Του Δημήτρη Τσαϊλά, Υποναυάρχου ε.α
Μεγάλη ανησυχία έχει προκαλέσει τις τελευταίες ώρες η δημοσιοποίηση που αναφέρει πως τρομοκράτες ετοίμαζαν επιθέσεις και μάλιστα σε μια προεκλογική περίοδο ενώ ταυτόχρονα ξεκινά και ο τουρισμός στην πατρίδα μας, με στόχο το μέγιστο δυνατό πλήγμα. Στην παρούσα ανάλυση η προσπάθεια είναι να εξετάσουμε τους παράγοντες τρομοκρατία και ασύμμετρες απειλές που πιθανώς να χρειαστεί να αντιμετωπίσουμε. Η αποκάλυψη για σύλληψη τρομοκρατών στην Αθήνα πρέπει να μας οδηγήσει στη μελέτη της ποικιλομορφίας της σύγχρονης τρομοκρατικής απειλής και να επανεξετάσουμε τις συνδέσεις μεταξύ παλαιότερων και νεότερων μορφών της τρομοκρατικής βίας που είναι ριζωμένη στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου. Στην πραγματικότητα, η τρομοκρατία είναι συνυφασμένη με την ιστορία της σύγχρονης γεωπολιτικής ανταγωνιστικότητας και πολλά διδάγματα μπορούν να αντληθούν από μια συγκριτική προοπτική.
Στρατηγική και Ασφάλεια
Το πρώτο που μαθαίνουμε στα σεμινάρια “Στρατηγικής και Ασφάλειας” είναι ότι η τρομοκρατία είναι τόσο ισχυρή όσο το περιβάλλον επιτρέπει. Αυτό που κάνει το γεωπολιτικό χώρο της Μεσογείου βάση για την τρομοκρατία, δεν είναι μόνο η ύπαρξη ενός βαθέως και μακροχρόνιου χάσματος στην περιοχή, αλλά το γεγονός ότι οι δομές που θα επέτρεπαν την εκτόνωση, αρχής γενομένης με τους κρατικούς φορείς είναι αδύναμες ή απαξιωμένες. Αυτό το σκηνικό, μαζί με τις υφιστάμενες κοινωνικο-οικονομικές, πολιτιστικές και θρησκευτικές διαφορές δίδουν την ώθηση για να διαδοθεί η βία.
Η έννοια της ασφάλειας
Ο παραδοσιακός ορισμός της έννοιας της ασφάλειας θεωρούσε ως το βασικότερο στοιχείο αυτής τον έλεγχο και τη χρήση της στρατιωτικής ισχύος από τα κράτη. Συνδεόταν δε, με την προστασία της εδαφικής ακεραιότητας των κρατών. Σήμερα, η τάση είναι η ανάδειξη της σπουδαιότητας, των μη στρατιωτικών πτυχών της ασφάλειας (οργανωμένο έγκλημα, λαθρομετανάστευση, εκτεταμένοι εμπρησμοί, πειρατεία κλπ). Έτσι στη σύγχρονη τρομοκρατία πλέον διακρίνουμε μια μεταβατική ή καλύτερα θα λέγαμε μια εξελισσόμενη στρατηγική τα τελευταία χρόνια όπως είναι οι ασύμμετρες απειλές με την εκδήλωση κτυπημάτων, κυρίως τρομοκρατικών ομάδων. Είναι ένα όπλο χωρίς τεχνολογική υπόσταση, πολύ χαμηλού κόστους, που εφαρμοζόμενο εναντίον του αντιπάλου, προσδίδει φοβερή και ασυναγώνιστη δύναμη. Εξ’ άλλου η οργανωμένη βία που διεξάγεται μεταξύ μυστικών υπηρεσιών και παρακρατικών ομάδων δεν απαιτούν στρατιωτικές ικανότητες, καθώς η ενδιαφερόμενη πλευρά βασίζεται σε δόλια μη τεχνολογικά μέσα για να επιτευχθεί η βούλησή της ή και για να κάμψει το ηθικό του αντιπάλου.
Το σύγχρονο διεθνές περιβάλλον ασφαλείας
Στο σύγχρονο διεθνές περιβάλλον ασφαλείας, οι εξωτερικές απειλές για την ασφάλεια της πατρίδας μας προέρχονται κυρίως από την ανεξέλεγκτη ροή λαθραίων μεταναστών και τον “γνωστό άγνωστο” ανατολικό γείτονά μας και σύμμαχο στο ΝΑΤΟ. Ένας σημαντικός στόχος, είναι να πληγεί η ελληνική εξωτερική πολιτική από ειρηνιστές και οικουμενιστές ή “ακτιβιστές, αντιεξουσιαστές και αλληλέγγυους, που έχουν τον δικό τους τρόπο για να παρακάμπτουν τις οδυνηρές πραγματικότητες, θεωρώντας τη βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων ακόμη και με παραχωρήσεις, παρά την ποιοτική και αριθμητική αναβάθμιση των παραβάσεων και παραβιάσεων τους στο Αιγαίο. Έτσι οι τούρκοι επιδίδονται στην υπονόμευση του εσωτερικού της πατρίδας μας, που είναι ο φθηνότερος δρόμος για τη νίκη. Πολύ φθηνός, στην πραγματικότητα, σε σύγκριση με το κόστος και τον κίνδυνο μιας κρίσεως ή μάχης. Όμως το κόστος για την πατρίδα μας είναι τεράστιο, αν αναλογιστούμε τις ανθρώπινες απώλειες και την τεράστια οικολογική καταστροφή που προξενούν οι εκτεταμένες πυρκαγιές στην πατρίδα μας κάθε χρόνο. Και δεν είναι μόνο οι πυρκαγιές ή οι λεγεώνες των πεινασμένων και κατατρεγμένων μεταναστών που προωθούνται λάθρα καθημερινά στην ελληνική επικράτεια, αλλά και οι στημένες προβοκάτσιες στο εσωτερικό και στο αιγαίο με την αμφισβήτηση ακόμη και του δικαιώματός μας της έρευνας-διάσωσης.
