Του Κώστα Ράπτη
Η αιφνιδιαστική πρωτοβουλία του Βλαντίμιρ Πούτιν να προτείνει 36ωρη κατάπαυση του πυρός στην Ουκρανία από το μεσημέρι της 6ης Ιανουαρίου μέχρι την εκπνοή της 7ης Ιανουαρίου ερμηνεύθηκε στη Δύση με διάφορους περίπλοκους έως και ευφάνταστους τρόπους: από το ότι ο ηγέτης του Κρεμλίνου θέλησε με την κίνηση αυτή να διασπάσει τη Δύση, μέχρι το ότι η ανάπαυλα αυτή του ήταν αναγκαία, ώστε οι ρωσικές στρατιωτικές δυνάμεις που συμμετέχουν στις πολεμικές επιχειρήσεις να ανασυγκροτηθούν. Η δε ουκρανική πλευρά έσπευσε να χαρακτηρίσει την πρόταση Πούτιν υποκριτική και να την απορρίψει.
Ωστόσο, από στρατιωτικής απόψεως δεν έχει νόημα να γίνεται λόγος για ανασυγκρότηση εντός μόλις 36 ωρών, ακόμη και αν υποθέσουμε ότι αυτή είναι επειγόντως αναγκαία για την ρωσική πλευρά, όπερ αποτελεί λήψη του ζητουμένου. Επιπλέον, οι δημοσιευόμενες συσχετίσεις με την πρόσφατη κρούση του Τούρκου προέδρου Ταγίπ Ερντογάν στον Πούτιν περί εκεχειρίας, παραβλέπουν το προφανές: ότι δηλαδή ο ένοικος του Κρεμλίνου πρότεινε μια σύντομη, προσωρινή κατάπαυση του πυρός, ειδικά για τον εορτασμό των Χριστουγέννων – κατά το παλαιό εορτολόγιο που ακολουθούν οι Ανατολικοί Σλάβοι Ορθόδοξοι.
Με άλλα λόγια, η απλούστερη ερμηνεία είναι και η πιο πειστική. Η "εκεχειρία Πούτιν” είναι μια μελετημένη προπαγανδιστική κίνηση απευθυνόμενη πρωτίστως στον ουκρανικό λαό και δευτερευόντως στους ίδιους τους Ρώσους.
Ο Ρώσος ηγέτης προβάλλει κάτι το οποίο Ρώσοι και Ουκρανοί έχουν κοινό και ταυτοχρόνως τους διαφοροποιεί από τους Δυτικούς Ευρωπαίους: τον εορτασμό των Χριστουγέννων στις 7 Ιανουαρίου. Μετά από πολλούς μήνες κατά τους οποίους δεν είχε κανενός είδους μήνυμα να απευθύνει στον μέσο Ουκρανό, πέρα από το ότι η συγκρότηση του κράτους του είναι "τεχνητή” (όπως χαρακτηριστικά τόνισε στο τηλεοπτικό διάγγελμα κήρυξης της "ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης” τον Φεβρουάριο), ο Πούτιν πολλαπλασιάζει το τελευταίο διάστημα (π.χ. στην συνέντευξη τύπου για το τέλος του έτους) τις αναφορές στην "τραγωδία” και την "αποτυχία” που συνιστά η αλληλοσφαγή με έναν "αδελφό λαό” λόγω της παρεμβολής τρίτων, καθώς και την παρουσίαση της Ουκρανίας ως "κατεχόμενης” και "ελεγχόμενης” από τη Δύση χώρας.
Επιπλέον, ο Πούτιν πρότεινε την χριστουγεννιάτικη εκεχειρία ενστερνιζόμενος έκκληση του Πατριάρχη Μόσχας Κυρίλλου. Με τον τρόπο αυτό θέλησε να αναδείξει τον ρόλο του τελευταίου ως πνευματικού ηγέτη του λεγόμενου "ρωσικού κόσμου”, την ώρα που η υπό τη δικαιοδοσία της Μόσχας Ορθόδοξη Εκκλησία στην Ουκρανία (πλειοψηφική, κατά τις ενδείξεις, στη χώρα) τελεί υπό απαγόρευση και διωγμό, ενώ η αντίπαλή της Αυτοκέφαλη Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας, που ιδρύθηκε το 2018 με πρωτοβουλία του Οικουμενικού Πατριαρχείου και έχει τη στήριξη των αρχών του Κιέβου, μόλις έδωσε στους πιστούς της το ελεύθερο να εορτάσουν τα Χριστούγεννα στις 25 Δεκεμβρίου, σε ένα χαρακτηριστικό βήμα "απογαλακτισμού” από το παρελθόν και "εκδυτικισμού”.
