Του Παντελή Σαββίδη
Το 1974 ήμουν 20 χρονών. Θυμάμαι καλά τα γεγονότα όπως εμφανίζονταν στα ΜΜΕ
της εποχής.
Και, δεν ξέρω γιατί, και ως μαθητής γυμνασίου διάβαζα τις εξελίξεις κατά τη
διάρκεια της δικτατορίας.
Έχω σχηματίσει μια βιωματική άποψη, με την έννοια της πρόσληψης των
γεγονότων από τα Μέσα Ενημέρωσης της εποχής και τις συζητήσεις που άκουγα.
Το βιβλίο συνεχίζω να το διαβάζω, συνεπώς, θα επανέλθω με ένα συνολικό
κείμενο. Ίσως και κριτικό. Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον.
Μέχρι στιγμής:
1.-Ο Ιωαννίδης και μια ομάδα αξιωματικών είχαν ακραίες απόψεις και όταν
βρέθηκαν, υπηρετούντες, στην Κύπρο (1964), τις συγκεκριμενοποίησαν
περισσότερο. Δέθηκαν και μεταξύ τους.
2.-Η βασική τους θέση ήταν η Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα.
3.-Ως δικτάτορας, διατήρησε την ίδια θέση αλλά με την εξής διάσταση: κάποιου
είδους συνεννόηση με την Τουρκία για διπλή Ένωση. Δηλαδή, ο υπερεθνικιστής
Ιωαννίδης και η ομάδα των αξιωματικών που τον περιέβαλε, δεν σκόπευαν να
εντάξουν το σύνολο της Κύπρου στην Ελλάδα αλλά ένα μέρος. Το αν είναι λογικό
ή όχι είναι άλλη υπόθεση και άλλη συζήτηση. Πάντως, είναι εντυπωσιακό μια
ομάδα υπερεθνικιστών να αναγνωρίζει τουρκικά δικαιώματα στην Κύπρο. Και
σήμερα, οι ιδεολογικοί συνεχιστές της να διακηρύσσουν την θέση τους για
Ένωση ολόκληρου του νησιού με την Ελλάδα. Υποκρισία;
4.-Ειρήσθω εν παρόδω ότι, σήμερα, βλέποντας και εγώ το αδιέξοδο που οδήγησε
το κυπριακό η άφρων ενέργεια των δικτατόρων να ανατρέψουν τον Μακάριο, δεν
βλέπω αρνητικά μια τέτοια λύση. Σήμερα, όμως, προκειμένου να αποφύγουμε έναν
ολοκληρωτικό έλεγχο του νησιού απο την Τουρκία. Το αν αλλάξουν τα δεδομένα
και μπορεί να επιτευχθεί μια λύση ενιαίου κράτους θα είναι πολύ καλύτερα.
Αλλά μπορούν να αλλάξουν τα δεδομένα της κατοχής με διαπραγματεύσεις;
5.-Μεγάλο μέρος του βιβλίου αφιερώνεται στο κρίσιμο ερώτημα αν οι Αμερικανοί
διεμήνυσαν στον Ιωαννίδη ότι είναι αντίθετοι με την ανατροπή του Μακαρίου.
Kαι εδώ γίνεται το έλα να δεις.
6.-Για λόγους ψυχολογικούς, από ό,τι έχω καταλάβει, ο Ιωαννίδης μιλούσε μόνο
με την CIA. Σε επανειλημμένες οχλήσεις του Αμερικανού πρέσβη Χένρυ Τάσκα να
συναναντηθούν αρνιόταν και τον παρέπεμπε στον πρωθυπουργό (Ανδρουτσόπουλο)
και στον ΥΠΕΞ (Κυπραίο).
7.-Το προνόμιο της απευθείας επαφής με τον δικτάτορα το είχε η CIA. Από την,
μέχρι τώρα, ανάγνωση του μισού βιβλίου το συμπέρασμα αν ειδοποιήθηκε ή όχι ο
Ιωαννίδης για την Αμερικανική θέση είναι μετέωρο. Ο ίδιος ο δικτάτορας,
μέχρι τέλους, εξακολουθούσε να υποστηρίζει ότι ξεγελάσθηκε. Το ελληνικό
τμήμα του State Department λέει ότι έστειλε ενημέρωση μέσω του Τάσκα (με τον
οποίο ο δικτάτορας δεν μιλούσε) για να διατυπώσει την αμερικανική αντίθεση.
Προφανώς ο Τάσκα την μετέφερε σε κάποιον της κυβέρνησης. Υπάρχουν και άλλοι
δρώντες στο αμερικανικό ΥΠΕΞ που με την δραστηριότητά τους θολώνουν το
τοπίο. Ο Κίσιγκερ ακολουθούσε μια δική του διπρόσωπη πολιτική. Άλλα,
φαίνεται, να έλεγε στους υφισταμένους του και άλλα με τον Ετσεβίτ με τον
οποίο επικοινωνούσε τηλεφωνικά.
