 |
Γράφει ο Γιώργος Καπόπουλος
|
Η προοπτική σταθεροποίησης στη Συρία και στο Ιράκ με τη συρρίκνωση και την απάλειψη του μορφώματος των τζιχαντιστών του Ισλαμικού Κράτους προχωρά πολύ πιο γρήγορα από τις σχετικές εκτιμήσεις και προσδοκίες που υπήρχαν μόλις πριν από μερικές εβδομάδες. Το αποδεικνύει η στενή διπλωματική και επιχειρησιακή συνεργασία ΗΠΑ-Ρωσίας, που πλέον δεν περιορίζεται στις συχνές τηλεφωνικές συνομιλίες Πούτιν-Ομπάμα και στις συναντήσεις Κέρι- Λαβρόφ αλλά εκτείνεται στην όχι και τόσο συχνή και συνήθη συνάντηση των επικεφαλής της CIA και της FSB στη Μόσχα στις αρχές Μαρτίου.
Με τα παραπάνω δεδομένα νομιμοποιείται συγκρατημένη αισιοδοξία για μείωση σε μεγάλο βαθμό των προσφυγικών ροών από τη Συρία και το Ιράκ.
Η άγνωστη μεταβλητή, ο αστάθμητος παράγων ως προς τη δυνατότητα υλοποίησης των συμφωνηθέντων στη σύνοδο κορυφής Ε.Ε.-Τουρκίας της 17ης-18ης Μαρτίου είναι η Τουρκία και πιο συγκεκριμένα ο Ερντογάν.
Διλήμματα και προκλήσεις
Είναι μονόδρομος για τον Ερντογάν, που είδε να καταρρέουν τα οράματα για ηγεμονική επιρροή της Άγκυρας στο σουνιτικό Ισλάμ, η συνεργασία με την Ε.Ε. στη διαχείριση του προσφυγικού;
Την ώρα που ΗΠΑ και Ρωσία διαμηνύουν τη δυσαρέσκειά τους για την κρίση εμπιστοσύνης που έχουν προκαλέσει οι Ερντογάν-Νταβούτογλου με την πολιτική τους όχι μόνο στη Συρία και στο Ιράκ αλλά και συνολικά στην ευρύτερη Μέση Ανατολή, την ώρα που Ουάσινγκτον και Μόσχα στηρίζουν διπλωματικά και επιχειρησιακά τους Κούρδους της Συρίας, λογικά η προσέγγιση με την Ε.Ε. προβάλλει ως μονόδρομος, καθώς νομιμοποιεί τον Ερντογάν σε μια κατάσταση ασφυκτικής περιφερειακής και διεθνούς απομόνωσης και εσωτερικής αυταρχικής-απολυταρχικής εκτροπής.
Όμως η σκληρή αντίδραση του Ερντογάν στη σατιρική εκπομπή της Γερμανικής Τηλεόρασης και στην παρουσία ξένων διπλωματών στη δίκη της διεύθυνσης της «Cumhuriyet» δεν δείχνει επίγνωση των δυσμενών διεθνών συσχετισμών, που αποτυπώθηκαν ανάγλυφα στη μεθόδευση της στάσης των ΗΠΑ για τις επαφές του Τούρκου Προέδρου με τον Ομπάμα και τον αντιπρόεδρο Μπάιντεν στην Ουάσινγκτον, στο περιθώριο της συνόδου κορυφής για την πυρηνική ασφάλεια: Ο Λευκός Οίκος έκανε κάθε δυνατή κίνηση για να διαμηνύσει ότι ο Ομπάμα δεν επειγόταν να συναντήσει τον Ερντογάν.
Αμφιθυμία και δισταγμοί
Η προσέγγιση με την Ε.Ε. και η εφαρμογή της συμφωνίας για τη διαχείριση του προσφυγικού ως μονόδρομη επιλογή θα ήταν μια διαπίστωση πέραν πάσης αμφισβητήσεως, αν προτεραιότητα των Ερντογάν-Νταβούτογλου ήταν η άρση της πρωτοφανούς απομόνωσης της χώρας.
Η προτεραιότητα, το κύριο, αν όχι το μοναδικό, μέλημα του Ερντογάν αυτή τη στιγμή είναι η ολοκλήρωση της συνταγματικής μεταρρύθμισης για σύσταση σουλτανικής προεδρίας, με τη σχετική πρόταση να κατατίθεται στη Βουλή στα τέλη Απριλίου.
