Οι περισσότεροι Νεοέλληνες περιμένουμε μετέωροι και άπρακτοι τη λύση από μια "κυβέρνηση κοινωνικής σωτηρίας" της αριστεράς ή της "εθνικής ενότητας" με τα κόμματα του δημοκρατικού τόξου, για να μας λύσει όλα τα προβλήματα!
Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε ως χώρα δε θα λυθούν αν δεν σταματήσουμε να είμαστε διαχειριζόμενα αντικείμενα της πολιτικής, καταναλωτές-όπως έχουμε συνηθίσει-των προγραμμάτων των κομμάτων.
Θα χρειασθεί να "ξεβολευθούμε"-ακόμα και όσοι βολεύονται ακόμα-και να γίνουμε οι ίδιοι υποκείμενα της πολιτικής! Να διαμορφώσουμε ένα νέο είδος πολιτικής που θα στοχεύει στην ευζωία 1 μας-και όχι στην «ευημερία» τους.
Σήμερα αμφισβητείται η νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση και το δυτικό μοντέλο «ανάπτυξης» που προωθεί. Ταυτόχρονα αμφισβητείται και η δυνατότητα της παγκόσμιας σοσιαλδημοκρατίας (άρα και της όποιας ελληνικής)-η οποία συμμετείχε αν δεν πρωτοστάτησε στη διαδικασία παγκοσμιοποίησης- να επιστρέψει στο εθνικό κράτος και μέσω αυτού, ξανά στον «δημοκρατικό καπιταλισμό».
Αμφισβητείται επίσης συνολικά η δυνατότητα του καπιταλισμού να απογαλακτοποιηθεί από τα ορυκτά καύσιμα- για να συγκρατήσει τις εκπομπές διοξειδίου, ώστε να μην έχουμε κλιματική καταστροφή- και να στραφεί προς την «πράσινη ανάπτυξη» (που προτείνουν τα πράσινα περιβαλλοντικά κόμματα. Μια από τις αποδείξεις για αυτό είναι και το επίκαιρο σκάνδαλο της Volkswagen με τα «χαμηλής εκπομπής και αντιρρυπαντικής τεχνολογίας πράσινα αυτοκίνητα» ).
Είναι λοιπόν φανερό ότι για να επιτευχθεί ένα βιώσιμο- στα πλαίσια αυτού του μοναδικού πλανήτη που έχει στη διάθεσή της η ανθρωπότητα-επίπεδο ευζωίας των ανθρώπινων κοινοτήτων, θα χρειασθεί να αλλάξουν πορεία και κατεύθυνση. Και στο επίπεδο της ιδεολογίας, και στο επίπεδο της καθημερινής ζωής, και στο επίπεδο των κοινωνικών και οικονομικών τους σχέσεων και κυρίως στο επίπεδο της πολιτικής πρακτικής και των πολιτικών δομών διακυβέρνησης. Είναι υποχρεωμένη η ανθρωπότητα σαν σύνολο, αλλά και σαν επί μέρους κοινότητες και κοινωνίες, από την περατότητα του πλανητικού συστήματος, να αλλάξουν στάση και πολιτικές και να διαχειρισθούν με έναν άλλο νέο τρόπο την οικονομία τους, χωρίς να παραιτηθούν από τον στόχο της ευζωίας.
Αυτή η πολιτική για την ευζωία, θα ξεκινά από την αποαποικιοποίηση της ατομικής και κοινωνικής συνείδησης από το φαντασιακό και την ιδεολογία της «ανάπτυξης», σαν μεγέθυνση της παραγωγής και κατανάλωσης, από την αντίσταση στην χωρίς όρια εκμετάλλευση του ανθρώπου και της φύσης, από την αποκαπιταλιστικοποίηση στις οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές σχέσεις, μέσω της αυτοδιαχείρισης των πόρων, της παραγωγικής διαδικασίας και της εξουσίας, από την προστασία των «κοινών» και του περιβάλλοντος μέσω της επιδίωξης του μικρότερου δυνατού οικολογικού αποτυπώματος.
