του καθεστώτος» (ποιοι είναι αυτοί και ποιο είναι αυτό;) δεν τον καλούσαν.
Ευτυχώς, αυτοί και αυτό, ανένηψαν (θαύμα, θαύμα) κάλεσαν τον Στουρνάρα και μαζί του «στην ίδια κυβέρνηση» θα μας έσωζαν. Ο Στουρνάρας και δίπλα του αυτοί «που μας οδήγησε στον γκρεμό». Αποπροσανατολισμός και πλήρη σύγχυση. Μετά ο «φίλος Γιάννης» έγινε προδότης αφού όπως είπε ο Βαρουφάκης: «έπρεπε να ασχοληθώ και με τον Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος ο οποίος τα 'χε κάνει πλακάκια με την τρόικα». Στο επόμενο «επεισόδιο», ο Βαρουφάκη ζητά την απομάκρυνση του Στουρνάρα.
(V) «Μεταρρυθμίσεων το ανάγνωσμα». Τον Ιούλιο του 2012 ο Βαρουφάκης προέτρεπε την κυβέρνηση ΝΔ, ΠΑΣΟΚ (Σαμαρά, Βενιζέλου) να κρατήσει ανοικτή την Βουλή και «εντός 24 ημερών να περάσει όσες μεταρρυθμίσεις κρίνει ότι πρέπει να γίνουν».[9] Ποιες μεταρρυθμίσεις, σε ποια κατεύθυνση, υπέρ ποιων και με ποιες πολιτικές; Μεταρρυθμίσεις να ’ναι κι ό,τι να ’ναι. Εκεί όμως που μας αφήνει σύξυλους είναι που ομολογεί πως όλα αυτά θα γίνουν «όχι επειδή έχουν κάποια σημασία. Καμία δεν έχουν».
Επειδή ως νοήμων αντιλαμβάνεται την απορία του αναγνώστη τη λύνει λέγοντας: «Τότε γιατί προτείνω μια τέτοια κοινοβουλευτική υπερκινητικότητα; Για καθαρά επικοινωνιακούς λόγους: Για να πούμε στην Ευρώπη: “Μεταρρυθμίσεις θέλατε; Νa ’τες!”». Για όσους δεν το κατάλαβαν με την πρώτη, το επαναλαμβάνει στη συνέχεια εξηγώντας πως η πρότασή του αποσκοπεί στο «να κλείσει τα στόματα όσων συνεχίζουν να αναφέρονται στην αδυναμία της ελληνικής κυβέρνησης να νομοθετεί μεταρρυθμίσεις».
Προφανώς δεν του περνά από το μυαλό ούτε ως υποψία ότι όσες κι όποιες μεταρρυθμίσεις και να γίνουν, η τρόικα θα ζητά κι άλλες, κι άλλες. Γιατί το ζήτημα δεν είναι οι μεταρρυθμίσεις, που όντως κάποιες έπρεπε να είχαν γίνει προ πολλού. Το ζήτημα είναι να ξεπουληθεί η χώρα και ο λαός της και ταυτόχρονα πως θα μείνουν σε μια ες αεί αιχμαλωσία. Λες και ζει σε άλλο σύμπαν, πιστεύει ότι με «καθαρά επικοινωνιακούς λόγους» θα «κλείσει τα στόματα». Σιγά Βαρουφάκη τους έκανες τη μούρη κρέας, που θα ‘λεγε ο «απλός» έλληνας.
Επικαλέσθηκα ελαχιστότατες παρεμβάσεις του Βαρουφάκη (σχολιασμός έστω και του 20% αυτών που έχει κάνει θα γέμιζε βιβλίο) όχι για να πω την άποψή μου γι’ αυτόν.[10] Το θέμα μου δεν είναι ο Βαρουφάκης. Χρησιμοποιώ τις παρεμβάσεις του προκειμένου να τεκμηριώσω την έννοια του βαρουφακισμού (κατ’ αντιστοιχία με τον βοναπαρτισμό). Δηλαδή, ένα πρόσωπο ασκεί «εξουσία» με τις εκατοντάδες παρεμβάσεις του, με τις οποίες όμως εξυπηρετούνται άλλα συμφέροντα απ’ αυτά που το ίδιο πιστεύει ότι εξυπηρετεί.
Ο Χρήστος Γιαννίμπας είναι αρθρογράφος και συγγραφέας.
