"Ας μη χαιρόμαστε που σκοτώθηκε το κτήνος. H σκύλα που το γέννησε ζει και βρίσκεται πάλι σε οργασμό”
Του Θοδωρή Γιάνναρου
Δεν πρόκειται για μια απλή απόπειρα απάντησης στο ερώτημα, εάν μεταξύ
κομμουνισμού και φασισμού υπάρχει μια σχέση πρωτοτύπου και αντιγράφου και
κατά πόσον είναι πιθανή μια "αιτιώδης συνάφεια” ανάμεσα στα μέτρα εξόντωσης
που εφαρμόζονται από καθεστώτα αυτού του τύπου. Είναι η νομοτελειακή
σύγκριση μεταξύ των δύο κυρίων πόλων του απόλυτου κακού! Και τα δύο
αποτελούν την "αυγή της κόλασης”, αν τους επιτραπεί να εμφανιστούν
ανενόχλητοι στο προσκήνιο!
Η "ευρωπαϊκή μνήμη” είναι σημαντική για το μέλλον της Ευρώπης και του
Δημοκρατικού κόσμου σε παγκόσμιο επίπεδο και δεν είναι δυνατόν, αν όχι
συνολικά, τουλάχιστον εν μέρει, ναζισμός και κομμουνισμός να μην εξισωθούν ή
έστω παραλληλιστούν, μιας και τα δύο ιδεολογικά μορφώματα, αποδεδειγμένα
αποτελούν ανοικτές ακόμα πληγές της ανθρωπότητος! Άλλωστε μόνο τυχαίο δεν
μπορεί να θεωρηθεί το γεγονός πως το Ευρωκοινοβούλιο πρόσφατα ενέκρινε με
συντριπτική πλειοψηφία ψήφισμα που φέρει τον τίτλο "Η σημασία της ευρωπαϊκής
μνήμης για το μέλλον της Ευρώπης”, εξισώνοντας ουσιαστικά τον ναζισμό με τον
κομμουνισμό. Και τα δύο απεχθή μορφώματα είναι ιδεολογικά αδέλφια με μικρές
διαφορές και άπειρες ομοιότητες, κυρίως ως προς τον τρόπο που η μπότα πατάει
τον αυχένα των πολιτών! Στο δε τελικό κείμενο συνυπέγραψαν όλα τα πολιτικά
κόμματα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου εκτός -όπως ήταν και αναμενόμενο,
εκείνου της Ευρωπαϊκής Αριστεράς, σύμφωνα με το οποίο οι τότε κομμουνιστές
της Σοβιετικής Ένωσης αναδεικνύονται ως σύμμαχοι των Ναζί και εξίσου
υπαίτιοι για την έναρξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με το ψήφισμά του υπενθύμισε, ότι "τα
ναζιστικά” και τα "κομμουνιστικά” καθεστώτα διέπραξαν φρικαλεότητες, μαζικές
δολοφονίες, γενοκτονίες και απάνθρωπες εκτοπίσεις πληθυσμών, προκαλώντας μια
άνευ προηγουμένου απώλεια ανθρώπινων ζωών και στέρηση ελευθεριών, στην
ιστορία της ανθρωπότητος.
Ένας αυξανόμενος αριθμός Ρώσων αναλυτών, στη Ρωσία και στο εξωτερικό,
αποκαλούν το καθεστώς του Βλαντιμίρ Πούτιν "φασιστικό”, και δεν
χρησιμοποιούν τον όρο επιπόλαια ή ως μια μορφή απαξίωσης. Επισημαίνουν ότι η
Ρωσία του Πούτιν μοιάζει πραγματικά με την Ιταλία του Μουσολίνι και τη
Γερμανία του Χίτλερ, ειδικά μετά την απρόκλητη εισβολή στην Ουκρανία και τη
φονική στοχοποίηση αμάχων.
Ένα από τα πιο πρόσφατα παραδείγματα ήταν ο Μιχαήλ Ιαμπόλσκι. Σύμφωνα με τον
ρωσικής καταγωγής καθηγητή του NYU, η απήχηση του οιονεί φασιστικού λόγου
ήταν προβλέψιμη, καθώς η ρωσική οικονομία βυθίζεται. Η Μόσχα απορρίπτει
οτιδήποτε θα μπορούσε να θεωρηθεί ως ένδειξη αδυναμίας ή... θηλυκότητος”,
συμπεριλαμβανομένου του φιλελευθερισμού και της ομοφυλοφιλίας, και στη
συνέχεια προβάλλει αυτές τις ιδιότητες στον εχθρό. Το οξύμωρο είναι, πως
συλλήβδην οι Ουκρανοί κατηγορούνται συστηματικά από τους Ρώσους για φασισμό,
λόγω του τάγματος Αζοφ, ενώ από την άλλη, ο ρωσικός φασισμός εκτοπίζεται
τεχνηέντως με μια ψευδή εξιδανίκευση της εικόνας του.
