Του Κων/νου Αποστόλου-Κατσαρού *
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχαν οι δηλώσεις του Πρέσβη της Τουρκίας στην Αθήνα Μπουράκ Οζουγκέργκιν, στο Thessaloniki Summit 2021. Εκεί μεταξύ άλλων διατύπωσε την άποψη ότι «δεν μπορούμε να μιλάμε για υφαλοκρηπίδες στο Αιγαίο χωρίς να ξέρουμε μέχρι πού φτάνουν τα χωρικά ύδατα. Το να πας στο Δικαστήριο για μια υφαλοκρηπίδα δεν έχει νόημα αν δεν ξέρουμε πού τελειώνουν τα χωρικά ύδατα». Μάλιστα επανέλαβε τους τουρκικούς ισχυρισμούς περί «διαφορών» μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας διευκρινίζοντας ότι, «κατ’ αρχάς θα πρέπει να συμφωνήσουμε επί των προβλημάτων και στο βαθμό που είναι δυνατό να τα επιλύσουμε από κοινού ή αν όχι να τα παραπέμψουμε στο Δικαστήριο.»
Η δήλωση αυτή δεν είναι βέβαιο ότι καταδεικνύει ξεκάθαρα την πρόθεση της Τουρκίας για προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης (ΔΔΧ). Μια προσφυγή η οποία όμως σίγουρα εργαλειοποιείται ως διαπραγματευτικός μοχλός για να ανοίξει διάλογο για τα ζητήματα που η Ελλάδα αρνείται μέχρι τώρα να θέσει επί τάπητος.
Στην επιστολή του Μονίμου αντιπρόσωπου της Τουρκίας στον ΟΗΕ (21/06/2021 - A/75/929) επίσημα πλέον επιχειρήθηκε να γίνει συσχετισμός των τουρκικών διεκδικήσεων με την προσφυγή στο ΔΔΧ. Αυτό επιβεβαιώνει και προγενέστερο δημοσίευμα της εφημερίδας «Εστία» στις 2 Ιουνίου 2021, σύμφωνα με το οποίο, κατά τη διήμερη επίσκεψη του Μ. Τσαβούσογλου στην Αθήνα (30 - 31 Μαΐου 2021), παρατηρήθηκε αλλαγή στάσης από την Τουρκία η οποία συναινούσε με την προσφυγή, κάτι το οποίο μέχρι πρότινος δεν έκανε ανοικτά. Σύμφωνα με το ίδιο δημοσίευμα η Τουρκία έθεσε συγκεκριμένες προϋποθέσεις για την υπογραφή συνυποσχετικού, όπως το να γίνει αναφορά στην ύπαρξη «γκρίζων ζωνών», το να τεθεί το ζήτημα της «αποστρατιωτικοποιήσεως» ελληνικών νήσων, καθώς και άλλες διεκδικήσεις που εγείρει κατά καιρούς.
Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι ακόμη και στην περίπτωση όπου δεν υπογραφεί συνυποσχετικό, εάν η Ελλάδα εμπλακεί σε ένα διάλογο με διευρυμένη ατζέντα, εμμέσως αναγνωρίζει ως «διμερείς διαφορές» τον πυρήνα των μονομερών τουρκικών διεκδικήσεων, κάτι που συνιστά πάγιο στόχο της γείτονος.
Όσον αφορά στην άποψη του Τούρκου Πρέσβη ότι η προσφυγή σε Δικαστήριο για την χάραξη της υφαλοκρηπίδας πρέπει να γίνει αφού ξεκαθαριστούν τα χωρικά ύδατα, η μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε για παράδειγμα στην υπόθεση «Somalia v Kenya» από το ΔΔΧ, έλαβε όντως υπόψη το εύρος των χωρικών υδάτων. Κατά πάγια τακτική η μέτρηση του εύρους της υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ ξεκινά από εκεί που τελειώνει το εύρος της χωρικής θάλασσας (ΧΘ). Το Δικαστήριο όμως υιοθετεί ως δεδομένο το εύρος της ΧΘ το οποίο το εκάστοτε κράτος έχει ήδη ανακηρύξει πριν την εκδίκαση. Έτσι το Δικαστήριο δεν επεμβαίνει/εμπλέκεται σε οτιδήποτε έχει σχέση με το πλάτος της ΧΘ εφόσον εμπίπτει εντός των 12νμ.
Άξιον απορίας βέβαια γιατί o Τούρκος Πρέσβης εγείρει αυτό το ζήτημα τη στιγμή που η Ελλάδα έχει επί του παρόντος 6νμ ΧΘ στην περιοχή ενδιαφέροντος της Τουρκίας (εκτός του Ιονίου Πελάγουςμέχρι το Ακρωτήριο Ταίναρο όπου είναι 12νμ); Μήπως γιατί πρόκειται να θέσουν θέμα αποποίησης του καθ’ όλα νόμιμου δικαιώματος της Ελλάδας για ενιαία επέκταση στα 12νμ, ως προϋπόθεση για την προσφυγή στη Χάγη;
Ίσως γι’ αυτό με παλαιότερη δήλωσή του (12/01/2021) ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας στην επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων και Εθνικής Άμυνας ξεκαθάριζε ότι:
«Το λέω για να καταγραφεί στα πρακτικά, να ακουστεί εντός της αιθούσης, αλλά κυρίως εκτός της αιθούσης, ότι η Ελλάδα επιφυλάσσεται απολύτως του δικαιώματος της να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα και να ασκήσει τα δικαιώματα της εθνικής κυριαρχίας. Δεν διανοείται ότι μπορεί να αποποιηθεί οιοδήποτε εξ αυτών».
Δήλωση η οποία βέβαια έρχεται σε αντίθεση με τις ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες του Γιάννη Βαληνάκη, καθηγητή διεθνών σχέσεων και πρώην υφυπουργό Εξωτερικών της κυβέρνησης Κων/νου Καραμανλή, ο οποίος ανέφερε (03/06/2021) ότι έχουμε δεσμευτεί στη Γερμανία να μην επεκτείνουμε στα 12νμ στην περιοχή της Κρήτης…
* Ειδικός τεχνικός σύμβουλος. Διετέλεσε λέκτορας και επιστημονικός συνεργάτης στο Πανεπιστήμιο του Μπράιτον της Βρετανίας, από το οποίο κατέχει διδακτορικό και μεταπτυχιακό τίτλο.
** Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μη συμπίπτουν με τις απόψεις του/της αρθρογράφου ή τα περιεχόμενα του άρθρου.
0 Σχόλια