Τα οθωμανικά και οι νέες εξελίξεις στην Τουρκία

Γράφει ο Σάββας Καλεντερίδης

Η απόφαση της τουρκικής κυβέρνησης να επαναφέρει τα οθωμανικά ως μάθημα στην υποχρεωτική εκπαίδευση (λύκειο) άνοιξε έναν εξαιρετικά ενδιαφέροντα κύκλο συζητήσεων στην τουρκική κοινωνία αλλά και στους κύκλους της διανόησης.

Από την πλευρά τους οι κεμαλιστές και οι εκσυγχρονιστές αντιδρούν, θεωρώντας ότι η κυβέρνηση ξεθεμελιώνει το κοσμικό οικοδόμημα του Μουσταφά Κεμάλ και η Τουρκία επιστρέφει στον σκοταδισμό, ενώ οι υποστηρικτές του διδύμου Ερντογάν - Νταβούτογλου θεωρούν ότι με την ενέργεια αυτή επανασυνδέεται το τουρκικό έθνος από το «λαμπρό αυτοκρατορικό οθωμανικό παρελθόν του», από το οποίο είχε αποκοπεί βίαια εξαιτίας των επιλογών του κεμαλικού καθεστώτος.

Για την ιστορία να αναφέρουμε ότι οι Τούρκοι, στερούμενοι αλφαβήτου, καθότι ήταν ένας αγράμματος λαός, όταν εισέβαλαν στην Ανατολή (1071) και έως την κατάρρευση των σελτζουκικών εμιράτων (14ος αι.) είχαν ως επίσημη γλώσσα την περσική και στη συνέχεια την αραβική. Η κατάσταση αυτή είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία της λεγόμενης οθωμανικής γλώσσας (Osmanl?ca), η οποία αποτελούσε ένα μείγμα περσικών, αραβικών, τουρκικών, ελληνικών, αρμενικών και κουρδικών λέξεων, ενώ για τη γραφή της χρησιμοποιούνταν το αραβικό αλφάβητο.

Ο Μουσταφά Κεμάλ, με σχετικό νόμο που ψηφίστηκε το 1928, επέβαλε τη χρήση της λατινικής γραφής, κλείνοντας με τον τρόπο αυτόν και πρακτικά την οθωμανική περίοδο στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας και αρχίζοντας μια νέα περίοδο εκδυτικισμού του νεόκοπου τουρκικού κράτους.

Είχε προηγηθεί η κατάργηση του χαλιφάτου με νόμο της 3ης Μαρτίου 1924 και η καθιέρωση ενός κανονισμού ένδυσης με νόμο της 25ης Νοεμβρίου 1925, σύμφωνα με τον οποίο απαγορεύονταν τα φέσια, τα σαρίκια, τα σαλβάρια και άλλα οθωμανικά ενδυματολογικά κατάλοιπα και καθιερώνονταν το ημίψηλο καπέλο και το κοστούμι ως βασικό ένδυμα των δημοσίων υπαλλήλων και των πολιτών.

Εκτός από τα παραπάνω, στην Τουρκία γράφτηκαν καινούργια βιβλία Ιστορίας, τα οποία δεν αφιέρωναν σχεδόν καμία σελίδα στην οθωμανική περίοδο. Με άλλα λόγια, η Ιστορία της Τουρκίας του Μουσταφά Κεμάλ άρχιζε με την εμφάνιση των Νεοτούρκων και τις επικές μάχες των Δαρδανελίων και κορυφωνόταν με τον λεγόμενο «εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα», κυρίως δε με τις μάχες που δόθηκαν εναντίον των Ελλήνων, από το 1919 έως το 1922.

Οσον αφορά τα άλλα βιβλία και μαθήματα όλων των βαθμίδων της εκπαίδευσης, τα πάντα άρχιζαν και τελείωναν στον Μουσταφά Κεμάλ και στο κίνημά του, ενώ και οι ίδιες οι επιστήμες προσαρμόζονταν και περιελάμβαναν και τον «μεγάλο ηγέτη», ο οποίος σταδιακά άρχισε να λατρεύεται και εν ζωή και μετά τον θάνατό του περίπου ως μια ιδιότυπη θεότητα.

Οσον αφορά την εθνική ιδεολογία, αυτή είχε ως βάση τον εθνικισμό του Ζιγιά Γκιόκαλπ, διανθισμένη με κείμενα ομιλιών αλλά και διάφορα «ρητά» που υποτίθεται ότι ανήκαν στον Μουσταφά Κεμάλ.
Ολη αυτή η ιδεολογία αλλά και το κεμαλικό καθεστώς, το οποίο όρισε την πορεία της Τουρκίας από το 1923 έως και τα τέλη του 20ού αιώνα, υποστηρίχτηκε κατά βάση από τους λεγόμενους «λευκούς Τούρκους», δηλαδή αστούς και επιχειρηματίες που δεν είχαν τουρκική καταγωγή, οι οποίοι στην ουσία λυμαίνονταν τους εθνικούς πόρους της Τουρκίας.

Με αφορμή την επαναφορά των οθωμανικών ως υποχρεωτικού μαθήματος στο λύκειο, όπως αναφέραμε στην αρχή του άρθρου μας, έχουν αρχίσει πολύ ενδιαφέρουσες συζητήσεις στην τουρκική πολιτική σκηνή και τη διανόηση.
Μία από τις πιο ενδιαφέρουσες απόψεις είναι αυτή που θεωρεί ότι η κεμαλική περίοδος και η βίαιη αποκοπή του τουρκικού έθνους από το ένδοξο οθωμανικό παρελθόν ήταν στην ουσία μια πολιτική και γεωπολιτική προβοκάτσια των λευκών Τούρκων και σιωνιστικών κύκλων, που είχε ως στόχο την εκμετάλλευση των εθνικών πόρων της Τουρκίας αλλά και την περιθωριοποίηση του τουρκομουσουλμανικού έθνους!

Ανεξαρτήτως αν το ομολογούν δημοσίως, η παραπάνω άποψη αποτελεί τον κεντρικό πυρήνα της ιδεολογίας του διδύμου Ερντογάν - Νταβούτογλου, γεγονός που εξηγεί όχι μόνο την επαναφορά της διδασκαλίας των οθωμανικών, αλλά και τις κινήσεις της τουρκικής κυβέρνησης στη διεθνή σκακιέρα, στα Βαλκάνια, στη Μέση Ανατολή και την ανατολική Μεσόγειο. Θα υποστηρίζαμε μάλιστα ότι, αν αναζητήσει κανείς ιδεολογικά και ψυχολογικά αίτια στη στάση που τηρεί η τουρκική κυβέρνηση απέναντι στο Ισραήλ τα τελευταία χρόνια, θα μπορούσε να διακρίνει, από τη μια, το μίσος για την προαναφερθείσα «προβοκάτσια» και, από την άλλη, τις νεοοθωμανικές επιδιώξεις, στις οποίες το Ισραήλ έχει μία και μόνο θέση, αυτή του προτεκτοράτου της νέας μεγάλης Οθωμανίας.
Οσον αφορά την Ελλάδα και τη θέση της στο νεοοθωμανικό σχέδιο, αυτό θα το δούμε στο άρθρο μας της Κυριακής.

Εφημερίδα Δημοκρατία

* Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μη συμπίπτουν με τις απόψεις του/της αρθρογράφου ή τα περιεχόμενα του άρθρου.