Η στάθμη πέφτει στο πηγάδι της ανθρωπότητας

Δορυφορικές μετρήσεις φέρνουν στο φως την υπεράντληση των υδροφόρων οριζόντων

Δορυφόροι που παρακολουθούν ανεπαίσθητες μεταβολές στο γήινο βαρυτικό πεδίο δείχνουν ότι οι υδροφόροι ορίζοντες υπεραντλούνται σε πολλές περιοχές του κόσμου, χωρίς καν να είναι γνωστό αν υπάρχουν αποθέματα ή αν το νερό απλά στερεύει.

Στις περισσότερες περιοχές του κόσμου, το υπέδαφος συγκεντρώνει μεγάλες ποσότητες βρόχινου νερού, το οποίο διαποτίζει πορώδη πετρώματα και συχνά μπορεί να αντληθεί με σχετική ευκολία.

Το πρόβλημα είναι ότι ο ρυθμός άντλησης συχνά υπερβαίνει κατά πολύ τον ρυθμό με τον οποίο ανανεώνονται τα υπόγεια αποθέματα.

Τα νέα ευρήματα

Η πρώτη από τις δύο μελέτες που δημοσιεύονται αυτή την εβδομάδα επιχειρεί να καταγράψει το μέγεθος του προβλήματος με δορυφορικά δεδομένα, επισημαίνοντας ότι οι διαθέσιμες επιτόπιες μετρήσεις στο υπέδαφος δεν επαρκούν.

Οι ερευνητές εξετάζουν μεταβολές στις 37 μεγαλύτερες λεκάνες υπόγειων υδάτων τη δεκαετία 2003-2013. Όπως ήταν αναμενόμενο, οι λεκάνες που δέχονται τη μεγαλύτερο επιβάρυνση βρίσκονται σε ξηρές περιοχές του πλανήτη.

Η μέγιστη επιβάρυνση καταγράφεται στην Αραβική Χερσόνησο, της οποίας ο υπόγειος ταμιευτήρας αποτελεί σημαντική πηγή νερού για 60 εκατομμύρια ανθρώπους. Στη δεύτερη θέση η λεκάνη του Ινδού ποταμού στη βορειοδυτική Ινδία και το Πακιστάν, και στην τρίτη θέση η λεκάνη Μούρζουκ-Ντιάντο στη βόρεια Αφρική.

Ακολουθεί η Κεντρική Κοιλάδα της Καλιφόρνια, η οποία φιλοξενεί εκτεταμένες καλλιέργειες, σημαντικές για την αμερικανική οικονομία, διανύει όμως περίοδο παρατεταμένης ξηρασίας που έχει οδηγήσει σε πρωτοφανείς, υποχρεωτικούς περιορισμούς στην κατανάλωση νερού.

«Όπως βλέπουμε να συμβαίνει τώρα στην Καλιφόρνια, σε περιόδους ξηρασίας βασιζόμαστε πολύ περισσότερο στα υπόγεια νερά» επισημαίνει ο Τζέι Φαμιγκλιέτι, ερευνητής του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Άιρβινγκ και του Εργαστηρίου Αεριώθησης (JPL) της NASA στην Καλιφόρνια.

Η μελέτη της ομάδας του αξιοποιεί μετρήσεις των δίδυμων δορυφόρων GRACE της NASA, οι οποίοι μετρούν την ένταση του βαρυτικού πεδίου σε όλο τον πλανήτη. Η ένταση επηρεάζεται μεταξύ άλλων από μεταβολές της μάζας, όπως για παράδειγμα η μάζα του νερού που αντλείται από το υπέδαφος.

Τι αποθέματα νερού απομένουν;

Τα αποτελέσματα δημοσιεύονται στο επιστημονικό έντυπο «Water Resources Research», μια επιθεώρηση της Αμερικανικής Ένωσης Γεωφυσικής. Στο ίδιο τεύχος παρουσιάζεται και μια δεύτερη μελέτη, η οποία καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το μέγεθος των αποθεμάτων σε παγκόσμιο επίπεδο παραμένει άγνωστο, με τις διαθέσιμες εκτιμήσεις να παρουσιάζουν μεγάλες διακυμάνσεις.

Για παράδειγμα, ο χρόνος που απομένει μέχρι την εξάντληση των υπόγειων υδάτων της Βορειοδυτικής Σαχάρας έχει εκτιμηθεί από δέκα χρόνια μέχρι 21.000 χρόνια.

Το βάθος στο οποίο βρίσκονται τα αποθέματα συχνά καθιστούν δύσκολες και ακριβές τις ερευνητικές γεωτρήσεις που δείχνουν μέχρι ποια στάθμη ανεβαίνει η υγρασία. Είναι όμως κάτι που πρέπει να γίνει, επιμένουν οι ερευνητές.

«Πιστεύω ότι θα πρέπει να ερευνούμε τους υδροφόρους ορίζοντες σαν να είχαν την ίδια αξία με τα αποθέματα πετρελαίου» λέει ο Φαμιγκλιέτι. «Πρέπει να ανοίγουμε γεωτρήσεις για νερό με τον ίδιο τρόπο που ανοίγουμε γεωτρήσεις για άλλους πόρους».

ΤΟ ΒΗΜΑ science

* Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μη συμπίπτουν με τις απόψεις του/της αρθρογράφου ή τα περιεχόμενα του άρθρου.