8.-Πάντως, ο Ιωαννίδης, λίγο πριν το πραξικόπημα κατά του Μακαρίου
επιχείρησε δια του αρχηγού των ΛΟΚ Γιάννακα να ξεγελάσει τους Αμερικανούς
ότι άλλαξε γνώμη και δεν θα ανατρέψει, προς το παρόν, τον Μακάριο. Αυτό το
μήνυμα δεν αμφισβητείται. Οι Αμερικανοί το πίστεψαν και στις επαφές που
ακολούθησαν έθεταν, πάντα, αυτό το ζήτημα.
9-Η δικτατορία είχε διαλύσει και τον στρατό και την διοίκηση της χώρας αλλά
αυτό ήταν αναμενόμενο. Εκείνο που κάνει εντύπωση είναι το χάος και η εικόνα
διάλυσης που εμφάνιζε η αμερικανική πολιτική με τα πολλά και ασυντόνιστα
κέντρα. Ίσως, λόγω του σκανδάλου Ουώτεργκέιτ.
10.- Αν διαβάσετε τους διαλόγους στο Πολεμικό Συμβούλιο που συνεκλήθη ενώ η
Τουρκία είχε, ήδη, εισβάλει στο νησί, θα γίνετε θιασώτες της άποψης “καλά
που δεν γνωρίζουμε ποιοι μας κυβερνούν. Δεν θα μπορούσαμε να κοιμηθούμε τα
βράδια”. Το τι και πως συζητείται σε μια στιγμή ιστορική για τον ελληνισμό
δεν μπορεί να περιγραφεί. Από το ανώτατο επίπεδο ως το κατώτερο. Για να
καταλάβετε, ο Ιωαννίδης αρκετές φορές τους εγκαλεί και τους λέει αφήστε τις
θεωρίες, εδώ υφιστάμεθα επίθεση. Στον κόσμο τους όλοι. Τραγωδία. Ούτε
παιδική συνομιλία δεν μοιάζει.
11.-Ένα, μόνο, θα σας επισημάνω. Την επιστράτευση την κήρυξαν όχι για να
πάνε σε πόλεμο με την Τουρκία αλλά ήλπιζαν πως έτσι θα ανησυχούσαν τους
Αμερικανούς. Τόση αφέλεια! Επίσης, η Τουρκία διεμήνυσε μέσω των Αμερικανών
πως δεν θα πυροβολήσουν οι στρατιώτες της αν δεν δεχθούν πυροβολισμούς. Το
συζητούσαν και αυτό στο Πολεμικό Συμβούλιο την ώρα που είχε αρχίσει, ήδη, ο
βομβαρδισμός της Λευκωσίας και της Κυρήνειας και είχε βυθιστεί μια ελληνική
τορπιλάκατος. Ίσως, αυτό να εξηγεί και το γιατί δεν άνοιξαν πυρ την ώρα της
τουρκικής αποβίβασης. (Δεν πρόκειται σε καμιά περίπτωση για απόβαση. Οι
Τούρκοι είναι σιγουρατζήδες. Ενεργούν στρατιωτικά μόνο αν έχουν διασφαλίσει
την επιτυχία, είτε με ισχυρότερες δυνάμεις είτε μέσω τρίτων. Είναι
χαρακτηριστικό ότι πρότειναν στους βρετανούς να εισβάλουν στο νησί μέσω των
βρετανικών βάσεων). Στοιχείο του επιπέδου του δικτατορικού απαράτ είναι και
το ότι ο Ιωαννίδης σε μια σύντομη συνάντησή του με τον Σίσκο (υφυπουργός
εξωτερικών των ΗΠΑ) παρουσία και άλλων στελεχών της τότε κυβέρνησης του είπε
πως η Ελλάδα θα πάει σε πόλεμο με την Τουρκία και στη συνέχεια έκλεισε το
μάτι στους δικούς του, υπονοώντας ότι δεν το εννοεί. Αυτοί οι άνθρωποι
κυβερνούσαν τη χώρα. Πάντως, ενημέρωση για την τουρκική εισβολή είχαν από το
κλιμάκιο της ΚΥΠ στην Κυρήνεια. Και δεν έδωσαν σημασία.
12.-Δυστυχώς, σε ολη την μεταπολίτευση, φοβάμαι, οι καίριες θέσεις της
κρατικής μας υπόστασης καταλαμβάνονται από ανθρώπους της εκάστοτε παρέας που
κυβερνά που τις περισσότερες φορές δεν γνωρίζουν στοιχειωδώς το αντικείμενο
του υπουργείου που τοποθετούνται. Η δικτατορία αποτελεί, απλώς, ακραία
εκδήλωση αυτού του φαινομένου.
0 Σχόλια