Του Andreas Kluth,
Bloomberg Opinion
Να μια εναλλακτική άποψη για την αντιπαράθεση γύρω από την Ουκρανία μεταξύ του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν και της Δύσης. Ίσως ο Πούτιν να δημιούργησε σκόπιμα μια κρίση στην οποία όλα είναι ταυτοχρόνως δυνατά - και την διατηρεί προς το παρόν έτσι.
Αυτή τη στιγμή, μπορεί να εισβάλει ή και να μην εισβάλει (με αψεγάδιαστα αδόνητη έκφραση στο πρόσωπό του, αρνείται ότι σκοπεύει να το πράξει). Μπορεί να κλιμακώσει την αντιπαράθεση ή και να την αποκλιμακώσει. Μπορεί ακόμη να ποζάρει τόσο ως επιθετιστής, όσο και ως θύμα.
Ας ονομάσουμε αυτά τα αμοιβαία αποκλειόμενα αλλά ταυτόχρονα πιθανά σενάρια στρατηγική "υπέρθεση" (θα δείτε γιατί σε λίγο). Ο Πούτιν, με το εκπαιδευμένο στην KGB μυαλό του, συνειδητοποιεί ότι το να κατατέμνει με αυτόν τον τρόπο τις αντιλήψεις των πάντων για το τι τελικά συμβαίνει ή θα συμβεί τού δίνει δύναμη. Όσο όλα παραμένουν δυνατά και κανένα σενάριο δεν μπορεί να αποκλειστεί, διατηρεί την προσοχή του κόσμου.
Όλοι κρατούν την ανάσα τους
Αυτή σίγουρα την έχει κατακτήσει. Οι μεγάλες δυνάμεις και οι διπλωμάτες τους δεν κάνουν τίποτα άλλο εκτός από συναντήσεις με ή για εκείνον. Οι χρηματιστηριακές αγορές και οι τιμές της ενέργειας μετεωρίζονται με βάση την τελευταία του δήλωση ή χειρονομία. Ολόκληρες χώρες - προφανέστατα με πρώτη την Ουκρανία - κρατούν την ανάσα τους, καθώς τα πάντα, από τα σχέδια ζωής των απλών ιδιωτών μέχρι τα επενδυτικά σχέδια εταιρειών έχουν ουσιαστικά ανασταλεί.
Πόσο όμως μπορεί να διαρκέσει αυτή η υπέρθεση των πολλαπλών πιθανοτήτων; Κάποια στιγμή ο Πούτιν θα πρέπει να κάνει μια κίνηση. Και μετά κάποια άλλη. Η Ουκρανία και η Δύση, υπό την προϋπόθεση ότι θα παραμείνει ενωμένη, θα αντιδράσουν. Τα πράγματα θα μπορούσαν να πάνε καλά για τον Πούτιν, αλλά και να μην πάνε. Αυτό λογικά τού προκαλεί άγχος. Η δύναμή του μπορεί να είναι ήδη στο αποκορύφωμά της, με τη μόνη δυνατή τροχιά της στο εξής πιθανόν να είναι με κατεύθυνση αποκλειστικά προς τα κάτω.
Πείραμα
Η κατάσταση φέρνει στο νου ένα διάσημο πείραμα σκέψης στη φυσική που ονομάζεται "η γάτα του Σρέντινγκερ". Έλαβε το όνομά του από τον Έρβιν Σρέντινγκερ, έναν νομπελίστα ο οποίος, σε μια συνομιλία του με τον Άλμπερτ Αϊνστάιν, προσπάθησε να διαψεύσει ένα επιχείρημα στο πλαίσιο της κβαντικής μηχανικής.
Επρόκειτο για την αντίληψη ότι τα υποατομικά σωματίδια μπορούν να υπάρχουν σε μια υπέρθεση διαφορετικών καταστάσεων την ίδια στιγμή - περίπου όπως ένας στρατός ο οποίος ταυτόχρονα εισβάλλει και δεν εισβάλλει.
Έτσι ο Σρέντινγκερ φαντάστηκε μια γάτα σε ένα κουτί το οποίο περιέχει επίσης ένα κομμάτι από κάτι το ραδιενεργό. Μόλις αυτή η ουσία αποσυντεθεί, πυροδοτεί μια έκρηξη η οποία σκοτώνει τη γάτα. Ωστόσο το ραδιενεργό σωματίδιο βρίσκεται σε υπέρθεση, πράγμα σημαίνει ότι ταυτόχρονα διασπάται και δεν διασπάται. Έτσι η γάτα είναι ταυτόχρονα νεκρή και ζωντανή.