Καταπολέμηση της τρομοκρατίας
Η προβολή της καταπολέμησης της τρομοκρατίας με στρατηγική αντίληψη θα πρέπει να δώσει μεγαλύτερη ώθηση στη διεθνή συνεργασία, από την ανταλλαγή πληροφοριών σε πολυμερείς δράσεις και κοινές προσεγγίσεις μέχρι την καταπολέμηση της ριζοσπαστικοποίησης. Αν περιχαρακωθούμε, θα περιπλέξουμε αναπόφευκτα την αντιτρομοκρατική στρατηγική, και οι συνέπειες θα γίνουν αισθητές, πρώτα και κύρια, στον γεωπολιτικό χώρο της Μεσογείου.
Είναι λοιπόν υποχρέωση των ηγετών μας να γνωρίζουν την σημαντικότητα των τρομοκρατικών πράξεων που μπορούν να εφαρμοστούν από τους αντιπάλους μας. Να συλλέγουν πληροφορίες για τον εχθρό και τη νοοτροπία του, και να παρακολουθούν όλες τις ενέργειές του συνεχώς. Οι προσπάθειες να το κάνεις αυτό μπορεί να μην είναι πάντα παραγωγικές, αλλά σπανίως πηγαίνουν χαμένες. Είναι αξιοθαύμαστο για την ηγεσία να αναγνωρίσει τη δυνητική σημασία της ασύμμετρης απειλής. Αυτή η αναγνώριση θα βοηθήσει στη δυνατότητα να αντισταθμίζει τον κίνδυνο του αδιάκριτου στρατηγικού αυτισμού, στον οποίο είναι επιρρεπής.
Προαπαιτούμενο βέβαια για την υλοποίηση μιας τέτοιας στρατηγικής είναι η σύμπλευση της ελληνικής κοινής γνώμης. Η εξασφάλιση δε της αναγκαίας αυτής λαϊκής συναίνεσης είναι καθήκον της πολιτικής ηγεσίας, η οποία καλείται να αντισταθεί στον πειρασμό της δημαγωγίας, θέτοντας το καλώς νοούμενο εθνικό συμφέρον υπεράνω των μικροκομματικών και προσωπικών σκοπιμοτήτων της. Εξ’ άλλου όπως έλεγε ο μεγάλος Παναγιώτης Κονδύλης «Η φυλετική και πολιτισμική υποτίμηση της Τουρκίας ενέχει τον κίνδυνο της στρατηγικής της υποτίμησης, αφού συνεπάγεται ότι η δήθεν ανώτερη ελληνική ποιότητα μπορεί να εξουδετερώσει την τουρκική ποσότητα. Είναι βέβαια γνωστό πώς τιμωρείται η στρατηγική υποτίμηση του αντιπάλου όταν, π.χ., παρασύρει στην κήρυξη ενός πολέμου».
Συμπεράσματα
Το σύγχρονο περιβάλλον ασφάλειας στο σύνολό του θα συνεχίσει να επηρεάζεται έντονα από την τρομοκρατία, και τη ροή τρομοκρατών. Επίσης δεν διαφαίνεται ότι θα υπάρξει έλλειψη ριζοσπαστικοποιήσης σε άτομα που υποφέρουν από τα αυταρχικά καθεστώτα. Πέρα από τους βίαιους ισλαμιστές, η Μεσόγειος εκτιμάται ότι θα εξακολουθεί να αποτελεί δεξαμενή τρομοκρατίας και πολιτικής βίας με βάση την κοσμική επαναστατική ιδεολογία.
Αυτοί είναι οι βασικοί λόγοι που η τρομοκρατία και η αποτελεσματικότητα των στρατηγικών καταπολέμησης της τρομοκρατίας θα είναι μια η βασική κινητήρια δύναμη της σταθερότητας και της ασφάλειας στα επιμέρους κράτη της Μεσογείου και θα δώσει ισχυρή ώθηση στη διατλαντική στρατηγική.
Χωρίς αμφιβολία, η καταπολέμηση της τρομοκρατίας εκτιμάται ότι θα αποτελέσει τον κορυφαίο οδηγό της προσοχής στην Ελλάδα αλλά και στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ για την ασφάλεια στη Μεσόγειο.
Η ευρέως κατανεμημένη φύση της πρόκλησης σημαίνει επίσης ότι η ανησυχία αυτή δύσκολα θα περιοριστεί στη νότια Ευρώπη και την Τουρκία.
Η Πατρίδα μας παραμένει εκτεθειμένη στην τρομοκρατία που συνδέεται με τις εξελίξεις γύρω από τη Μεσόγειο, και τις αμυντικές συμφωνίες που έχει συνάψει με κράτη της Μεσογείου.
0 Σχόλια