Γονείς: τους εφήβους «σαν τα μάτια σας…»

Γράφει ο Καθηγητής Γιώργος Πιπερόπουλος

     Για την εφηβική ηλικία, «το κρίσιμο σταυροδρόμι» στην πορεία προς την ωρίμανση του καθένα και της καθεμιάς μας καταθέτω σήμερα μια εκτενή περιγραφή ελπίζοντας ότι θα φανεί χρήσιμη στους γονείς αλλά και στους εφήβους που επισκέπτονται και διαβάζουν τις απόψεις που καταθέτω συχνά στο αγαπημένο blog.

     Το κάνω καθώς καθημερινά συνειδητοποιώ ολοένα και περισσότερο ότι στην Ελλάδα που την τελευταία 10ετία βίωσε την οικονομική καταπίεση της τρόικα (τώρα των «θεσμών»), και του οικονομικού, ψυχοκοινωνικού, παιδαγωγικού, πολιτισμικού και πολιτιστικού δράματος που βιώνουμε εδώ και 14 μήνες με την πανδημία covid-19 απαιτείται οι γονείς, και μαζί τους παππούδες, γιαγιάδες και άλλοι συγγενείς να σκύψουμε με προσοχή και να στηρίξουμε τα παιδιά μας σε αυτή την κρίσιμη περίοδο της ζωής τους.

     Σύμφωνα με τις διεθνείς συζητήσεις παιδαγωγών, κοινωνιολόγων και ψυχολόγων εάν υπήρχε κάποιος εύστοχα περιγραφικός όρος της εφηβείας, αυτός θα μπορούσε να ήταν, όσο και αν αυτό ακούγεται σχεδόν οξύμωρο, η ΑΛΛΑΓΗ!

     Αναμφίβολα κάθε στάδιο της ανθρώπινης ζωής χαρακτηρίζεται από αλλαγές, αλλά και σε κάθε φάση της εξελικτικής μας πορείας υπάρχουν κάποια λιγότερο ρευστά πλαίσια αναφοράς, υπάρχει κάποια αίσθηση σταθερότητας.

     Για τους εφήβους, όμως, για τα αγόρια και κορίτσια αυτή η αναπτυξιακή περίοδος της ζωής τους αποτελείται από μια διαδοχική εναλλαγή ψυχοσωματικών, ψυχοκοινωνικών και ψυχοσεξουαλικών μεταλλαγών, αναζητήσεων και προσπαθειών για την εδραίωση της ατομικής, της υπαρξιακής τους ταυτότητας.

     Σε θέματα σωματικής οντότητας οι έφηβοι  σχεδόν ξαφνικά συνειδητοποιούν ότι έπαψαν να είναι παιδιά και βλέπουν το σώμα τους να αλλάζει μέρα με τη μέρα.

     Τα χέρια, και μαζί τους τα σκέλια μακραίνουν και καθώς σχηματίζονται τα κορμιά του αυριανού άντρα και της αυριανής γυναίκας οι έφηβοι αρχίζουν να διακατέχονται από ενδόμυχες αμφιβολίες για το σώμα τους, να προβληματίζονται εάν και κατά πόσο θα είναι...αρεστοί.

     Στον ψυχό-συναισθηματικό τομέα ο έφηβος αρχίζει να αισθάνεται "σπουδαίος" και αυτό συχνά παρεξηγείται ως ένδειξη αναίδειας ή αυθάδειας από τους γονείς, το αγόρι και το κορίτσι αρχίζουν να απαιτούν να "τους πάρουμε στα σοβαρά" αποζητούν ελευθερία κινήσεων και πράξεων, αντίμαχοι με θέσεις, στάσεις και απόψεις γονιών και καθηγητών και εκφράζουν την άποψη που έχουν για το κάθε τι και για τον καθένα.

     Όμως η πλέον δυναμική και για πολλούς εφήβους και γονείς ίσως ψυχολογικά τραυματική μεταλλαγή άρρηκτα δεμένη με την εφηβεία είναι η υποκειμενική ανακάλυψη, η αιφνίδια αναγνώριση και η επιτακτική ανάγκη προσωπικής αντιμετώπισης της ανθρώπινης σεξουαλικότητας!

     Σε αυτήν την περίοδο σημαδεύεται για τον καθένα μας η γενικότερη θεώρηση της ψυχοσεξουαλικής ταυτότητας του αυριανού άνδρα και της αυριανής γυναίκας.

     Η ορθή αντιμετώπιση αυτής της δυναμικής έννοιας της "αλλαγής" απαιτεί από τους γονείς των εφήβων μια γενναία δόση χιούμορ με ταυτόχρονη παρουσία προσοχής και ευαισθησίας.

     Τα ειρωνικά, τα κάθε λογής «ξεκάρφωτα» σχόλια και μπορούν και συχνά πληγώνουν τους εφήβους που ήδη διακατέχονται από ανάμικτα και παράξενα υποκειμενικά συναισθήματα και ένας κακός χειρισμός των γονιών μπορεί να δημιουργήσει το υπόστρωμα για μελλοντικές εμφανίσεις συμπλεγμάτων κατωτερότητας, υπερευαισθησίας ακόμη και νευρώσεων ή διαστροφών χαρακτήρα που θα σημαδέψουν τη συμπεριφορά του αυριανού ενήλικα άνδρα ή της ώριμης γυναίκας.

