Του Hal Brands, Bloomberg Opinion
Πέρυσι, παρατηρήθηκε εκτόξευση της έντασης σε δύο περιοχές οι οποίες βρίσκονται στο επίκεντρο της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας: σε Ευρώπη και Ανατολική Ασία. Η μεγάλη κρίση του τρέχοντος έτους θα μπορούσε να έρθει σε μια περιοχή την οποία η Ουάσιγκτον θα προτιμούσε να ξεχάσει: τη Μέση Ανατολή. Καθώς το Ιράν πλησιάζει πιο κοντά στη Βόμβα, μια "πυρηνική" αναμέτρηση αργής κίνησης θα μπορούσε να επιταχυνθεί - ενώ ο πόλεμος στην Ουκρανία καθιστά πιο δύσκολη την επίλυση της τρέχουσας μεσανατολικής κρίσης.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν αρχικά επεδίωξε αποκλιμάκωση με τη Ρωσία και το Ιράν, ώστε οι Ηνωμένες Πολιτείες να επικεντρωθούν στην Κίνα. Το 2021, επιδίωξε "σταθερές και προβλέψιμες" σχέσεις με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν. Με το Ιράν, επιδίωξε μια "μακροβιότερη και ισχυρότερη" πυρηνική συμφωνία η οποία θα αντικαθιστούσε το Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης (JCPOA) το οποίο είχε διαπραγματευτεί ένας προκάτοχός του, ο Μπαράκ Ομπάμα (με αντιπρόεδρο τον ίδιο) και το οποίο ένας άλλος προκατοχός του, ο Ντόναλντ Τραμπ, είχε εγκαταλείψει. Ωστόσο, η Μόσχα δεν συμβάδισε με το σχέδιο του Μπάιντεν και, όπως φαίνεται, ούτε η Τεχεράνη σκοπεύει να το πράξει.
Κοντά στο όριο
Το Ιράν έχει εμπλουτίσει ουράνιο σε καθαρότητα 84%, λίγο χαμηλότερα από το 90% το οποίο απαιτείται για ένα πυρηνικό όπλο. Ακόμη κι αν το μεγαλύτερο μέρος του αποθέματός του εξακολουθεί να είναι περίπου στο 60%, ο χρόνος τον οποίο θα χρειαζόταν η Τεχεράνη για να συγκεντρώσει αρκετό ουράνιο οπλικής ποιότητας για μια βόμβα εάν προχωρούσε με πλήρη ταχύτητα - μπορεί να είναι λιγότερο από δύο εβδομάδες.
Θα χρειαζόταν αρκετούς μήνες ακόμη για να κατασκευαστεί πραγματικά μια βόμβα και η Τεχεράνη προς το παρόν απλώς οδεύει προς τη γραμμή του "τερματισμού". Ακόμα κι έτσι, το Ιράν έχει γίνει ένα κράτος στο πυρηνικό "κατώφλι" και ο Μπάιντεν δεν διαθέτει καλές διπλωματικές επιλογές για τον περιορισμό του.
Οι διαπραγματεύσεις για την αναβίωση και την ενίσχυση του JCPOA δεν οδηγούν πουθενά. Ένα ολοένα και πιο σκληροπυρηνικό Ιράν δεν ήταν ποτέ πιθανό να επιστρέψει σε μια συμφωνία από την οποία είχαν αποχωρήσει μονομερώς οι ΗΠΑ, εκτός κι αν αυτή η συμφωνία "γλυκαινόταν" με κάποιο τρόπο. Ωστόσο, ο Μπάιντεν δεν ήταν ποτέ πιθανό να αποδεχτεί μια συμφωνία η οποία να ήταν πιο "αδύναμη", από αμερικανική σκοπιά, σε σχέση την αρχική. Πλέον, οι προοπτικές για τη διπλωματία έχουν γίνει ακόμη χειρότερες.
Το καθεστώς του Ιράν δολοφονεί διαδηλωτές στο εσωτερικό του, ενώ βοηθά τον Πούτιν να δολοφονεί αμάχους στην Ουκρανία, κινήσεις οι οποίες καθιστούν απίθανη οποιαδήποτε χαλάρωση των εντάσεων με την Ουάσιγκτον και καθιστούν οποιαδήποτε συμφωνία με την Τεχεράνη πολιτικά δηλητηριώδη για τον Μπάιντεν. Ίσως να μπορεί να επιτευχθεί κάποια ενδιάμεση συμφωνία που να διατηρεί τα πράγματα "ακίνητα", ωστόσο οι πιθανότητες δεν φαίνονται πολλές. Το JCPOA είναι "νεκρό, αλλά δεν πρόκειται να το ανακοινώσουμε", έχει δηλώσει ο Μπάιντεν - γιατί κάτι τέτοιο θα έθετε το ερώτημα περί του τι θα συμβεί στη συνέχεια.
Εκείνο το οποίο ακολουθεί είναι μια εντεινόμενη προσπάθεια καταναγκασμού της Τεχεράνης. Το τελευταίο πράγμα που θέλει ο Μπάιντεν είναι άλλος ένας πόλεμος των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή, επομένως πιθανότατα εξακολουθεί να θεωρεί μια αμερικανική επίθεση εναντίον των πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν ως έσχατη λύση. Ακόμη πιο πιθανά, οι ΗΠΑ και το Ισραήλ θα ασκήσουν πίεση, χωρίς πόλεμο, με τρόπους οι οποίοι θα επιβραδύνουν το Ιράν ή θα σταματήσουν το πυρηνικό του πρόγραμμα.