Αυτή η νέα πολιτική θα πρέπει να είναι δυνατόν να εφαρμοσθεί και σε τοπικό και σε περιφερειακό και σε παγκόσμιο επίπεδο, θα μπορεί όμως πιο εύκολα να ξεκινήσει τοπικά, όπου και αν οι συνθήκες είναι ευνοϊκότερες. Και θα πρέπει να έχει μια νέα πυξίδα, που θα της δείχνει το δρόμο. Την πυξίδα της ευζωίας και όχι την μέχρι τώρα πυξίδα της «ευημερίας» μέσω της κατανάλωσης.
Στην Ελλάδα μπορεί να διεκδικηθεί από την υπάρχουσα κεντρική πολιτική εξουσία, που εκφράζεται στο επόμενο διάστημα από μια κυβέρνηση, που όπως λέει έχει στο πρόγραμμά της την προώθηση της κοινωνικής ισότητας, της κοινωνικής οικονομίας, της περιβαλλοντικής προστασίας και της προστασίας των «από κάτω», καθώς και της ουσιαστικής δημοκρατίας. Μπορεί όμως επίσης να διεκδικηθεί- όπου είναι δυνατόν- και από τις τοπικές εξουσίες σε όλους τους βαθμούς Αυτοδιοίκησης, μέσα από τη δημιουργία τοπικών ριζοσπαστικών κινήσεων πολιτών με τους παραπάνω στόχους.
Συγκεκριμένα για την Ελλάδα, όπου το αδιέξοδο του καπιταλιστικού τρόπου οργάνωσης της καθημερινής ζωής είναι ολοφάνερο, δε μπορεί μια «κυβέρνηση της αριστεράς» να επιδιώκει επιστροφή στην προ κρίσης φαινομενική «ευημερία» των ανθρώπων και των αριθμών. Δε μπορεί να επιδιώξει το ίδιο είδος και ρυθμούς «ανάπτυξης», ούτε τη μεγέθυνση του ΑΕΠ, ώστε να πληρώσει έστω και το «κουρεμένο» ή μη ειδεχθές χρέος. Αυτό θα απαιτήσει τέτοια εκμετάλλευση της εργασίας και των πόρων που έχει η χώρα, που δε θα μπορούμε να μιλάμε πια για ευζωία του πληθυσμού.
Η υλοποίησή της σε κάθε περίπτωση μπορεί να εξασφαλισθεί μόνο με τη συμμετοχή, την αυτοεκπροσώπηση και την αυτοδιακυβέρνηση των πολιτών και όχι πλέον με τη διαμεσολάβηση. Το κοινοτικό πνεύμα και η έννοια της κοινότητας, καθώς και ο κοινοτισμός σαν πρόταση οργάνωσης των διανθρώπινων κοινωνικών σχέσεων που στηρίζεται ακριβώς στη συμμετοχή στις συνελεύσεις, την αυτοεκπροσώπηση στη λήψη των σημαντικών αποφάσεων και άρα στην καλύτερη μορφή διακυβέρνησης, μπορεί να αποδειχθεί σαν μια ουσιαστική απάντηση σήμερα στη συνολική κρίση στην οποία έχει μπει η Ν. Ευρώπη και κυρίως η ελληνική κοινωνία.
