Του Κώστα Ράπτη
Την πρώτη φορά, ήταν "ελιγμός", καθώς το Κίεβο δεν αποτελούσε στόχο προς κατάληψη. Τη δεύτερη φορά, ήταν "προγραμματισμένη ανασύνταξη", καθώς η περιοχή του Χαρκόβου απαιτούσε για να κρατηθεί δυνάμεις που δεν υπήρχαν. Όμως η τρίτη φορά, είναι για τη ρωσική πλευρά η οδυνηρότερη όλων – αν και ούτε και τώρα χρησιμοποιούνται οι λέξεις "υποχώρηση" και "ήττα".
Τουλάχιστον αυτήν τη φορά υπήρξε μία κίνηση ειλικρίνειας προς τον ρωσικό πληθυσμό, καθώς τα θλιβερά νέα μεταδόθηκαν τηλεοπτικά, με τον αρχιστράτηγο του ουκρανικού μετώπου, Σεργκέι Σουροβίκιν, να ζητά την άδεια του υπουργού Άμυνας, Σεργκέι Σοϊγκού, για την απόσυρση των στρατευμάτων ανατολικά του Δνείπερου, επικαλούμενος την ανάγκη να αποφευχθούν απώλειες και να επιλεγεί η ισχυρότερη αμυντική γραμμή, που προφέρει το φυσικό σύνορο του ποταμού. Ο Σουροβίκιν, που έκανε λόγο για "δύσκολη απόφαση", μίλησε μάλιστα ανοιχτά για τον κίνδυνο εγκλωβισμού χιλιάδων Ρώσων στρατιωτών των δυνάμεων που βρίσκονταν πέραν του ποταμού, ιδίως σε περίπτωση που η ουκρανική πλευρά επέλεγε την ανατίναξη του φράγματος Καχόφκα, πλημμυρίζοντας μεγάλες εκτάσεις που θα καθίσταντο αδιάβατες.
Το μήνυμα ήταν σαφές: η Ρωσία αδυνατεί να εκπληρώσει τους όποιους στρατιωτικούς της στόχους, τουλάχιστον όσο δεν έχουν αποσταλεί στο μέτωπο οι ενισχύσεις που θα προκύψουν από την πρόσφατη μερική επιστράτευση. Από τις φιλοδοξίες για "αποστρατιωτικοποίηση" και "αποναζιστικοποίηση" της Ουκρανίας, η ρωσική πλευρά προσγειώνεται σε μιαν επιφυλακτική τακτική αποφυγής απωλειών, εν αναμονή και της έλευσης του "στρατηγού χειμώνα", χωρίς η αντίπαλη πλευρά να έχει χάσει την προθυμία της να πολεμά.
Οι πολιτικές επιπτώσεις
Όμως τα επιχειρησιακά προβλήματα ωχριούν μπροστά στο πολιτικό πρόβλημα που δημιουργεί στον Βλαντίμιρ Πούτιν η νέα αυτή υποχώρηση στο πεδίο.
Στα δυτικά του Δνείπερου βρίσκεται η Χερσώνα, πόλη με ρωσόφωνο πληθυσμό που οικοδομήθηκε από τη Μεγάλη Αικατερίνη και αποτελούσε τη μοναδική πρωτεύουσα ουκρανικού νομού η οποία είχε καταληφθεί από τις ρωσικές δυνάμεις μετά το ξέσπασμα του πολέμου τον περασμένο Φεβρουάριο – και μάλιστα μέσα στον πρώτο μήνα των εχθροπραξιών. Η κατάληψη της Χερσώνας δημιουργούσε μια μόνιμη απειλή για το Μικολάιφ και εντεύθεν για την Οδησσό, ώστε η Ρωσία να εκπληρώσει τον στόχο της πλήρους αποκοπής της Ουκρανίας από τη θάλασσα. Αντ' αυτού, η εγκατάλειψη της Χερσώνας δημιουργεί πραγματική απειλή για την υπό ρωσικό έλεγχο Κριμαία – τόσο για την υδροδότησή της όσο και για την ασφάλειά της, ιδίως αν στην εκκενωθείσα περιοχή αναπτυχθούν οι πύραυλοι Himars που παρέχουν οι ΗΠΑ στην Ουκρανία. Υπενθυμίζεται, δε, ότι μετά την προ μηνός πανηγυρική προσάρτηση τεσσάρων ουκρανικών νομών στη Ρωσική Ομοσπονδία τα εδάφη που εγκαταλείφθηκαν θεωρούνται από τη Μόσχα ρωσικά. Το γόητρο του Πούτιν εντός και εκτός συνόρων έχει αναμφίβολα πληγεί.
Στους φιλορωσικούς λογαριασμούς του διαδικτύου επικρατεί κατήφεια και οργή. Όμως το μέγα παράδοξο είναι ότι η ουκρανική πλευρά δεν υποδέχθηκε τις ειδήσεις με πανηγυρισμούς, αλλά με μεγάλη περίσκεψη. Καίτοι η ρωσική αναδίπλωση δεν υπήρξε απρόβλεπτη εξέλιξη, αφού ο Σουροβίκιν είχε ήδη από καιρό διατάξει την απομάκρυνση των αμάχων από την πόλη της Κριμαίας, αρκετοί υπήρξαν οι Ουκρανοί ιθύνοντες που θεώρησαν ότι οι τελευταίες εξελίξεις ενδεχομένως συνιστούν "σκηνοθεσία" και "παγίδα" (ώστε να πληγούν από το ρωσικό πυροβολικό οι ουκρανικές δυνάμεις που θα επιχειρήσουν ανακατάληψη). Γεγονός παραμένει πάντως ότι η ρωσική αναδίπλωση πραγματοποιήθηκε χωρίς "θερμή καταδίωξη" από ουκρανικής πλευράς και ολοκληρώθηκε (παρά τις περί του αντιθέτου εκτιμήσεις, λ.χ. του επικεφαλής του αμερικανικού Γενικού Επιτελείου, στρατηγού Μίλι) εντός λίγων 24ώρων, με τους αποχωρούντες να ανατινάζουν χθες τη στρατηγικής σημασίας γέφυρα Αντόνοφ.