Παραπομπές
[1] Ο Μαρξ επισημαίνει ακόμα ότι μπορεί ο Βοναπάρτης να έχει αυταπάτες, αλλά πολλοί γύρω απ’ αυτόν έχουν πλήρη συνείδηση για το πού οδηγούν οι επιλογές του. Όλοι αυτοί, σε ρόλο Ιάγου από το παρασκήνιο, εδραιώνουν τις ψευδαισθήσεις του. Γνωρίζουν πολύ καλά πού θέλουν να ωθήσουν τα πράματα και με ποιον τρόπο θα το πετύχουν μέσω των επιλογών του Βοναπάρτη.
[2] Ο Βαρουφάκης θα έπρεπε να ξέρει ότι η μαγνητοφώνηση ενός συνομιλητή εν αγνοία του είναι παράνομη και ηθικά απαράδεκτη. Αν το κάνει στην προσωπική του ζωή λίγο ενδιαφέρει. Όταν όμως εκπροσωπεί τη χώρα, την ντροπιάζει όπως και όλους μας. Ειδικά σ’ αυτόν το λαό που πέρασε μετεμφυλιακή περίοδο, χούντα κ.λπ. ξυπνά μνήμες πολύ σκοτεινών περιόδων.
[3] Για όσους δεν το γνωρίζουν, η παράβαση των διδαγμάτων της κοινής πείρας αποτελεί μέχρι και λόγο αναίρεσης πρωτόδικων αποφάσεων στον Άρειο Πάγο.
[4] Ε, να αποσύρουμε την ιδεολογία από την Ιστορία και το Ιστορικό γίγνεσθαι. Ακόμα καλύτερα να αποσύρουμε την Ιστορία. Άλλωστε ήδη το έκανε ο Francis Fukuyama (το 1992), όταν κήρυξε μονομερώς «Το τέλος της ιστορίας».
[5] Ενδεικτικά, άρθρο Βαρουφάκη (protagon 21/9/12): «Ποσοτική χαλάρωση»
[6] Βεβαίως, δεν αναφέρομαι στις βαθύτερες αιτίες που προκαλούν τις κρίσεις. Αυτές είναι σύμφυτες με το καπιταλιστικό σύστημα.
[7] Δείτε. Πήραν 50 δις από την ΕΚΤ με επιτόκιο 1% και τα δάνεισαν στην Ελλάδα με επιτόκιο 5%. Δηλαδή, κάθε χρόνο πλήρωναν στην ΕΚΤ τόκους (1% x 50 δις =) 0,5 δις και εισέπρατταν από την Ελλάδα τόκους (5% x 50 δις =) 2,5 δις. Άρα για το δικό τους 1 δις κατάθεση στην ΕΚΤ είχαν κέρδη από τόκους (2,5 – 0,5 = ) 2 δις το χρόνο, ή αλλιώς 200% !!! Συγνώμη, αλλά αυτό δεν λέγεται τοκογλυφία γιατί 200% οι original τοκογλύφοι δεν παίρνουν ούτε στα όνειρά τους.
[8] Άρθρο (επιστολή στον Στουρνάρα), «Φίλε μου Γιάννη» (27/6/2012).
[9] Άρθρο, «Πρόγραμμα 24 ημερών» (27/7/2012). Σημειώνω πως η πρόταση αυτή καθαυτή για έκτακτα και κατεπείγοντα (24 ημερών) μέτρα, συνιστά εκτροπή της δημοκρατίας (ουσιαστικά καθεστώς έκτακτης ανάγκης).
[10] Αν και η άποψή μου δεν ενδιαφέρει την παραθέτω. Ο Βαρουφάκης με τις εκλαϊκεύσεις του σε οικονομικά ζητήματα έχει προσφέρει. Όμως, σε πολιτικό επίπεδο είναι αρκούντως επικίνδυνος. Ίσως και γιατί έχει φτάσει στο ανώτατο επίπεδο της έπαρσης κι αυτό θα μπορούσε να είναι ένα ακόμα περιεχόμενο του όρου βαρουφακισμός. Ελάχιστο δείγμα. Γιάννης, Βασίλης, Λεωνίδας κ.λπ. γράφονται όπως γράφονται για συγκεκριμένους λόγους. Αν κάποιος θέλει ντε και καλά να ξεχωρίσει, ας φοράει το παντελόνι του ανάποδα. Λίγος σεβασμός στη γλώσσα δεν βλάπτει.
* Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μη συμπίπτουν με τις απόψεις του/της αρθρογράφου ή τα περιεχόμενα του άρθρου.
0 Σχόλια