Πριν λίγο καιρό, ο Ρώσος δημοσιογράφος Yevgeni Ikhlov κατηγόρησε τον Πούτιν
ότι εισήγαγε έναν "αριστερό φασισμό”, που ενώ είναι "αντιαγοραίος” και
σχεδόν "συλλογικός” είναι "φασισμός” επειδή είναι μια μορφή μαχητικού και
πιο πρωτόγονου "φιλισταϊσμού”, με τον Πρόεδρο της Ρωσίας να επιχειρεί την
οικοδόμηση ένα εταιρικού κράτους φασιστικού τύπου, συσκευασμένο στη
σοβιετική ιδεολογία -την ιδεολογία του σταλινισμού, με αποτέλεσμα η
Ρωσία που προσμοιάζει πολύ με τον ιταλικό φασισμό και τον άκρατο εθνικισμό.
Η Ρωσία είτε θέλουμε να το δούμε, είτε όχι, κινείται προς τον φασισμό με
καλπάζοντα ρυθμό. Ο ρωσικός φασισμός έχει γίνει γεγονός, η μαζική ρωσική
συνείδηση παραμένει απολύτως ιμπεριαλιστική και σοβινιστική και οι
περισσότεροι Ρώσοι αποδέχθηκαν τον φασισμό και είναι έτοιμοι να συμφωνήσουν
ακόμη και σε μαζικές πολιτικές καταστολές. Οι μαχητικοί αντιφρονούντες είναι
πλέον ελάχιστοι, είτε γιατί φοβούνται, είτε γιατί δεν βλέπουν πλέον μέλλον,
είτε γιατί έχουν δολοφονηθεί ή φυλακιστεί .
Έχουν όμως δίκιο οι αναλυτές; Τα στοιχεία είναι σε κάθε περίπτωση
συντριπτικά και πειστικά. Τα φασιστικά καθεστώτα έχουν χαρισματικούς
δικτάτορες με υπερανδρικές λατρείες προσωπικότητας. Αυτά τα καθεστώτα
δείχνουν γενικά ένα υπερεθνικιστικό ήθος, μια λατρεία βίας, μαζική
κινητοποίηση των μαζών, υψηλά επίπεδα καταστολής, ισχυρές μηχανές
προπαγάνδας και ιμπεριαλιστικά σχέδια. Τα φασιστικά καθεστώτα είναι
εξαιρετικά δημοφιλή, συνήθως λόγω του ότι ο "χαρισματικός” ηγέτης
απευθύνεται σε μεγάλα τμήματα του πληθυσμού. Ο Πούτιν και η Ρωσία του
ταιριάζουν απόλυτα στη συγκεκριμένη εξίσωση! Είναι ο εκτελεστής-κομμουνιστής
της μπολσεβίκικης Ρωσίας, που μαζί της άλλαξε ρούχα, μεταμορφώθηκαν μαζί
αλλά διατήρησαν τη φιλοσοφία και το ήθος του πρότερου βίου -μια απ’ τα ίδια
δηλαδή.
Αποκαλώντας τη Ρωσία του Πούτιν φασιστικό κράτος, οι Ρώσοι κριτικοί έχουν
αποδειχθεί πολύ πιο τολμηροί από τους μη Ρώσους ομολόγους τους στη Δύση, που
παραμένουν επιφυλακτικοί, σχετικά με τον όρο "φασιστική Ρωσία”.
Μερικοί Δυτικοί πιστεύουν, ότι η δικτατορία του Πούτιν διαφέρει από τα
προηγούμενα φασιστικά καθεστώτα. Συχνά εντοπίζουν τις διαφορές στις
ιστορικές συνθήκες που προκάλεσαν τον Χίτλερ, τον Μουσολίνι και τον Πούτιν,
και όχι στα πραγματικά χαρακτηριστικά των καθεστώτων τους. Αλλά κάτι τέτοιο
συγχέει την προέλευση παρόμοιων πραγμάτων με τα βασικά χαρακτηριστικά τους.
Κανείς δεν θα έλεγε ότι η Αμερική δεν είναι δημοκρατική γιατί η προέλευση
της αμερικανικής δημοκρατίας βρίσκεται στην επανάσταση και όχι, όπως
συμβαίνει με τη Βρετανία, στην ιστορική εξέλιξη.