Για τον αθεολόγητο απλό άνθρωπο στην πρώην Σοβιετική Ένωση η απόκλιση στην ημερομηνία εορτασμού των Χριστουγέννων αποτελεί την επιτομή των διαφορών Ανατολικής και Δυτικής Χριστιανοσύνης. Οι δυτικοί παρατηρητές, αγνοώντας το ιστορικό βάρος τέτοιων διακρίσεων, σχολιάζουν αποκλειστικά με τρέχοντες κοσμικούς όρους.
Σε κάθε περίπτωση, το γεγονός ότι η πρόταση εκεχειρίας απορρίφθηκε από την ουκρανική πλευρά, ασφαλώς δεν αιφνιδίασε τον Πούτιν, αλλά ενισχύει περαιτέρω το προπαγανδιστικό μήνυμά του. Η ηγεσία του Κιέβου εμφανίζεται να στερεί από τον λαό και τον στρατό της ακόμη και μία ολιγόωρη ανάπαυλα, την ώρα που η Μόσχα επικαλείται την προτεραιότητα μιας παλαιάς πνευματικής παράδοσης απέναντι στην εν εξελίξει σύγκρουση, αντιγράφοντας προφανώς την θρυλική αυθόρμητη "εκεχειρία των Χριστουγέννων” του 1914 στα χαρακώματα του Α' Παγκοσμίου Πολέμου.
Αλλά ο λόγος που το Κίεβο και οι δυτικοί σύμμαχοί του αντέδρασαν με τόση νευρικότητα είναι το δεύτερο μήνυμα που υπέκρυπτε η πρόταση Πούτιν: ότι δηλαδή είναι η ρωσική πλευρά που, από θέση υπεροχής, μπορεί να καθορίζει τον ρυθμό των επιχειρήσεων, άλλοτε βάζοντας φρένο "μεγαλοθύμως” και άλλοτε όχι. Και αυτό την ίδια στιγμή που το κυρίαρχο δυτικό αφήγημα θέλει τις μάχες στο Μπάχμουτ να έχουν κλιμακωθεί λόγω της προσωπικής "εμμονής” του Πούτιν με έναν "ελάσσονα στρατιωτικό στόχο”.
Το ότι η εκεχειρία δεν προέκυψε (τα Χριστούγεννα άλλωστε δεν σημαίνουν πολλά πράγματα για τους Τσετσένους μαχητές του Καντίροφ...) δίνει τώρα την ευκαιρία στον μεν αντιπρόεδρο του ρωσικού Συμβουλίου Ασφαλείας και πρώην πρόεδρο Ντμίτρι Μεντβέντεφ να εξαπολύσει άλλη μία λυσσαλέα επίθεση στα social media, κάνοντας λόγο για "γουρούνια”, στον δε Πούτιν να προχωρήσει σε άλλη μία χειρονομία υψηλής σκηνοθεσίας. Τα τηλεοπτικά πλάνα που εμφάνισαν τον Ρώσο πρόεδρο να εκκλησιάζεται για τα Χριστούγεννα απολύτως μόνος σε αρχαίο ναό του Κρεμλίνου συνθέτουν σε μία εικόνα την "μοναξιά του ηγέτη” με την συναίσθηση της κρισιμότητας των ωρών, τον σεβασμό στην παράδοση και την προσφυγή στην θρησκευτική λατρεία όχι ως δημόσια υποχρέωση, αλλά ως προσωπική ανάγκη. Η προπαγάνδα έγινε η ίδια κεφάλαιο της Λειτουργικής.
0 Σχόλια