Αν και οι 250 έδρες μοιράζονται αναλογικά στα κόμματα που πιάνουν το 3% και μπαίνουν στη Βουλή, η ανάγκη να δοθούν οι υπόλοιπες 50 ως μπόνους στον νικητή προκαλεί ανισορροπίες και στρεβλώσεις. Το αποτέλεσμα είναι σε πολλούς -και μεγάλους- νομούς να μένουν δίχως κοινοβουλευτική εκπροσώπηση κόμματα, έστω και αν έχουν λάβει υψηλό ποσοστό, ενώ, αντιθέτως, το πρώτο κόμμα «σαρώνει» τις βουλευτικές έδρες. Καθώς, μάλιστα, σε αυτές τις εκλογές θα ισχύσει για πρώτη φορά η νέα απογραφή, οι αυξομειώσεις εδρών σε αρκετές περιφέρειες κάνουν τις καραμπόλες ακόμη πιο ενδιαφέρουσες και απρόβλεπτες.
Σε πανελλαδικό επίπεδο η κατανομή των εδρών γίνεται με τη χρήση μιας σχετικά εύκολης εξίσωσης. Αρχικά πολλαπλασιάζουμε το ποσοστό του κόμματος με το 250 και στη συνέχεια διαιρούμε το γινόμενο με το συνολικό ποσοστό των εντός Βουλής κομμάτων. Το αποτέλεσμα στρογυλλοποιημένο δίνει τον αριθμό των εδρών που δικαιούται σε όλη τη χώρα το συγκεκριμένο κόμμα. Αν, επί παραδείγματι, το ποσοστό του είναι 10% και τα κόμματα που θα μπουν στη Βουλή αθροίζουν 95%, θα πάρει 26 έδρες. Το πανελλαδικά πρώτο κόμμα λαμβάνει και τις άλλες 50 έδρες ως μπόνους για να μπορέσει να σχηματίσει κυβέρνηση. Με αναλογικό τρόπο μοιράζονται οι 12 έδρες Επικρατείας.
Ποσοστά
Οι έδρες αρχίζουν να διανέμονται από το μικρότερο προς το μεγαλύτερο κόμμα. Και όταν η κατανομή γίνεται με βάση τα υπόλοιπα, δεν υπολογίζονται τα κατά τόπους υψηλότερα ποσοστά, αλλά ο μεγαλύτερος αριθμός ψήφων σε απόλυτους αριθμούς. Αυτό εξηγεί και γιατί τα μικρά κόμματα εκλέγουν τους περισσότερους από τους βουλευτές τους στις μεγάλες εκλογικές περιφέρειες, εκεί δηλαδή όπου κατοικεί το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού.
Στην αρχή εκλέγονται οι βουλευτές των μονοεδρικών με πλειοψηφικό τρόπο. Οποιο κόμμα έρθει πρώτο παίρνει την έδρα. Οι επτά μονοεδρικές περιφέρειες είναι: Γρεβενών, Ευρυτανίας, Ζακύνθου, Κεφαλληνίας, Λευκάδας, Σάμου και Φωκίδας.
Στις διεδρικές παίρνουν από μία έδρα τα δύο πρώτα κόμματα (λογικά ο ΣΥΡΙΖΑ και η Ν.Δ.) σε τοπικό επίπεδο. Οι περιφέρειες αυτές είναι επίσης επτά: Θεσπρωτίας, Πρέβεζας, Φλώρινας, Καστοριάς, Λασιθίου, Ρεθύμνου και Χίου.
Στις τριεδρικές η κατανομή γίνεται ουσιαστικά με αναλογικό τρόπο. Τις έδρες μοιράζονται τα τρία πρώτα κόμματα εντός του νομού. Σε πολύ ακραίες περιπτώσεις (που δεν έχουν προκύψει έως σήμερα) μπορεί να χάσει την έδρα το τρίτο κόμμα για λόγους εξομάλυνσης σε πανελλαδικό επίπεδο. Στις εκλογές του 2012 σε όλες τις τριεδρικές την τρίτη έδρα είχε πάρει το ΠΑΣΟΚ, κάτι που (τουλάχιστον δημοσκοπικά) δεν προκύπτει εύκολα αυτήν τη φορά. Αντίθετα, Ν.Δ. και ΣΥΡΙΖΑ -έστω και με αλλαγή σειράς- ανεμένεται να πάρουν πάλι από μία έδρα. Τριεδρικές πλέον είναι οι περιφέρειες Αρκαδίας, Αργολίδας, Λακωνίας, Αρτας, Δράμας, Κιλκίς, Ξάνθης, Ροδόπης, Χαλκιδικής, Κέρκυρας και Λέσβου.
