Ένα βήμα πιο βαθιά στο χάος φέρνει την περίπλοκη συριακή κρίση η κίνηση της Ρωσίας να εμπλακεί στρατιωτικά, ξεκινώντας επιδρομές στη Συρία προς υποστήριξη του Άσαντ.
Πέντε χρόνια μετά το ξέσπασμα του εμφυλίου, η διέξοδος για τη Συρία μοιάζει πιο μακριά από ποτέ.
Όσοι θεωρούν πως ο πόλεμος είναι η συνέχεια της διπλωματίας με άλλα μέσα, βλέπουν μόνο επιβεβαίωση στα όσα συνέβησαν τα τελευταία 24ωρα για το Συριακό: Στην αρχή της εβδομάδας, η Συρία ήταν το επίκεντρο διπλωματικής διαμάχης στον ΟΗΕ με αγκάθι την παραμονή ή όχι του Άσαντ. Η συνάντηση Ομπάμα και Πούτιν ήταν το αποκορύφωμα και, εκ των υστέρων, κατάληξη των διπλωματικών διεργασιών στην παρούσα φάση.
Λίγες ημέρες αργότερα, η συζήτηση εκείνη φαίνεται πια τόσο μακρινή: Η Παρασκευή είναι η τρίτη ημέρα ρωσικών επιδρομών στη Συρία, με τις χώρες της Δύσης να διαμαρτύρονται πως στόχος δεν είναι η ISIS.
Στη συριακή επικράτεια, υπενθυμίζεται, εδώ και μερικούς μήνες προχωρούν σε επιδρομές οι αεροπορικές δυνάμεις έξι χωρών, χτυπώντας θέσεις της ISIS. Επικεφαλής του συνασπισμού είναι οι ΗΠΑ, οι οποίες έχουν κηρύξει πόλεμο στους τζιχαντιστές αλλά δεν προτίθενται να προχωρήσουν πέραν των επιδρομών -στρατηγική τους, που έχει δώσει μέχρι στιγμής περιορισμένα αποτελέσματα, είναι οι επιδρομές να λειτουργήσουν συμπληρωματικά στις ομάδες που, επί του εδάφους, πολεμούν τους τζιχαντιστές αλλά και αντιτίθενται στον Άσαντ και υποστηρίζονται από την Ουάσινγκτον.
Ως ορίζοντας της αμερικανικής θέσης μοιάζει ο περιορισμός της ISIS με παράλληλη απομάκρυνση του Άσαντ, μέσω μίας κάποιας διαδικασίας πολιτικής μετάβασης. Την ίδια γραμμή -τουλάχιστον όσον αφορά τον Άσαντ- κρατούν οι περισσότερες χώρες που συμμετέχουν στις αεροπορικές επιχειρήσεις: Η Γαλλία είχε γίνει η τελευταία -το Παρίσι ήταν εκείνο στην Ευρώπη που επέμενε μέχρι τέλους στο «να φύγει ο Άσαντ»- και είχαν προηγηθεί η Βρετανία, η Τουρκία, η Σαουδική Αραβία, η Ιορδανία και η Αυστραλία.
Έτσι η Συρία, μεγάλο μέρος της επικράτειας της οποίας έχει φύγει από τον έλεγχο της Δαμασκού, είχε γίνει θέατρο επιδρομών έξι χωρών. Η εμπλοκή συμπλήρωνε τις επιδρομές, φυσικά, της ίδιας της συριακής αεροπορίας. Υπενθυμίζεται επίσης πως το Ισραήλ έχει μείνει μεν έξω από την κεντρική σκηνή της σύγκρουσης, όπως προχωρά σε πλήγματα στη μεθόριο ως αντίποινα κάθε φορά που η ένταση διαχέεται στα σύνορα.
Η Ρωσία είχε αρχίσει τις τελευταίες εβδομάδες να στέλνει ενισχύσεις στη Συρία -στρατιωτικά μέσα, ρωσικά μαχητικά και «εμπειρογνώμονες». Η Μόσχα σιωπούσε σκόπιμα στην αρχή για τη φύση της ενισχυμένης στήριξής της στον Άσαντ, την ώρα που σκόρπιες αναφορές κάθε πιθανής προέλευσης (από αμερικανικές στρατιωτικές υπηρεσίες μέχρι... αναρτήσεις ρώσων στρατιωτών στο Διαδίκτυο που κατευθύνονταν προς τη Μεσόγειο) σχημάτιζαν σταδιακά την εικόνα ρωσικής στρατιωτικής κίνησης προς τη Δαμασκό.
Η εκ των υστέρων άδεια που πήρε η ρωσική κυβέρνηση από την Άνω Βουλή για στρατιωτική δραστηριότητα στη Συρία μοιάζει, ενώπιον των εξελίξεων, σχεδόν τυπική. Οι ρωσικές επιδρομές ξεκίνησαν αυθημερόν και, όπως τόνισε το Κρεμλίνο, γίνονται «με καθοδήγηση των συριακών αρχών».
Στην αναφορά αυτή οι δυτικές πρωτεύουσες διαβάζουν έμμεση παραδοχή ότι οι ρωσικές επιδρομές δεν στοχεύουν την ISIS αλλά τους αντικαθεστωτικούς -σε τελική ανάλυση, για τον Άσαντ όλοι στη Συρία είναι τρομοκράτες. Ο ρώσος ΥΠΕΞ Σεργκέι Λαβρόφ μπορεί να καθησύχασε πως «ο Ελεύθερος Συριακός Στρατός (FSA) δεν είναι τρομοκράτες», όμως ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ άφησε να εννοηθούν πολλά περισσότερα στη συνέχεια: Χαρακτήρισε σχετικό το κατά πόσον είναι πραγματικά παρών ο FSA στο συριακό έδαφος, ενώ ο επικεφαλής της επιτροπής Εξωτερικών της Δούμας επανέλαβε την ρωσική εκτίμηση πως «τα περί ισχυρής μετριοπαθούς αντιπολίτευσης στη Συρία είναι αμερικανικός μύθος».
