Η Ρωσία, οι Φρουροί της Επανάστασης και η πειρατεία στα ελληνικά πλοία

Γράφει ο Κωνσταντίνος Φίλης *

Τους τελευταίους μήνες η αμερικανική πίεση έχει φέρει πιο κοντά Μόσχα και Τεχεράνη. Με κοινό παρανομαστή τη στοχοποίηση τους από τη Δύση και τις αμερικανικές κυρώσεις σε Ρωσία και Ιράν, οι σχέσεις τους έχουν ενδυναμωθεί. Σύσφιγξη που έχει ξεκινήσει πολλά χρόνια πριν, και στην οποία συνέβαλε καθοριστικά αφενός η επιλογή των ΗΠΑ το 2018, να αποχωρήσουν από τη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιραν, αφετέρου οι στοχευμένες κυρώσεις που έπληξαν καίρια την ιρανική οικονομία και αναμένεται να πλήξουν και τη ρωσική. Μόσχα και Τεχεράνη αντιτίθενται, όπως άλλωστε και το Πεκίνο, στη λογική των κυρώσεων. Σε κάθε περίπτωση, απόρροια των παραπάνω, η εκλογή πέρυσι τον Ιούνιο ενός σκληροπυρηνικού προέδρου στην ηγεσία του Ιράν.

Είναι αλήθεια πως η επιλογή Τραμπ απομάκρυνε αισθητά την Τεχεράνη από τη Δύση. Τότε ήταν που χάθηκε η ευκαιρία που είχε εμφανισθεί μετά το 2015 να έρθει η χώρα πιο κοντά ενεργειακά στην Ευρώπη. Ήταν η εποχή που ευρωπαϊκές εταιρείες στοιχίζονταν στην Τεχεράνη για να εξασφαλίσουν συμβόλαια φυσικού αερίου και πετρελαίου, γνωρίζοντας ότι είναι η μόνη χώρα που μπορεί να ανταγωνιστεί σε επίπεδο παραγωγής τη Ρωσία. Έτσι, η απομόνωση του Ιράν το έφερε πολύ κοντά στην Κίνα, όπου και άρχισε να της εξάγει σχεδόν αποκλειστικά το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Αποκορύφωμα, η σύναψη στις αρχές του 2021 μιας γιγάντιας συμφωνίας 150 δισ δολαρίων, διάρκειας 25 ετών, χωρίς να γνωρίζουμε, πάντως, σε τι ακριβώς βαθμό έχει υλοποιηθεί.

Όσο, λοιπόν, το Ιράν απομακρυνόταν από την Ευρώπη, εκτός από τη στενή του σχέση με τη Κίνα, τόσο διαμορφώνονταν οι προϋποθέσεις ώστε να προσεγγίσει τη Ρωσία. Η Μόσχα, όχι μόνο έχει στηρίξει το πυρηνικό του πρόγραμμα, αλλά και διατηρεί μια στενή σχέση αμυντικής συνεργασίας μαζί του με πώληση εξοπλιστικών συστημάτων, ενώ σημαντικός είναι ο ρόλος της και στο σκέλος της πυρηνικής ενέργειας.

Σήμερα που ο κόσμος έχει χωριστεί ξανά σε στρατόπεδα, μετά τη ρωσική εισβολή, το Ιράν ούτε έχει καταδικάσει ξεκάθαρα τη Μόσχα, ούτε όμως την έχει στηρίξει. Αφενός, έχει την ανάγκη της άρσης των κυρώσεων, ενώ βρίσκονται σε εξέλιξη διαπραγματεύσεις με τους Αμερικανούς για μια νέα συμφωνία, γεγονός που υποχρέωσε την Τεχεράνη να μην πάρει καθαρή θέση υπέρ της Μόσχας. Και μάλιστα, η τελευταία, εν μέσω πολέμου και ενώ διαφαίνονταν ότι βρισκόμαστε κοντά σε συμφωνία για το πυρηνικό οπλοστάσιο του Ιράν, ούτε λίγο ούτε πολύ επιχείρησε να τη μπλοκάρει, κίνηση που μάλλον δυσαρέστησε τους Ιρανούς.