Από τετραεδρική γίνεται τριεδρική η Βοιωτία. Ετσι, ενώ το 2012 είχε πάρει τρεις έδρες το πανελλαδικά πρώτο κόμμα (η Ν.Δ.) και μία ο ΣΥΡΙΖΑ, τώρα δεν θα γίνει το αντίστροφο. Θα λάβουν από μία οι τρεις πρώτοι. Αντίθετα, οι Κυκλάδες που ήταν τριεδρική (και είχαν πάρει από μία έδρα Ν.Δ., ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ) γίνονται τετραεδρική και το ΠΑΣΟΚ είναι απίθανο να κερδίσει έδρα.
Στις τετραεδρικές και πάνω εφαρμόζεται η διαδικασία εξομάλυνσης για το μπόνους των 50 εδρών. Εξ αυτού του λόγου, μάλιστα, ειδικά σε αρκετές από τις τετραεδρικές -όπως και στις πενταεδρικές- παρατηρείται το φαινόμενο να παίρνει τουλάχιστον τις τρεις έδρες το πρώτο κόμμα. Αυτό συνέβη το 2012 στις περιφέρειες Ημαθίας, Κορινθίας, Πέλλας και Χανίων, ενώ στην Καβάλα και την Πιερία είχε πάρει και τις τεσσερις έδρες σε κάθε νομό αφήνοντας χωρίς εκπροσώπηση όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης! Μόνο στον νομό Εβρου είχε πάρει δύο και από μία ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ. Από πενταεδρικές γίνονται τώρα τετραεδρικές η Καρδίτσα (η Ν.Δ. είχε τέσσερις από τους πέντε!) και τα Τρίκαλα (η Ν.Δ. είχε τρεις από τους πέντε).
Για να μπορέσει να εκλέξει σίγουρα έδρα σε τετραεδρική ένα κόμμα πρέπει να πιάσει το μέτρο, δηλαδή 25%. Αντίστοιχα, στις πενταεδρικές το μέτρο είναι 20%. Ετσι και σε αυτές επωφελείται το πρώτο κόμμα. Πενταεδρικές είναι τα Ιωάννινα, η Μεσσηνία (η Ν.Δ. είχε τρεις στους πέντε και στους δύο νομούς), η Φθιώτιδα (η Ν.Δ. είχε τέσσερις από τους πέντε), τα Δωδεκάνησα και η Κοζάνη. Μειώνονται από έξι σε πέντε οι έδρες του νομού Ηλείας.
Το μέτρο
Εξαεδρικές είναι οι περιφέρειες Σερρών, Εύβοιας, Α' Πειραιώς και η Μαγνησία που έως τώρα ήταν πενταεδρική. Το μέτρο για την εκλογή είναι 16,66% και αυτό βοηθά περισσότερο τα πιο μικρά (λόγω κατάταξης και απόλυτου αριθμού ψήφων) και το πρώτο (λόγω μπόνους) κόμμα. Επταεδρική από οκταεδρική γίνεται η Αιτωλοακαρνανία και το μέτρο αυξάνεται στο 14,2%. Στις οκταεδρικές Λάρισας, Ηρακλείου, Αχαΐας και Β' Πειραιώς το μέτρο για σίγουρη εκλογή βουλευτή είναι 12,5%, ενώ στη Β' Θεσσαλονίκης οι έδρες αυξάνονται από επτά σε εννέα και το μέτρο μειώνεται στο 11,11%%.
Από τις μεγάλες περιφέρειες, στην Α' Αθηνών οι έδρες μειώνονται από 17 σε 14 και αυτό σημαίνει ότι για να εκλέξει σίγουρα βουλευτή ένα κόμμα ο πήχης ανεβαίνει στο 7,14%. Ευνοείται το πρώτο κόμμα που αν μείνουν πολλά αδιάθετα θα πάρει (όπως η Ν.Δ. το 2012) επιπλέον έδρες λόγω του μπόνους. Η Α' Θεσσαλονίκης διατηρεί τις 16 έδρες, ενώ στην Περιφέρεια Αττικής οι έδρες αυξάνονται από 12 σε 15. Ετσι η κατανομή γίνεται πιο αναλογική με μέτρο 6,66%. Στην αχανή Β' Αθηνών, όπου οι έδρες από 42 γίνονται 44, το μέτρο (για τα κόμματα που θα μπουν στη Βουλή) υποχωρεί μόλις στο 2,27%, καθιστώντας το σύστημα σχεδόν απολύτως αναλογικό...
Ανδρέας Καψαμπέλης
Εφημερίδα Δημοκρατία
* Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μη συμπίπτουν με τις απόψεις του/της αρθρογράφου ή τα περιεχόμενα του άρθρου.
0 Σχόλια