Τα «Μυστικά του Κόλπου»: Ο περιφερειακός ρόλος των Εμιράτων και η σχέση με το Ριάντ

Σε αποκατάσταση των «παρεξηγήσεων» που είχαν δημιουργήσει την εντύπωση ότι σπάει το ισχυρό μέτωπο του σουνιτικού Ισλάμ υπό τις δυο μεγάλες μοναρχίες του Κόλπου της Σαουδικής Αραβίας και των ΗΑΕ δείχνει να οδηγεί η τελευταία συνάντηση των δυο ισχυρών ανδρών, του πρίγκηπα Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν και του πρίγκιπα του Αμπού Ντάμπι Μοχάμεντ μπιν Ζαγιέντ.

Γράφει ο Νίκος Μελέτης

Στη συνάντηση που είχαν το περασμένο μήνα στο Ριάντ επαναβεβαίωσαν τους στενούς δεσμούς των δυο χωρών και τη συνεργασία τους όχι μόνο σε οικονομικά θέματα που αφορούν κυρίως την τιμή του πετρελαίου αλλά και σε περιφερειακά ζητήματα που μέχρι τώρα υπήρχε πλήρης συμπόρευση, παρά την προσπάθεια των ΗΑΕ να διεκδικήσουν πιο ενισχυμένο περιφερειακό ρόλο, κάτι που θεωρήθηκε ως προσπάθεια να πάρουν τα ηνία του σουνιτικού κόσμου από την παραδοσιακή ηγέτιδα δύναμη, την Σαουδική Αραβία.

Τότε, μετά τη συνάντηση, είχε γίνει γνωστό ότι «οι δύο πλευρές συζήτησαν για τη συνεργασία και την επιτάχυνση των κοινών προσπαθειών για τη διασφάλιση του υψηλότερου καλού των λαών των χωρών τους και ολόκληρης της περιοχής και εξέτασαν τις τελευταίες περιφερειακές, αραβικές και διεθνείς εξελίξεις αμοιβαίου ενδιαφέροντος και προσπάθειες για την εξάλειψη των πολιτικών προκλήσεων για την επίτευξη ειρήνης και σταθερότητας». Και οι προκλήσεις αυτές είναι πολλές...

Οι εχθροί της στρατηγικής συνεργασίας Σαουδικής Αραβίας - ΗΑΕ με πρώτη την Τουρκία είχαν ελπίσει ότι η κρίση στις σχέσεις μεταξύ των δυο χωρών με αφορμή τα πλαφόν στην παραγωγή πετρελαίου θα οδηγούσαν σε σύγκρουση και διάσπαση αυτού του ισχυρού μετώπου.

Όμως οι δυο ισχυροί άνδρες του Ριάντ και του Αμπού Ντάμπι δείχνουν ότι βάζουν στην άκρη τις επιμέρους διαφορές επενδύοντας στη συνέχεια αυτής της στρατηγικής συνεργασίας.

Οι δυο χώρες μετά κυρίως την ανάληψη ουσιαστικά της εξουσίας στη Σαουδική Αραβία από τον MBS, έχουν συνεργασθεί στη στρατιωτική επέμβαση στην Υεμένη, στην απομόνωση του Κατάρ και στην κοινή αντιμετώπιση της ιρανικής και τουρκικής επιρροής στην ευρύτερη περιοχή. Τα ΗΑΕ στήριξαν το σχέδιο του MBS για την Agenda Vision 2030 της Σαουδικής Αραβίας, που έχει στόχο την κοινωνική και οικονομική αναπτυξιακή μεταρρύθμιση της Σαουδικής Αραβίας σε ένα μοντέλο που ήδη εφαρμόζουν τα ΗΑΕ και το Ριάντ έχει στηρίξει την εξωστρεφή και δυναμική εξωτερική πολιτική και δεν αντέδρασε αρνητικά στην ιστορική επιλογή του Αμπού Ντάμπι να αποκαταστήσει τις σχέσεις με το Ισραήλ.

Προβλήματα όμως προέκυψαν όταν τα ΗΑΕ απέσυραν τις δυνάμεις τους από την Υεμένη, θεωρώντας ότι πλέον είναι πόλεμος της Σαουδικής Αραβίας και προσπάθησαν να επεκτείνουν την δική τους επιρροή στην Ερυθρά Θάλασσα και στο Κέρας της Αφρικής, ενώ η απόφαση του Ριάντ να αποκαταστήσει τις σχέσεις με το Κατάρ δεν βρήκε θέρμη ανταπόκρισή από το Αμπού Ντάμπι που θεωρεί την χώρα αυτή ως περιφερειακό αντίπαλο.

Αυτό το κλίμα φορτώθηκε περισσότερο με την απόφαση των ΗΑΕ να ομαλοποιήσουν τις σχέσεις με το Ισραήλ κάτι στο οποίο δεν ακολούθησε η Σαουδική Αραβία.