Αυτό είναι παράλογο, το οποίο ήταν ακριβώς και το ζητούμενο εξαρχής. Κι έτσι ακριβώς είναι η μόνιμη υπέρθεση του Πούτιν να επιτίθεται και να μην επιτίθεται, να διεισδύει (στον κυβερνοχώρο και αλλού) και να μην διεισδύει, να σαμποτάρει το διεθνές σύστημα και να ισχυρίζεται ότι απλώς επιθυμεί να το αναμορφώσει. Ακόμη κι ένας αρχάριος κατανοεί ότι δεν μπορεί κανείς να παρκάρει έναν στρατό εισβολής με περισσότερους από 100.000 στρατιώτες κοντά σε ένα σύνορο για πάντα. Τελικά πρέπει να τον χρησιμοποιήσει ή να τον αποσύρει.
Ασάφεια
Η Δύση, αντίθετα, μέχρι στιγμής έχει κάνει ελάχιστη χρήση της τακτικής ασάφειας. Σε μια διαφορετική δυνητική σύγκρουση, μεταξύ Κίνας και Ταϊβάν, οι ΗΠΑ από τη δεκαετία του 1970, έχουν σταθεί σκόπιμα ασαφείς ως προς το εάν θα υπερασπίζονταν τα νησιά από μια επίθεση του Πεκίνου. Στην αντιπαράθεση με τον Πούτιν, ωστόσο, το ΝΑΤΟ και τα μέλη του έχουν ήδη στην πραγματικότητα αποκλείσει μια στρατιωτική αντίδραση σε μια εισβολή στην Ουκρανία.
Αυτό τους αφήνει μονάχα με τη δυνατότητα να απειλούν με μια σειρά από πιο ήπια μέτρα. Αυτά κυμαίνονται από την επιβολή κυρώσεων σε ολιγάρχες έως την αποκοπή των ρωσικών τραπεζών από τα διεθνή συστήματα πληρωμών και την ματαίωση της λειτουργίας ενός νέου αγωγού φυσικού αερίου μεταξύ Ρωσίας και Γερμανίας, ο οποίος βρίσκεται ήδη στη θάλασσα, ακόμη αχρησιμοποίητος. Αυτά είναι μάλλον προφανή μέσα αντίδρασης και, επομένως, για τον Πούτιν, μετρήσιμα. Θα μπορούσε να έχει υπολογίσει το κόστος τους και παρόλα αυτά να αποφασίσει ότι αξίζει τον κόπο να τεμαχίσει την Ουκρανία.
Εν τω μεταξύ, ο Πούτιν κάνει τα πάντα για να αυξήσει ακόμη περισσότερο την ασάφεια. Αναμένοντας κυρώσεις από τη Δύση, σκέφτεται να προχωρήσει σε πρόσθετα "στρατιωτικο-τεχνικά" βήματα. Καθένας μαντεύει ποια μπορεί να είναι αυτά. Έχει έλθει σε επαφή με τους ηγέτες της Βενεζουέλας, της Κούβας και της Νικαράγουας - και οι "παλιόφιλοί" του έχουν αφήσει υπαινιγμούς ότι θα μπορούσε να τοποθετήσει ρωσικά πυρηνικά όπλα στη Λατινική Αμερική, ανακαλώντας το φάντασμα μιας κουβανικής "κρίσης των πυραύλων", ανάλογης εκείνης του 1962.
Ποιος είναι η γάτα;
Ο Πούτιν, άνθρωπος της KGB, προφανώς απολαμβάνει το άγχος το οποίο προκαλεί σε μεγάλο μέρος του κόσμου, πιστεύοντας ότι ο φόβος πάντα λειτουργεί ενδυναμωτικά προς την ισχύ του.
Το παιχνίδι του, ωστόσο, είναι απίστευτα κυνικό και επικίνδυνο. Στην πραγματικότητα, έβαλε μια γάτα σε ένα κουτί και στη συνέχεια το γέμισε με έναν μετρητή Geiger, ένα ραδιενεργό σωματίδιο και έναν πυροκροτητή.
Προς το παρόν, ο κόσμος αναρωτιέται εάν αυτό το "σχήμα" θα εκραγει ή όχι - και ο Πούτιν αυτό το λατρεύει. Ξεχνά όμως ότι μπορεί να αποδειχθεί πως η γάτα δεν είναι η Ουκρανία ή το ΝΑΤΟ, αλλά ο ίδιος.
0 Σχόλια