Υπάρχουν πολλές εναλλακτικές: κυβερνοεπιθέσεις ή άλλες μυστικές προσπάθειες για να διαταραχθεί το ιρανικό πρόγραμμα, χαμηλού βαθμού στρατιωτικές επιθέσεις οι οποίες να υπενθυμίζουν στην Τεχεράνη την ευάλωτη θέση της, προσπάθειες να αυστηροποιηθούν οι αμερικανικές κυρώσεις ή να επανέλθουν οι πολυμερείς κυρώσεις οι οποίες ανεστάλησαν όταν τέθηκε σε ισχύ το JCPOA. Πολλά από αυτά προφανώς συμβαίνουν ήδη: το Ισραήλ φέρεται να έχει δολοφονήσει σημαντικούς Ιρανούς επιστήμονες και να έχει επιτεθεί σε πυραυλική εγκατάσταση εντός του Ιράν.
Τόσο η Αμερική όσο και το Ισραήλ έχουν σηματοδοτήσει ότι θα προχωρήσουν παραπέρα εάν χρειαστεί: τον Ιανουάριο, οι δυνάμεις των ΗΠΑ και του Ισραήλ πραγματοποίησαν τις μεγαλύτερες κοινές ασκήσεις στην ιστορία τους, προσομοιώνοντας πολλά από τα καθήκοντα τα οποία είναι απαραίτητα για την καταστολή του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν. Ισραηλινοί αξιωματούχοι υποστηρίζουν ότι δεν θα δεχτούν να υπάρξει ιρανική πυρηνική βόμβα. Αμερικανοί αξιωματούχοι σημειώνουν με νόημα ότι δεν πρόκειται να δέσουν τα χέρια του Ισραήλ.
Κίνδυνοι
Δεδομένου του πόσο επικίνδυνο θα ήταν ένα πυρηνικό Ιράν, μια εντατική εκστρατεία καταναγκασμού του να μην προχωρήσει "πυρηνικά" φαντάζει λογική. Έρχεται όμως μαζί με μεγάλους κινδύνους.
Όταν η κυβέρνηση Τραμπ προσπάθησε να στραγγαλίσει οικονομικά το Ιράν το 2018-19, το αποτέλεσμα ήταν ένα κλιμακούμενο σπιράλ το οποίο κορυφώθηκε με τη δολοφονία του Κασέμ Σουλεϊμανί, του ισχυρού διοικητή της ιρανικής δύναμης Κουντς και μια ιρανική πυραυλική επίθεση σε αμερικανική βάση στο Ιράκ. Σημαντικές απώλειες των ΗΠΑ και ένας μεγαλύτερος πόλεμος μόλις που αποφεύχθηκαν.
Το μάθημα εδώ είναι ότι το Ιράν δεν θα καθίσει ήσυχο καθώς οι εχθροί του θα του ασκούν βασανιστική πίεση: μπορεί να αντεπιτεθεί με βίαιο, αποσταθεροποιητικό τρόπο.
Ένας άλλος κίνδυνος περιλαμβάνει μια διάχυση του προβλήματος. Η Ρωσία, που έχει υπογράψει το JCPOA, δεν θα βοηθήσει τις ΗΠΑ να πιέσουν αφόρητα το Ιράν: μια στρατιωτική κρίση στον Κόλπο, με όλες τις δυνατότητές της να αποσπάσει την προσοχή της Ουάσιγκτον, μπορεί να είναι η καλύτερη ελπίδα σωτηρίας του Πούτιν.
Ίσως η Ρωσία να ενισχύσει ακόμη και τις στρατιωτικές δυνατότητες του Ιράν με κρίσιμους τρόπους. Η παράδοση θανατηφόρων συστημάτων αεράμυνας S-400, προηγμένων μαχητικών αεροσκαφών SU-35 ή ίσως ακόμη και τεχνολογίας βαλλιστικών πυραύλων θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως αντάλλαγμα της Μόσχας για την υποστήριξη που της έχει παράσχει το Ιράν στη μάχη της κατά της Ουκρανίας - και θα μπορούσε να κάνει τη χρήση βίας εναντίον της Τεχεράνης πιο τρομακτική.
Το Ισραήλ μπορεί να επιτεθεί ούτως ή άλλως, ελπίζοντας ότι η τεχνολογική του υπεροχή θα του επιτρέψει να καθυστερήσει το ιρανικό πρόγραμμα και ότι η αντιπυραυλική του άμυνα και η συμβατική υπεροχή του θα του επιτρέψουν να αντιμετωπίσει οποιαδήποτε αντίποινα. Αλλά με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, το θέμα φτάνει σε ένα οριακό σημείο.
Πολλοί Αμερικανοί πρόεδροι προσπάθησαν να σταματήσουν τις πυρηνικές φιλοδοξίες του Ιράν, αποφεύγοντας ταυτόχρονα έναν θανατηφόρο πόλεμο. Αυτή θα μπορούσε να είναι η χρονιά που αυτοί οι δύο στόχοι θα γίνουν ασύμβατοι μεταξύ τους.
0 Σχόλια