Πώς κουμπώνουν όλα αυτά με την προ ημερών κατάσχεση έξω από την Κάρυστο του ρωσικού πλοίου Pegas που μετέφερε ιρανικό πετρέλαιο και τη χθεσινή πειρατεία από τους Φρουρούς της Επανάστασης στα δύο ελληνικά τάνκερ στον Περσικό;

Η Ρωσία και οι Φρουροί της Επανάστασης, η πιο συντηρητική και εξτρεμιστική δύναμη εντός του Ιράν, ένα κράτος εν κράτει, σε μεγάλο βαθμό αυτονομημένο, λειτουργούν εδώ και χρόνια ως συγκοινωνούντα δοχεία. Μεταξύ τους υπάρχουν σχέσεις εμπιστοσύνης. Μια ερμηνεία είναι ότι το Κρεμλίνο ενεργοποίησε τα ερείσματα που έχει σε κάποιους θύλακες των Φρουρών της Επανάστασης ως αντίποινα για την προ μηνός κατάσχεση του ρωσικού πλοίου με ιρανικό αργό στα ανοικτά της Εύβοιας. Επίσης δεν πρέπει να αποκλειστεί η επίθεση στα δύο τάνκερ να μην ήταν σε πλήρη γνώση της επίσημης ιρανικής ηγεσίας, καθώς οι Φρουροί λειτουργούν εδώ και πολλά χρόνια αυτόνομα.

Η Ρωσία, πάντως, έχει στοχοποιήσει την Ελλάδα για πολύ συγκεκριμένους λόγους. Σε μια συγκυρία που ψάχνει εναγωνίως για κάποια “πατήματα” στη Δύση, προφανώς και την ενοχλεί η πολύ προωθημένη στάση της Αθήνας υπέρ των κυρώσεων, όπως δείχνει και η προ ημερών νέα επίθεση της Ζαχάροβα για την επίσκεψη Μητσοτάκη στις ΗΠΑ. Ήλπιζε ότι μέσω της επιρροής που έχει στο εσωτερικό της Ελλάδας μέσω εκκλησιαστικών κύκλων και όχι μόνο, η θέση της Ελλάδας θα ήταν λιγότερο επιθετική απέναντί της. Δύο χώρες ενοχλήθηκαν από την ομιλία Μητσοτάκη στο Κογκρέσο και το δήλωσαν δημόσια, η Ρωσία και η Τουρκία.

Η Άγκυρα θέλει να δείχνει ότι ακολουθεί αυτόνομη πολιτική στην ευρύτερη περιοχή, που δεν υποτάσσεται στις επιθυμίες των Αμερικανών, ενώ όσο για τις σχέσεις της με τη Ρωσία και το Ιράν έχουν ενισχυθεί και μέσω της Συρίας. Μέχρι πριν από λίγα χρόνια η Τουρκία ήταν ο βασικός πολέμιος του καθεστώτος Ασαντ, ενώ τα τελευταία χρόνια έχει βρει ένα modus operandi στη Συρία, τόσο με την Τεχεράνη, όσο και με τη Μόσχα, παρά τις όποιες διαφορές τους. Με πυρήνα ή και βάση τη Συρία, αυτό το modus operandi λειτουργεί πολλές φορές πολλαπλασιαστικά για να υπάρχει μια ευρύτερη κατανόηση μεταξύ των τριών κρατών, παρά τις όποιες διαφορές τους, που δεν είναι λίγες.

Η μεν Τουρκία θέλει να είναι ο κύριος εκφραστής του σουνιτικού κόσμου, το Ιράν ο κύριος εκφραστής του σιιτιικού κόσμου, και ταυτόχρονα αποτελούν και περιφερειακούς ανταγωνιστές. Αυτό που ενδιαφέρει κυρίως την Άγκυρα είναι ο κίνδυνος που συνιστούν οι Κούρδοι της Συρίας, ενώ Κούρδους έχει και το Ιράν, και μεταξύ των δύο είναι προφανές ότι υπάρχει κοινή ανησυχία. Άρα, παρότι πρόκειται για τρεις περιφερειακούς ανταγωνιστές, στο τέλος της μέρας έχουν καταφέρει να συνεννοούνται σε καίρια για τα συμφέροντα τους ζητήματα.

* O Κωνσταντίνος Φίλης είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Αμερικανικού Κολεγίου Ελλάδας και αναλυτής διεθνών θεμάτων του ΑΝΤ1

Πηγή Liberal.gr

** Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μη συμπίπτουν με τις απόψεις του/της αρθρογράφου ή τα περιεχόμενα του άρθρου.