Και οι δυο χώρες αναζητούν τρόπους ανάκαμψης από την οικονομική κρίση που έχει προκαλέσει η πανδημία και η προσπάθεια αλλαγής κατεύθυνσης των οικονομιών στην ενεργειακή μετάβαση για χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Στο κεφάλαιο αυτό τα ΗΑΕ έχουν κάνει σημαντικά βήματα και τώρα η Σαουδική Αραβία προσπαθεί να καλύψει το κενό, με τρόπο όμως που φαίνεται να απειλεί ορισμένα μεγάλα πρότζεκτ των Εμιράτων, όπως είναι η μετατροπή της κρατικής αεροπορικής εταιρίας της χώρας σε μεταφορικό κόμβο (απέναντι στην Emirates), αλλά και με την προσέλκυση στο Ριάντ ξένων εταιριών καθώς θα μπαίνει όρος να έχουν περιφερειακή έδρα τους στο Ριάντ (πλήττοντας έτσι το επιχειρηματικό κέντρο του Ντουμπάι).

Η μεγάλη πρόκληση και για τις δυο χώρες του Κόλπου είναι η προσαρμογή στα νέα δεδομένα που φέρνει η green economy και ο περιορισμός τα επόμενα χρόνια στη χρήση υδρογονανθράκων.

Το Αμπού Ντάμπι έχει ένα φιλόδοξο σχέδιο με επενδύσεις 120 δισεκατομμυρίων δολαρίων, για να αυξήσει την παραγωγή του από 3,8 εκατομμύρια βαρέλια σε πέντε εκατομμύρια ημερησίως μέχρι το τέλος της δεκαετίας θέλοντας να προλάβει να αξιοποιήσει όσο περισσότερο μπορεί τα πετρελαϊκά κοιτάσματα του, πριν η ηλεκτροκίνηση και οι ΑΠΕ, περιθωριοποιήσουν το πετρέλαιο.

Ο ΟΠΕΚ + είχε ζητήσει την μείωση της παραγωγής πετρελαίου κατά 5% από την Σαουδική Αραβία και κατά 18% από τα ΗΑΕ και αυτός ήταν και ένας λόγος της αντιπαράθεσης των δυο χωρών.

Όμως οι δυο χώρες έχουν βαθιά αλληλεξάρτηση. Έχουν περισσότερα να κερδίσουν βαδίζοντας μαζί. Τα ΗΑΕ είναι ο πιο ισχυρός στρατιωτικά σύμμαχος της Σ. Αραβίας για να αποκρουσθούν οι περιφερειακές φιλοδοξίες του Ιράν και της Τουρκίας. Τα Εμιράτα θέλουν να ενισχύσουν τον ρόλο τους, θέλουν να αναμορφώσουν την οικονομία τους αλλά από την άλλη πλευρά γνωρίζουν ότι εάν δεν προχωρήσουν μαζί με την Σ. Αραβία θα είναι πιο ευάλωτα.

Τα ΗΑΕ έχουν σηκώσει το κύριο βάρος για την αντιμετώπιση των Αδελφών Μουσουλμάνων στην Μέση Ανατολή και στην Βόρεια Αφρική, κάτι που βοήθησε τα Εμιράτα να διευρύνουν και ισχυροποιήσουν την επιρροή τους.

Η ενίσχυση της στρατιωτικής ισχύος των ΗΑΕ, έχουν μετατρέψει την χώρα στην πιο ισχυρή στρατιωτικά μεταξύ των χωρών του GCC (Gulf Cooperation Council) και με παρεμβάσεις σε όλες σχεδόν τις περιφερειακές κρίσεις, προσδίδουν πλέον έναν ιδιαίτερο και ενισχυμένο ρόλο στα ΗΑΕ.

Το Κέρας της Αφρικής, η Αίγυπτος, η Λιβύη, η Μ. Ανατολή, η Βόρειος Αφρική αλλά και η Ανατολική Μεσόγειος είναι πεδία στα οποία τα ΗΑΕ διεκδικούν ρόλο απέναντι στο Ιράν αλλά και στον επεκτατισμό της Τουρκίας, εξασφαλίζοντας συγχρόνως στήριξη από τις ΗΠΑ αλλά και στρατηγική συνεργασία με κρίσιμες χώρες της περιοχής όπως το Ισραήλ, η Αίγυπτος αλλά και η Ελλάδα και η Κύπρος.

Και όπως όλα δείχνουν το «διαζύγιο» μεταξύ Ριάντ και Αμπού Ντάμπι είναι ακόμη μακριά, όσο κι αν επένδυαν σε αυτό οι περιφερειακοί αντίπαλοι, το Ιράν και η Τουρκία.

Πηγές: RUSI, Al Jazeera, Soufan Center

Liberal.gr

* Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μη συμπίπτουν με τις απόψεις του/της αρθρογράφου ή τα περιεχόμενα του άρθρου.