Ο θεσμοθετημένος ομοσπονδιακός δημοκρατικός κοινοτισμός-όπως τον έχει περιγράψει ο Μπούκσιν και τον πειραματίζονται σήμερα οι Κούρδοι-σες στην περιοχή Rojava της Συρίας- παρέχει το πλαίσιο που οι άνθρωποι και οι κοινοτικές τους συλλογικότητες θα μπορέσουν να επαναπροσδιορίσουν και να ελέγξουν τη ζωή τους, την οικονομία και την πολιτική. Με τέτοιο τρόπο ώστε να επιτευχθεί η υποχώρηση της φτώχειας και των ανισοτήτων, η αναβάθμιση της ποιότητας ζωής της πρόνοιας και της περιβαλλοντικής προστασίας, η αναβίωση της συνοχής της ανθρώπινης κοινότητας, η αποκατάσταση του αισθήματος ασφαλείας για το μέλλον.
Το πλαίσιο του κοινοτισμού απορρίπτει τον ανταγωνισμό σαν διαδικασία ανάπτυξης και δίνει έμφαση στη συνεργασία-συνέργεια και την αλληλεγγύη για την επίτευξη του καλύτερου δυνατού αποτελέσματος, αφού η μάχη για όλα τα παραπάνω μπορεί να δοθεί καλύτερα στην καθημερινή μας ζωή και δράση και στα μικρά υποσύνολα της κοινωνίας. Ο κοινός τρόπος ζωής, οι κοινοί χώροι δουλειάς και σχόλης κ.λ.π., όπου ο ένας γνωρίζει τον άλλο και είναι ευχερέστερη η επαφή, η φιλία, η αλληλεγγύη και ο αλληλοέλεγχος, ευνοούν στο να τεθούν οι βάσεις αυτής της νέας πολιτικής για την ευζωία
Ήλθε ο καιρός, που τα όποια κοινωνικά κινήματα της αντίστασης στην κοινωνική αδικία και την καταστροφή του περιβάλλοντος, της αλληλεγγύης, της απελευθέρωσης της εργασίας, της κοινωνικής-συνεργατικής- αλληλέγγυας οικονομίας, του ελευθεριακού κοινοτισμού, της ριζοσπαστικής οικολογίας και προστασίας του κλίματος, της αποανάπτυξης-τοπικοποίησης, της αυτοδιαχείρισης και της άμεσης δημοκρατίας, των αυτοχθόνων, της γυναικείας απελευθέρωσης κ.λπ-γενικώς αυτών που αποκαλούμε «από κάτω»- θα χρειασθεί να γίνουν και πολιτικά, και στηριζόμενα στο πνεύμα του κοινοτισμού και συνδεόμενα μεταξύ τους, να μετατραπούν σε ενιαίο πολιτικό κίνημα μετάβασης σε μετακαπιταλιστικές κοινωνίες. Σε ένα κίνημα δηλαδή που θα διεκδικήσει σε κάθε χώρα την αλλαγή πορείας «εδώ και τώρα».
Δεν υπάρχει χρόνος για μετάθεσή της στο απώτερο μέλλον. Οι κούρδοι του νοτιοδυτικού Κουρδιστάν (Συρία) έχουν επιλέξει αυτή την πορεία από το 2012, όταν σε συνθήκες πολέμου, δεν τάχθηκαν με το μπαθικό καθεστώς το οποίο ανάγκασαν να αποσυρθεί από τις επαρχίες τους, ούτε με την αντιπολίτευση, αλλά αποκρούοντας και τους ισλαμιστές του IS και Al-Nusra, ανακήρυξαν την «Δημοκρατική Αυτονομία» και τον «Δημοκρατικό Συνομοσπονδισμό» στα τρία καντόνια Cizîrê, Afrîn και Kobanî της Rojava. Ενάντια σε αυτή τους την προοπτική και για να μην εξαπλωθεί και στο τουρκικό Κουρδιστάν, στράφηκε με βομβαρδισμούς και πολεμικές επιχειρήσεις ο Ερντογάν τους τελευταίους μήνες, λέγοντας ότι βομβαρδίζει το IS.