Έτσι, πολλοί Δυτικοί φοβούνται τις συνέπειες τού να αποκαλούν τα πράγματα με
το όνομά τους. Αν η Ρωσία του Πούτιν είναι φασιστική, τότε είναι συγκρίσιμη
με τη Γερμανία του Χίτλερ και την Ιταλία του Μουσολίνι και, επομένως, είναι
αποδεδειγμένα κακή. Και αυτό σημαίνει ότι οι εκκλήσεις για κατανόηση του
Πούτιν ισοδυναμούν με εκκλήσεις για κατανόηση του κακού. Επομένως, θεωρούν
πως είναι καλύτερα να προσποιούμαστε ότι η Ρωσία δεν είναι φασιστικό κράτος.
Εξ ου και η δημοτικότητα χαρακτηρισμών όπως η "διαχειριζόμενη
δημοκρατία”, ή όροι -όπως "Πουτινισμός, που απλά δηλώνουν μόνο το
προφανές.
Αν το παρελθόν είναι οποιοσδήποτε οδηγός για το μέλλον, η δυτική ανακολουθία
σχετικά με τη λέξη "φασισμός” θα εξατμιστεί. Οι ίδιοι οι Ρώσοι
επικριτές της ΕΣΣΔ, την περιέγραψαν ως ολοκληρωτική, ακόμη κι όταν οι
δυτικοί μελετητές απέφευγαν έναν όρο που είχε χαρακτηριστεί
αντικομμουνιστικός. Οι δυτικοί αναλυτές φοβήθηκαν τις κρίσιμες επιπτώσεις
του, σε μια εποχή ύφεσης και προτίμησαν ανώδυνους όρους όπως αυταρχικούς ή
μη δημοκρατικούς. Μόλις οι Ρώσοι τους έδειξαν ότι ο ολοκληρωτικός ήταν ένας
ακριβής και πολιτικά ορθός χαρακτηρισμός για το σοβιετικό καθεστώς, μερικοί
Δυτικοί μπήκαν στο κλαμπ. Συνειδητοποίησαν ότι η μετάβαση της ΕΣΣΔ από τον
ολοκληρωτισμό στη δημοκρατία θα ήταν πολύ πιο δύσκολη από τη μετάβαση από
τον αυταρχισμό στη δημοκρατία. Δυστυχώς, η πραγματικότητα αφίχθη πολύ αργά,
για να επηρεάσει τις πολιτικές που διαμορφώθηκαν στην ευφορία του τέλους της
ιστορίας στις αρχές της δεκαετίας του 1990.
Μια παρόμοια εννοιολογική αλλαγή είναι πιθανό να συμβεί με τον φασισμό.
Καθώς η χορωδία των ρωσικών φωνών που χρησιμοποιούν τη λέξη φασισμός
γιγαντώνεται, οι δυτικοί υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής που επιμένουν ότι
πρέπει να ακούσουμε τον Πούτιν και να κατανοήσουμε την άποψή του, δεν θα
έχουν άλλη επιλογή από το να ακούσουν και να κατανοήσουν τους επικριτές του.
Το να αποκαλέσουμε το σύστημα του Πούτιν φασιστικό θα σηματοδοτήσει μια
εννοιολογική ανακάλυψη στις συμπεριφορές της Δύσης -και ίσως τις πολιτικές
απέναντι στη Ρωσία. Το να βλέπεις την κατάστασή του ως κακή δεν απαιτεί
κροτάλισμα σπαθιών. Η ήπια ισχύς και η διπλωματία δεν θα παραμείνουν
λιγότερο σημαντικές από τη σκληρή δύναμη. Αλλά η εννοιολογική αλλαγή θα
αναγνώριζε ότι ο Πούτιν και το καθεστώς του είναι το πρόβλημα και ότι το
πρόβλημα θα εξαφανιστεί μόνο όταν αυτός και το καθεστώς του εξαφανιστούν
-και υπάρχουν πολλοί τρόποι και μέθοδοι για να επιτευχθεί.
Με λίγα λόγια, δεν υπάρχουν γρήγορες λύσεις στο πρόβλημα Πούτιν. Η Δύση
αντιμετωπίζει μια μακρά, σκληρή καταστροφή που περιλαμβάνει οικονομική και
στρατιωτική υποστήριξη για την Ουκρανία και τους γείτονές της, τον
περιορισμό του ρωσικού ιμπεριαλισμού και την υποστήριξη των αντιφασιστικών
στοιχείων στη Ρωσία. Τα καλά νέα είναι όμως, ότι όπως και στο παρελθόν, η
δημοκρατία στο τέλος θα νικήσει!
0 Σχόλια