Γονείς δείξτε κατανόηση, στοργή, υπευθυνότητα

     Μην αντιμετωπίζετε τη σεξουαλικότητα των εφήβων σας κλείνοντας το όλο θέμα του σεξ σε κάποια θεοσκότεινα χρονοντούλαπα του υποσυνειδήτου σας. Αποφύγετε τον στρουθοκαμηλισμό γιατί όσο και εάν το επιθυμούμε ίσως επειδή και μείς δεν διαθέτουμε την απαιτούμενη σαφή τοποθέτηση πάνω στο θέμα η εφηβική σεξουαλικότητα δεν μπορεί να αντιμετωπισθεί, να εξορκισθεί, είτε σαν να μην υπάρχει είτε σαν να είναι κάτι "βρώμικο" που δεν μπορεί να συζητηθεί ανάμεσα σε γονείς και παιδιά.

     Εάν εσείς δεν ενημερώσετε τους εφήβους σας υπεύθυνα και χωρίς συμπλέγματα παντογνωσίας ή με φορτίσεις πουριτανικών ενδοιασμών στην τότε να είμαστε βέβαιοι ότι τα παιδιά σας μόνα τους θα ανακαλύψουν τις αλήθειες του σεξ και κάποια πιθανά δυσάρεστα συνεπακόλουθα θα είναι και δική σας ευθύνη.

     Οι έφηβοι, αγόρια και κορίτσια, διαθέτουν ένα αλάθητο, σχεδόν, αισθητήριο και αξιολογώντας τη στάση των γονιών τους μπορούν να προσδιορίσουν τα πραγματικά μηνύματα που τους στέλνουνε όχι αυτά που χωρίς πειστικότητα με πλατειασμούς και υπεκφυγές ψελλίζουν τα χείλη τους.

     Μη σας τρομάζει η υποχρέωση της ενημέρωσης!...Στην απελευθερωμένη από τα χθεσινά ταμπού εποχή μας η ανάγκη και η χρησιμότητα της υπεύθυνης ενημέρωσης και της συνετής καθοδήγησης από τους γονείς και είναι αναγκαία και αποβαίνει, σίγουρα, σε όφελος των εφήβων.

     Μέσα στις σύγχρονες μικρές και μεγάλες πόλεις της Πατρίδας μας είναι μυριάδες οι ευκαιρίες για νέους και νέες να κάνουν γνωριμίες, να κάνουν φιλίες, να "ερωτευθούν" αληθινά ή τουλάχιστον έτσι να δικαιολογήσουν και τις πρώτες ερωτικές τους επαφές.

     Στον ψυχοκοινωνικό τομέα της ανάληψης πρωτοβουλίας σε θέματα, έστω περιορισμένη σημασίας, αφήστε τους εφήβους σας να αναλάβουν πρωτοβουλίες, να δράσουν σύμφωνα με τη δική τους βούληση με τη δική τους κρίση.

     Εάν η δραστηριότητά τους είναι επιτυχής τότε παινέψτε το παιδί σας φυσικά με το μέτρο.

     Εάν πάλι αποτύχει μην αρκεστείτε στην πικρή επίπληξη ή την ακόμα πιο πικρή ειρωνεία!..

     Φίλες και φίλοι γονείς σημειώστε ότι συχνά σε συζητήσεις μου με γονείς και παιδιά ανακαλύπτω ότι οι γονείς υποσυνείδητα έχουν "βοηθήσει" και αυτή στην αποτυχία του παιδιού τους για να δικαιώσουν έτσι - έμπρακτα - το σθεναρό κράτημα των σχοινιών με τα οποία και "δεσμεύουν" το παιδί τους.

     Κόψτε τα συμβολικά αυτά "σχοινιά" που συνόδευαν μέχρι χθες την εξαρτημένη και ελεγχόμενη από εσάς παιδική τους ηλικία βοηθώντας ταυτόχρονα τον έφηβο στη διαπίστωση και την αποδοχή της πραγματικότητας ότι η ανεξαρτησία που τόσο επιθυμούν υποχρεωτικά πρέπει να συμπορεύεται με ευθύνη και συνέπεια.

     Μόνο με συνεχείς δοκιμές που απολήγουν σίγουρα άλλες σε αποτυχία και άλλες σε επιτυχία θα μπορέσουν οι έφηβοι να μάθουν να αξιολογούν σωστά να προχωρούν προσεκτικά και συνετά παίρνοντας τις πρώτες γεύσεις από τα προβλήματα, τις απαιτήσεις, τις απογοητεύσεις και μαζί τις επιτυχίες που τους επιφυλάσσει η ζωή που ξετυλίγεται μπροστά τους με μεγάλη ταχύτητα.

     Κλείνω επαναλαμβάνοντας ότι γονείς, παππούδες, γιαγιάδες και άλλοι συγγενείς χρειάζεται να σταθούμε στο πλευρό των εφήβων μας και να τους δείξουμε έμπρακτα ότι κατανοούμε και συμμεριζόμαστε τον δυναμισμό της έντονης μεταλλαγής που τους χαρακτηρίζει "στο κρίσιμο υπαρξιακό σταυροδρόμι της ζωής" καθώς οδεύουν προς την ποθητή για όλους ενηλικίωση και την ωριμότητα.

     Στα Γυμνασιόπαιδα όλης της Ελλάδας εύχομαι καλή επιστροφή στα θρανία!…

* Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μη συμπίπτουν με τις απόψεις του/της αρθρογράφου ή τα περιεχόμενα του άρθρου.