Στην Ευρώπη και μάλιστα στην ενότητα της ανατολικής μεσογείου, που συνδέει τα Βαλκάνια άμεσα με τη Μέση Ανατολή και τη Συρία, αυτή η στροφή θα μπορούσε να ξεκινήσει από την Ελλάδα, όχι μόνο επειδή είναι ο «ναυαγός» του σημερινού μοντέλου της καπιταλιστικής ανάπτυξης, αλλά γιατί το μεγαλύτερο μέρος της πολυπληθούς μεσαίας τάξη της –που μέχρι τώρα απολαμβάνοντας μια φαινομενική «ευμάρεια» έβγαζε και τις κυβερνήσεις- «φτωχοπειείται» πλέον και περνά στους «από κάτω», χωρίς ελπίδα κοινωνικής και οικονομικής ανέλιξης στο μέλλον. Αυτό μπορεί να την κάνει-μαζί με την νεολαία που δεν έχει στον ήλιο μοίρα και μεταναστεύει-να αποφασίσει να αφήσει πίσω της τον καπιταλισμό και να αναζητήσει μια διαφορετική κοινωνική οργάνωση.
Η ίδια η Κυβέρνηση της Βολιβίας μέσω της αντιπροσωπείας της στη Σύσκεψη για το Κλίμα που διεξάγεται στα Ηνωμένα Έθνη, πρότεινε την κατάργηση του καπιταλισμού ως σύστημα, σε παγκόσμια κλίμακα, γιατί «ο καπιταλισμός οδηγεί την ανθρωπότητα στον δρόμο της καταστροφής και του θανάτου, μέσω της κλιματικής αλλαγής. Είναι ένα σύστημα που προωθεί τον καταναλωτισμό, τον πόλεμο και την εμπορευματοποίηση και με αυτόν τον τρόπο οδηγούν στον θάνατο τη Μητέρα Γη και την ανθρωπότητα. Στο στάδιο που βρισκόμαστε, η μόνιμη λύση για την κλιματική κρίση, είναι η καταστροφή του καπιταλισμού».
Το ίδιο προτείνουν και τα ιθαγενικά κινήματα –ένα από αυτά βρίσκεται ουσιαστικά στην εξουσία σήμερα στη Βολιβία-στη βόρεια και νότια Αμερική: για να σώσουμε τη «μάνα γη» και να περάσουμε στη φάση του buen vivir (καλής ζωής) θα πρέπει να ξεπεράσουμε τον καπιταλισμό σαν ανθρωπότητα και να στηριχθούμε στις ανθρώπινες κοινότητες, στον κοινοτικό τρόπο κοινωνικής και οικονομικής οργάνωσης. Να στηριχθούμε στις δύο μάνες της ανθρωπότητας, τη «μάνα γη» που είναι πάντα παρούσα, και τη «μάνα κοινότητα», τη μόνη –σε δύσκολες συνθήκες- δυνατότητα επιβίωσης του ατόμου. Στη βάση αυτών των δύο βασικών αντιλήψεων για τις δύο «μαμάδες» ενηλικιώθηκε ο άνθρωπος σαν όν και είδος, περνώντας από τις πρωτόγονες εξισωτικές κοινωνίες στις πιο σύνθετες, στις οποίες υπήρξαν διαφοροποιήσεις, λόγω της ανισοκατανομής της εξουσίας.
Όπως το λέει και ο Κώστας Λάμπος στο κείμενό του «Είναι η οικονομία φίλε», εδώ στο tvxs (http://tvxs.gr/news/egrapsan-eipan/einai-i-oikonomia-file): «Ας συγκροτηθούμε σε ένα κίνημα που θα εκφράζεται ως ένα ενωτικό, αμεσοδημοκρατικό και αλληλέγγυο από τα κάτω κίνημα ριζικής αποκαπιταλιστικοποίησης της Ελλάδας, της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του πλανήτη και θα καταλήγει στην Τοπική Άμεση Δημοκρατία, στην Ένωση Άμεσων Δημοκρατιών Ελλάδας, στην Ομοσπονδία Άμεσων Δημοκρατιών Ευρώπης και στην Παγκόσμια Αμεσοδημοκρατική Συνομοσπονδία, τη μοναδική ικανή και αναγκαία συνθήκη για τη σωτηρία της ανθρωπότητας και της ζωής πάνω στο κοινό μας σπίτι, τον πλανήτη Γη.»