Η ολοκλήρωση των ενδιάμεσων εκλογών... έλυσε τα στόματα
Κάπου εδώ είναι που πιάνουν δουλειά οι "υποψιασμένοι" και οι συνωμοσιολόγοι. Διότι οι εξελίξεις επί του πεδίου, σε συνδυασμό με ενδιαφέροντα πολιτικά μηνύματα των τελευταίων ημερών, οδηγούν αρκετούς σε σκέψεις για "συμφωνημένη" χορογραφία τερματισμού της ένοπλης σύγκρουσης στην Ουκρανία.
Μεγαλύτερος τροφοδότης αυτών των σεναρίων δεν είναι παρά ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, ο οποίος στη συνέντευξη τύπου που έδωσε αμέσως μετά τις αμερικανικές ενδιάμεσες εκλογές, εν μέσω της ικανοποίησης που του προσέφερε η πολύ μικρότερη του αναμενόμενου ενίσχυση των Ρεπουμπλικανών, είχε αρκετά να πει για την ουκρανική κρίση.
Ο Μπάιντεν σημείωσε ότι αναμένει πως η βοήθεια στην Ουκρανία θα συνεχιστεί απρόσκοπτα, παρά τον σκεπτικισμό που εκφράζουν οι Ρεπουμπλικάνοι, οι οποίοι πιθανότατα θα αναλάβουν τον έλεγχο της Βουλής των Αντιπροσώπων. "Παρεμπιπτόντως, δεν δώσαμε στην Ουκρανία λευκή επιταγή", δήλωσε ο Μπάιντεν, ο οποίος σχολιάζοντας τη ρωσική υποχώρηση από τη Χερσώνα, ανέφερε ότι αυτή "δίνει χρόνο στους πάντες να επανασταθμίσουν τις θέσεις τους για τον χειμώνα και μένει να φανεί αν η Ουκρανία είναι προετοιμασμένη για έναν συμβιβασμό με τη Ρωσία". Η υποχώρηση, τόνισε εκ νέου, δεν θα βοηθήσει απλώς τις δύο πλευρές "να γλείψουν τις πληγές τους, αλλά και να αποφασίσουν αν πρόκειται να συμβιβασθούν".
Ο Τζο Μπάιντεν βρήκε "ενδιαφέρον" το γεγονός ότι η Ρωσία περίμενε να περάσουν οι αμερικανικές εκλογές για να ανακοινώσει την αποχώρηση από τη Χερσώνα. Αλλά το ίδιο ισχύει και για τον ένοικο του Λευκού Οίκου, ο οποίος προβαίνει πλέον σε δηλώσεις με ύφος μη εμπλεκόμενου τρίτου και σε απόκλιση από προηγούμενες διακηρύξεις υπέρ της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας.
Και άλλα μηνύματα
Δεν πρόκειται, ωστόσο, για μεμονωμένη "γκάφα", διότι αφενός προηγήθηκε η αποστολή στο Κίεβο του Συμβούλου Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ Τζέικ Σάλιβαν (προκειμένου, κατά πληροφορίες, να πιέσει την ουκρανική κυβέρνηση να φανεί περισσότερο διαλλακτική) και αφετέρου ακολούθησαν οι δηλώσεις του στρατηγού Μίλι ότι Ουκρανία και Ρωσία πρέπει "να αρπάξουν την ευκαιρία" για ειρήνευση. Είναι αναγκαίο, πρόσθεσε, οι δύο πλευρές να φτάσουν σε μια "αμοιβαία αναγνώριση" ότι η νίκη "πιθανώς δεν είναι επιτεύξιμη στρατιωτικά και επομένως πρέπει να στραφούν σε άλλα μέσα", προκειμένου να αποφύγουν έναν παρατεταμένο πόλεμο χαρακωμάτων τύπου Βερντέν.
Διόλου τυχαία, η εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου, Μαρία Ζαχάροβα, απάντησε ότι η χώρα της είναι πάντοτε ανοικτή σε συνομιλίες, ενώ παραλλήλως έγινε γνωστό ότι επανεκκινούν οι αμερικανο-ρωσικές συνομιλίες για την ανανέωση της συμφωνίας ελέγχου εξοπλισμών New Start, αλλά και για την απελευθέρωση της κρατούμενης στη Ρωσία Αμερικανίδας Μπρίτνεϊ Γκρίνερ. (Οι ανταλλαγές κρατουμένων αποτελούν σύνηθες προοίμιο ευρύτερων συνομιλιών.)
Μένει να φανεί αν στην επικείμενη Σύνοδο της G20 στο Μπαλί (όπου η Ρωσία θα εκπροσωπηθεί από τον υπουργό Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ) η εν λόγω ανταλλαγή μηνυμάτων θα οδηγήσει ενδεχομένως σε κάτι πιο απτό.
0 Σχόλια