Η σύγκρουση εμπλέκει και έναν ακόμη παράγοντα: Το Ιράν, που έχει συνταχθεί στη γραμμή Μόσχας-Δαμασκού. Η Τεχεράνη έχει υποστηρίξει εξαρχής τον σύρο πρόεδρο και ενισχύει με κεφάλαια τη σιιτική Χεζμπολάχ του Λιβάνου, η οποία και πολεμά τα τελευταία χρόνια της σύγκρουσης στο πλευρό των δυνάμεων του Άσαντ μέσα στη συριακή επικράτεια. Αναφορές πάντως της Πέμπτης για ανοικτή κινητοποίηση και της ιρανικής πλευράς δεν έχουν επιβεβαιωθεί μέχρι στιγμής.
Το Ιράν έχει επίσης αρχίσει να προσεταιρίζεται τη Βαγδάτη, η οποία επίσης βρίσκεται αντιμέτωπη με την ISIS. Η Ρωσία, που έχει αναφέρει πως θα χρησιμοποιήσει και τον δίαυλο στην πρωτεύουσα του Ιράκ στο σκέλος των πληροφοριών που απαιτούν οι επιδρομές στη Συρία, αποκλείει να επεκτείνει και εκεί τις επιχειρήσεις της.
Έτσι, από τη μία ο συνασπισμός υπό τις ΗΠΑ επιχειρεί εναντίον της ISIS και συνεχίζει να απορρίπτει συνεργασία με τον Άσαντ (ακόμη και στην καταπολέμηση των τζιχαντιστών) και από την άλλη η Ρωσία έχει επέμβει με πρώτο μέλημα την υποστήριξη του σύρου προέδρου επί του συριακού εδάφους. Οι στόχοι των δύο πόλων συνεχίζουν να φαίνονται έτσι ασυμβίβαστοι και, άρα, δεν διαφαίνεται διέξοδος.
Δύσκολα υπάρχει, στην παρούσα φάση, λόγος να πιστεύει κανείς πως οι ρωσικές επιδρομές θα μπορούσαν να επιτύχουν εκεί που μέχρι στιγμής δεν τα έχει καταφέρει ο συνασπισμός υπό τις ΗΠΑ -δηλαδή στην εξάλειψη της ISIS (ακόμη κι αν αυτός ήταν ο πρωταρχικός στόχος της Μόσχας).
Ακόμη και ρώσοι αναλυτές, όπως εκείνοι που επικαλείται η Kommersant, θεωρούν πως τα δύο βασικότερα σενάρια είναι είτε η ρωσική επέμβαση να βοηθήσει τον Άσαντ να κρατήσει περιοχές στην πλευρά της Μεσογείου είτε, στο καλύτερο σενάριο, να ανακτήσει ορισμένες περιοχές όπως η Παλμύρα.
Το σκηνικό θα έμοιαζε με τις περιφερειακές συγκρούσεις την εποχή του Ψυχρού Πολέμου: Δύο πόλοι και οι περιφερειακοί τους σύμμαχοι συγκρούονται σε ξένο έδαφος. Η σύγχρονη εποχή όμως είναι πιο περίπλοκη, και η αναγωγή σε ψυχροπολεμικά σχήματα αγνοεί δυναμικές όπως εκείνες που έχουν αποτυπωθεί στη στάση ΗΠΑ και Ρωσίας στο ζήτημα των πυρηνικών του Ιράν -διαμάχη που βρίσκεται στο κάδρο της ευρύτερης περιφερειακής σύγκρουσης της οποίας πτυχή έχει γίνει πλέον η συριακή κρίση.
Η κίνηση της Μόσχας, τέλος, περιέχει και ένα κεντρικό νέο σημείο: Η Ρωσία, που είχε πάντοτε παραμείνει σημαντικός παίκτης στη συριακή κρίση, τώρα αναδεικνύεται αναγκαστικά σε απαραίτητος εταίρος.
Δευτερεύον δεν είναι επίσης ότι πρόκειται για την πρώτη φορά μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ που η Μόσχα είναι ενεργά παρούσα στρατιωτικά σε περιοχή έξω από την άμεση «γειτονιά» της. Τις δύο τελευταίες δεκαετίες, οι ρωσικές στρατιωτικές επεμβάσεις είχαν περιοριστεί μόνο σε περιοχές του λεγόμενου σοβιετικού μπλοκ (Αμπχαζία, Νότια Οσετία) -και ακόμη και η δράση στην Ουκρανία δεν ξεφεύγει από αυτόν τον κανόνα.
Τώρα, με τη ρωσική δραστηριότητα στη Συρία, η «διεθνής προβολή» στρατιωτικής ισχύος της Μόσχας περνάει σε παραπάνω επίπεδο.
Έτσι, η συριακή κρίση που είχε ξεκινήσει από τοπική και είχε γρήγορα γίνει περιφερειακή, παίρνει πλέον τον χαρακτήρα διεθνούς κρίσης με ανοικτή στρατιωτική εμπλοκή ΗΠΑ και Ρωσίας. Όσον αφορά πάντως την ίδια τη Συρία, αυτό δεν καλλιεργεί καλούς οιωνούς για διέξοδο.
Βασίλης Ψυχογιός
* Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μη συμπίπτουν με τις απόψεις του/της αρθρογράφου ή τα περιεχόμενα του άρθρου.
0 Σχόλια