Κύτταρα βέβαια της Τοπικής Άμεσης Δημοκρατίας δε μπορεί παρά να είναι οι κάθε είδους κοινότητες: χωρικές, κοινωνικές, οικονομικές, πολιτικές, πολιτιστικές, ενδιαφερόντων, ακόμα και του διαδικτύου. Με εκλεγμένα ή κληρωτά συμβούλια ανακλητών εκπροσώπων παρεμβαίνουν στους τοπικούς δήμους και τους μετατρέπουν σε θεσμούς πρωτοβάθμιας άμεσης δημοκρατίας και στη συνέχεια σε ομοσπονδία και συνομοσπονδία. Οι «δυνάμεις της εργασίας, της επιστήμης και του πολιτισμού», που προτείνει σαν φορέα αυτών των εξελίξεων ο Κώστας Λάμπος, θα πρέπει να δράσουν μέσα από αυτές τις κοινότητες των οποίων θα είναι μέλη και όχι σαν «ειδικοί» έξω από θεσμούς, γιατί τότε θα εξελίσσονται σε εξουσιαστικές πάλι δυνάμεις.
Είναι φανερό όμως ότι για να προχωρήσουμε σαν ελληνική κοινωνία σε μια τέτοια κατεύθυνση, θα πρέπει να οργανωθεί και ένας πλατιά διεξαγόμενος δημόσιος πολιτικός διάλογος σε επίπεδο πολιτών, μέσα από κάθε είδους συνελεύσεις και συμβούλια, ώστε να προκύψει «από τα κάτω» ένα συγκεκριμένο ελκυστικό για πλειοψηφίες πρόγραμμα μετάβασης. Το πρώτο βήμα θα είναι η δημιουργία της δημόσιας αυτής σφαίρας όπου θα λάβει χώρα αυτός ο διάλογος.
1. Χρησιμοποιούμε τον όρο ευζωία, για να τον διακρίνουμε από τον όρο ευημερία, γιατί άλλο να περνάς τη μέρα σου καλά(ευ ημέρα), και άλλο να έχεις μια ποιότητα συνολικά σε όλη τη ζωή σου (ευ ζωή). Δεν χρειάζεται να τρέχουμε πίσω από τις τυχόν ανεκπλήρωτες επιθυμίες μας, γιατί αυτό μπορεί να μας οδηγεί κάθε άλλο παρά σε μια «καλή ζωή», που ούτως ή άλλως είναι πεπερασμένη και αν δεν τη ζήσουμε καλά, αλλά «αρρωστημένα» δεν έχει νόημα. Αυτό που χρειάζεται είναι να εξασφαλίσουμε καταρχήν την ικανοποίηση των βιοτικών μας αναγκών με όσο το δυνατόν λιγότερη ποσοτική κατανάλωση υλικών και χρόνου. Η ποιοτική ικανοποίησή τους, σε συνδυασμό με την εξασφάλιση περισσότερου χρόνου για την ικανοποίηση των μη υλικών και πνευματικών αναγκών μας, θα μας κάνει να είμαστε πιο ευχαριστημένοι-από ότι είμαστε σήμερα- από τη ζωή μας. Αν γίνει αυτό κατανοητό από τον «μέσο άνθρωπο», τότε δε θα τρέχει για την απόκτηση άχρηστων πραγμάτων και για μια κακώς εννοούμενη «ευημερία» των αριθμών και του ΑΕΠ.
* Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μη συμπίπτουν με τις απόψεις του/της αρθρογράφου ή τα περιεχόμενα του άρθρου.
0 Σχόλια