Η πρώτη «σπονδυλωτή» παρθενογένεση

Ένα πριονοψάρο είναι το πρώτο σπονδυλωτό ζώο που αναπαράγεται ασεξουαλικά

Ένα γιγάντιο πριονόψαρο εντοπίστηκε, στη Φλόριδα των ΗΠΑ, να γεννά χωρίς να έχει προηγηθεί σεξ, αλλά με παρθενογένεση. Πρόκειται για το πρώτο σπονδυλωτό ζώο που παρατηρείται να κάνει κάτι τέτοιο στην άγρια φύση.

Οι επιστήμονες, οι οποίοι εξεπλάγησαν από την ανακάλυψη, πιστεύουν ότι η παρθενογένεση είναι μία στρατηγική επιβίωσης, καθώς ο πληθυσμός του εν λόγω ψαριού συνεχώς λιγοστεύει και η ύπαρξή του απειλείται.

Γράφει ιστορία
Το συγκεκριμένο πριονόψαρο (λέγεται έτσι γιατί έχει ένα μακρύ οδοντωτό ρύγχος σαν πριόνι) ή πρίστης, που μπορεί να φθάσει σε μήκος τα επτά μέτρα, αν και μοιάζει με καρχαρία, ανήκει στα σελάχια. Ορισμένα είδη της οικογένειας του εν λόγω ψαριού, ήδη, έχουν εξαφανιστεί από τα περισσότερα σημεία του Ατλαντικού, όπου πριν ένα αιώνα ήσαν πολύ συνηθισμένα (η μείωση του αριθμού τους ξεπερνά το 95%).
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον θαλάσσιο βιολόγο Άντριου Φιλντς του πανεπιστημίου Στόνι Μπρουκ της Νέας Υόρκης δήλωσαν ότι εξαιτίας των πιέσεων από τους ανθρώπους (αλιεία, καταστροφή οικοσυστημάτων), τα πριονόψαρα αντιμετωπίζουν κίνδυνο εξαφάνισης. Έτσι, φαίνεται πως μερικά από αυτά καταφεύγουν στην παρθενογένεση.

Η διαδικασία
Οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν τι ωθεί ένα θηλυκό στην παρθενογένεση, δηλαδή στην αυτο-γονιμοποίηση ενός ωαρίου χωρίς παρουσία σπερματοζωαρίου (τον ρόλο του σπερματοζωαρίου παίζει ένα από τα κύτταρα της μητέρας).Η ασεξουαλική αναπαραγωγή -όπως αλλιώς λέγεται- είναι συχνή μεταξύ των φυτών και των ασπόνδυλων ζώων, ενώ έχει παρατηρηθεί σπάνια στα θηλυκά σπονδυλωτά και μόνο σε περιπτώσεις ζώων που ζουν στην αιχμαλωσία. Παρθενογένεση έχει παρατηρηθεί σε καρχαρίες, κότες, γαλοπούλες, φίδια (οχιές, βόες κ.α.), πουλιά και άλλα ζώα, όπως ο δράκος του Κόμοντο, η μεγαλύτερη σαύρα στον κόσμο, αλλά ποτέ ελεύθερα στη φύση, όπως στην περίπτωση του πριονόψαρου.

Η ανακάλυψη
Η δειγματοληπτική έρευνα μεταξύ 2004-2014, που βασίστηκε στη συλλογή DNA από 190 πριονόψαρα, έδειξε ότι το 3% ήσαν προϊόν παρθενογένεσης. Όλα είχαν τέλεια υγεία και φυσιολογικό μέγεθος, όπως όσα είχαν γεννηθεί μετά από σεξουαλική αναπαραγωγή. Οι ερευνητές υποψιάζονται, πλέον, ότι η παρθενογένεση είναι πιο συχνή στο ζωικό βασίλειο από ό,τι θεωρείτο μέχρι σήμερα, ιδίως στα είδη εκείνα όπου τα θηλυκά δεν μπορούν να βρουν αρσενικά για να ζευγαρώσουν κατά την αναπαραγωγική περίοδο. Αν αυτό επιβεβαιωθεί, σύμφωνα με τους επιστήμονες, τότε τα βιβλία βιολογίας θα πρέπει να ξαναγραφτούν, όσον αφορά το κεφάλαιο της αναπαραγωγής.
Από την άλλη, όπως είπαν οι ερευνητές, από μόνη της η ασεξουαλική αναπαραγωγή, αν και αποτελεί μία εξελικτική διέξοδο υπό την πίεση του περιβάλλοντος, δεν είναι βέβαιο ότι μπορεί να διασφαλίσει τη μελλοντική επιβίωση ειδών που απειλούνται με εξαφάνιση. Η ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Current Biology».

ΤΟ ΒΗΜΑ science

* Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μη συμπίπτουν με τις απόψεις του/της αρθρογράφου ή τα περιεχόμενα του άρθρου.