Τα μυστικά του πλανήτη-νάνου Δήμητρα αποκαλύπτει το διαστημικό σκάφος «Dawn» της ΝΑSΑ

Η Δήμητρα ανακαλύφθηκε το 1801 και έχει διάμετρο περίπου 950 χιλιομέτρων. Είναι ο μεγαλύτερος και πιο σφαιρικός αστεροειδής του ηλιακού μας συστήματος. Στις αρχές του 21ου αιώνα η Διεθνής Αστρονομική Ενωση (IAU) αποφάσισε με βάση τα νέα δεδομένα που είχαν προκύψει να αλλάξει τις προδιαγραφές για την κατηγοριοποίηση των κοσμικών σωμάτων.

Ετσι σώματα όπως η Δήμητρα που έχουν διαστάσεις πολύ μεγάλες για να θεωρούνται αστεροειδείς αλλά μικρές για κερδίσουν τον... τίτλο του πλανήτη βαφτίστηκαν «πλανήτες-νάνοι».

Το νερό

Το 1991 παρατηρήσεις στη Δήμητρα υπέδειξαν την πιθανή παρουσία νερού. Στη συνέχεια όμως δεν κατέστη εφικτό να εντοπιστούν ίχνη νερού σε αυτήν. Ομάδα ευρωπαίων και αμερικανών επιστημόνων, με επικεφαλής τον Μίκαελ Κίπερς του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA), χρησιμοποίησε το διαστημικό τηλεσκόπιο Herschel για να μελετήσει τη Δήμητρα. Οι ερευνητές ανακάλυψαν στον θεωρούμενο τότε αστεροειδή πίδακες υδρατμών που εκτινάσσονται από το εσωτερικό του στο Διάστημα. Εκτιμούν ότι η Δήμητρα παράγει περίπου έξι κιλά υδρατμών ανά δευτερόλεπτο. Το ερώτημα που ζητεί απάντηση τώρα είναι η προέλευση του νερού στη Δήμητρα.

Η πρώτη θεωρία που έπεσε στο τραπέζι είναι και η πιο προφανής, ότι δηλαδή ο πάγος που υπάρχει στην επιφάνειά του εξαχνώνεται, δηλαδή μετατρέπεται από στερεό σε αέριο. Αυτό συμβαίνει όταν ο αστεροειδής εκτίθεται στην ηλιακή ακτινοβολία. Μια δεύτερη εικασία των ειδικών είναι ότι στο εσωτερικό της Δήμητρας υπάρχει νερό σε υγρή μορφή το οποίο εκτοξεύεται στο Διάστημα με τη μορφή υδρατμών από «ψυχρά» ηφαίστεια που υπάρχουν στον αστεροειδή. Δεν είναι το πρώτο σώμα στο ηλιακό μας σύστημα όπου εντοπίζονται... γκέιζερ. Το φαινόμενο υπάρχει και στον Εγκέλαδο, τον παγωμένο δορυφόρο του Κρόνου. Αν επιβεβαιωθεί η δεύτερη θεωρία, ότι δηλαδή υπάρχει στο εσωτερικό της Δήμητρας νερό σε υγρή μορφή, αυτό, σύμφωνα με τους επιστήμονες, θα σημαίνει ότι ο αστεροειδής σχηματίστηκε σε κάποιο απομακρυσμένο από τον Ηλιο σημείο του ηλιακού μας συστήματος και στη συνέχεια μετακινήθηκε στη ζώνη των αστεροειδών ανάμεσα στον Δία και στον Αρη. Το μεγάλο ερώτημα που προκύπτει τώρα είναι αν ο αστεροειδής φιλοξενούσε στο παρελθόν κάποιες μικροβιακές μορφές ζωής οι οποίες ίσως να υφίστανται ακόμη. Για την απάντηση όλων αυτών των ερωτημάτων η NASA έστειλε στη Δήμητρα το διαστημικό σκάφος «Dawn» το οποίο έφθασε σε αυτήν τον περασμένο Μάρτιο και αμέσως ξεκίνησε την εξερεύνηση και μελέτη του.

Οι λευκές κηλίδες

Οταν πλησίασε το «Dawn» στη Δήμητρα εντόπισε δύο ασυνήθιστα λαμπερές κηλίδες μέσα στη λεκάνη ενός κρατήρα, διαμέτρου 98 χλμ. Η φύση τους παραμένει αδιευκρίνιστη, ωστόσο οι ερευνητές εικάζουν ότι πρόκειται για πάγο ή άλατα που ήρθαν στην επιφάνεια λόγω κάποιας πρόσκρουσης. Αλλοι επιστήμονες εικάζουν ότι πιθανώς πρόκειται για ένα ηφαίστειο που αντί για πυρακτωμένα υλικά εκτοξεύει νερό.

Το Mont Blanc

Πριν από λίγες ημέρες το «Dawn» εντόπισε στη Δήμητρα ένα μεγάλο όρος με πυραμιδικό σχήμα. Σύμφωνα με τις πρώτες αναλύσεις των εικόνων που έστειλε το σκάφος, οι επιστήμονες εκτιμούν ότι το όρος αυτό έχει μέγεθος παρόμοιο με το Mont Blanc, έχει δηλαδή ύψος περίπου 5.000 μέτρων. Το όρος αυτό βρίσκεται σε μια μεγάλη επίπεδη περιοχή, γι' αυτό και ξεπροβάλλει με ιδιαίτερα εντυπωσιακό τρόπο. Το «Dawn» βρίσκεται αυτό το διάστημα σε ύψος περίπου 4.000 χλμ. από την επιφάνεια της Δήμητρας. Τον Δεκέμβριο όμως θα βρεθεί σε απόσταση μόλις 360 χλμ. από την επιφάνεια του πλανήτη-νάνου και αναμένεται να καταγράψει νέες, πολύ κοντινές και λεπτομερείς εικόνες που μπορεί να φωτίσουν κάποια από τα μυστήρια που κρύβει η Δήμητρα ή ίσως να αναδείξει νέα...

ΤΟ ΒΗΜΑ science

* Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μη συμπίπτουν με τις απόψεις του/της αρθρογράφου ή τα περιεχόμενα του άρθρου.