Υπάρχουν δύο εκδοχές εξελίξεων:
• Η πρώτη είναι η διαδικασία να ολοκληρωθεί στην παρούσα Βουλή, όπου δεν υπάρχει η ενισχυμένη πλειοψηφία για απευθείας υιοθέτηση της καθεστωτικής αλλαγής αλλά υπάρχει η απαιτούμενη πλειοψηφία για παραπομπή του θέματος σε δημοψήφισμα.
• Η δεύτερη είναι με την έκπτωση από το αξίωμα ή τον εξαναγκασμό σε παραίτηση των βουλευτών του HDP να οδηγηθεί η χώρα σε νέες εκλογές, με στόχο από την πλευρά των Ερντογάν-Νταβούτογλου η επόμενη Βουλή να είναι τρικομματική, με το Φιλοκουρδικό Κόμμα να μη διασφαλίζει το 10% και τη συνταγματική μεταρρύθμιση να εγκρίνεται στην επόμενη Βουλή.
Κάλπες και παρασκήνιο
Είναι σαφές ότι και στη μία και στην άλλη περίπτωση ο Ερντογάν θα οδηγήσει τη χώρα στις κάλπες, είτε σε δημοψήφισμα είτε σε βουλευτικές εκλογές. Είναι εξίσου σαφές ότι θα θελήσει να νομιμοποιήσει την υπερσυγκέντρωση ισχύος σε ένα προσωποπαγές καθεστώς, αλλά και τη σκληρή αυταρχική-κατασταλτική πολιτική, με μια μεγάλη πλειοψηφία. Μια πλειοψηφία για τη διαμόρφωση της οποίας δεν αρκεί πλέον η εθνική συσπείρωση απέναντι στους Κούρδους αλλά χρειάζεται και μια εθνικιστική-αντιιμπεριαλιστική δημαγωγία απέναντι στις μεγάλες δυνάμεις.
Στην παραπάνω δημαγωγική προσέγγιση ο Ερντογάν μπορεί να απαιτήσει από τις ΗΠΑ τη σύλληψη και την έκδοση του ιμάμη Φετουλάχ Γκιουλέν, του μεγάλου αντίπαλου του, που από το 1999 είναι εγκατεστημένος στην Πενσιλβανία, αλλά και τον περιορισμό κάθε σατιρικού ή επικριτικού σχολιασμού σε τηλεοπτικά δίκτυα και ΜΜΕ χωρών-μελών της Ε.Ε.
Το μήνυμα του Ερντογάν προς το Βερολίνο και τις Βρυξέλλες είναι πλάγιο, έμμεσο, αλλά ευκρινές: Πρώτα θα ολοκληρώσω την καθεστωτική μεταρρύθμιση και μετά θα προχωρήσω στη συνολική υλοποίηση της συμφωνίας Ε.Ε.-Τουρκίας για τη διαχείριση του προσφυγικού.
Πιθανότητες και δυνατότητες
Στην παραπάνω διαφαινόμενη τακτική υπάρχει μια άγνωστη μεταβλητή, οι αντιδράσεις από χώρες της Ε.Ε. που δεν επείγονται να εφαρμοστεί η συμφωνία: Αν ο Ερντογάν ζητά επέκταση της λογοκρισίας που έχει επιβάλει εντός συνόρων και στην Ε.Ε., η αλαζονική του ρητορική μπορεί να ενισχύσει όλους όσοι πιστεύουν ότι τα τρομοκρατικά πλήγματα στις Βρυξέλλες και η αυξημένη ασφάλεια που προκύπτει ως άμεση προτεραιότητα δεν επιτρέπουν την κατάργηση της βίζας για την είσοδο Τούρκων πολιτών στη ζώνη Σένγκεν.
Το σκηνικό της κρίσης ως προς την υλοποίηση της συμφωνίας του Μαρτίου ανάμεσα στην Ε.Ε. και στην Τουρκία: Αν ο Ερντογάν δεν μπορέσει να εξαναγκάσει τον Ομπάμα και τη Μέρκελ να τον δεχτούν ως προνομιακό συνομιλητή χωρίς επιφυλάξεις και αστερίσκους και να τον διευκολύνουν με την ανοχή και συνενοχή τους να γίνει Πρόεδρος-σουλτάνος, τότε δεν θα διστάσει να αναζητήσει με πειθώ και εξαναγκασμό μια διευρυμένη λαϊκή νομιμοποίηση μέσω μιας εθνικά υπερήφανης ρητορικής, μια παλιά συνταγή που εφάρμοσαν στο παρελθόν ο Χουάν Περόν στην Αργεντινή, ο Νάσερ στην Αίγυπτο και πιο πρόσφατα ο Τσάβες στη Βενεζουέλα.
* Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μη συμπίπτουν με τις απόψεις του/της αρθρογράφου ή τα περιεχόμενα του άρθρου.
0 Σχόλια