«Δεν κατηγορούμε ως οιονεί προδότες όσους προκρίνουν τα δικαιώματα απέναντι στην πολιτική αλλά, στο μέτρο που είναι ειλικρινείς, είμαστε σε διαρκή διάλογο μαζί τους»
Γράφει ο Παντελής Καψής
Τελικώς ένα από τα μαθήματα της ζωής είναι ότι μπορείς να είσαι ολίγον έγκυος. Το οποίο σημαίνει ότι ενώ στην ηθική τα πράγματα μπαίνουν με απόλυτους όρους, μαύρο άσπρο, στην πράξη είμαστε υποχρεωμένοι να ζούμε στα γκρι. Τουλάχιστον στο χώρο της πολιτικής.
Η έκρηξη της βίας στην Παλαιστίνη προσφέρει ένα καλό παράδειγμα. Γεωπολιτικά έχουμε γίνει κολλητοί με το Ισραήλ και πολύ καλά κάνουμε. Ηθικά πάλι έχουμε κάθε λόγο να υποστηρίζουμε το δικαίωμα του να υπάρξει και να καταδικάζουμε την Ισλαμιστική Χαμάς. Ακόμα και πολιτισμικά, μπορούμε εύκολα να ταυτιστούμε με τους προοδευτικούς Ισραηλινούς σε αντίθεση με την Αραβική κακοφωνία απολυταρχικών καθεστώτων. Είναι όμως σωστό να κλείνουμε τα μάτια στην υπέρμετρη βία των βομβαρδισμών, στον εποικισμό, στην άγρια καταπάτηση των δικαιωμάτων των Αράβων Ισραηλινών και στον ισραηλινό θρησκευτικό φανατισμό; Κι όσο κι αν είναι πολύ πιο ελκυστικό να παίρνεις θέση, να σηκώνεις τη μία ή την άλλη σημαία, αν θέλεις να είσαι εντάξει με τη συνείδησή σου είσαι διαρκώς στο ναι μεν αλλά.
Με μια έννοια αυτό είναι το εύκολο γιατί στην συγκεκριμένη διένεξη «δίκιο» μπορεί να βρει κανείς και στις δύο πλευρές. Η δυσκολία να πάρει θέση λοιπόν δικαιολογημένη. Μια και μιλάμε για Αραβικά καθεστώτα όμως, ποιος θα αμφισβητήσει ότι αποτελούν έναν αντιδημοκρατικό αναχρονισμό, στηρίζονται στην πιο άγρια παραβίαση στοιχειωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων; Κι όμως με αυτά τα καθεστώτα έχουμε αποκτήσει στρατηγικές σχέσεις. Μέχρι και Πάτριοτ στείλαμε στη Σαουδική Αραβία, έχοντας βολικά σιωπήσει, για παράδειγμα, στην τρομακτική δολοφονία Κασόγκι. Προηγείται το εθνικό συμφέρον, είναι σύμμαχοι απέναντι στην Τουρκία θα αντιτείνει κάποιος. Είναι όμως αυτός επαρκής λόγος για να κλείνουμε τα μάτια; Πόσο μάλλον όταν εμείς επικαλούμαστε όρους ηθικής όταν π.χ. αναφερόμαστε στην Κύπρο;
Κι αν στην εξωτερική πολιτική τέτοιου είδους αντινομίες είναι αναμενόμενες, τι γίνεται όταν έχουμε να κάνουμε με το μεταναστευτικό, με συγκεκριμένα πρόσωπα δηλαδή τα οποία ζητούν την βοήθειά μας; Η φωτογράφηση της προέδρου της Δημοκρατίας στον φράχτη του Έβρου προσφέρει μια καλή αφορμή για σκέψη. Ένας φράχτης στα σύνορα δεν μπορεί να αποτελεί το ιδεώδες για μια δημοκρατική πολιτεία. Από την άλλη πλευρά η χώρα έπρεπε να αμυνθεί στην εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού από την Τουρκία. Δεν αντέχαμε ένα νέο, και μάλιστα τέτοιο μεταναστευτικό κύμα. Ο φράχτης όμως δεν είναι μόνος του. Είναι μέρος μια συνολικότερης πολιτικής για το μεταναστευτικό. Μαζί πάνε και οι περίφημες επαναπροωθήσεις στο Αιγαίο που έχουν αποδειχθεί εξαιρετικά αποτελεσματικές. Τις αρνούμαστε αλλά οι καταγγελίες για τις οποίες μας εγκαλεί πια και η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι τεκμηριωμένες. Το ότι έτσι παραβιάζονται ανθρώπινα δικαιώματα λοιπόν είναι χωρίς αμφιβολία: αποτρέπουμε κάποιους πρόσφυγες από το να ζητήσουν άσυλο, τόσο με τον φράχτη όσο και με το λιμενικό. Η απάντηση που μου είχε δώσει κορυφαίος πολιτικός παράγοντας όταν του είχα υποβάλει το σχετικό ερώτημα ήταν πειστική. Χωρίς συντεταγμένη πολιτεία οι πρόσφυγες δεν θα μπορούσαν να ζητήσουν άσυλο. Και το μεταναστευτικό, ανεξέλεγκτο, απειλούσε πια τη ίδια την Δημοκρατία στη χώρα. Έδινε τροφή και λόγο ύπαρξης στις πιο σκοταδιστικές δυνάμεις. Κάνουμε σκόντο στην ηθική υπερασπιζόμενη ένα υπέρτερο αγαθό. Η Βάσω Κιντή το απέδωσε πολύ καλά μεταφέροντας τη θέση της Arendt: «τα δικαιώματα ως πρότερα κάθε πολιτικής συγκρότησης και εκτός πολιτικών συγκρούσεων αποκτούν μεταφυσικό χαρακτήρα». Υπάρχουν δηλαδή μόνο στο μέτρο που υπάρχει και λειτουργεί το κράτος.
Τα δικαιώματα ωστόσο δεν είναι μόνο θεωρητικές έννοιες. Είναι και συγκεκριμένα πρόσωπα. Άνθρωποι ταλαιπωρημένοι από τον πόλεμο ή ίσως, πιο κοντά στην υπόθεση του φράχτη, Τούρκοι δημοκράτες που διώκονται από τον Ερντογάν κι οι οποίοι δεν μπορούν να ζητήσουν βοήθεια. Έχουμε μάθει, χάρη στον Απόστολο Δοξιάδη κυρίως, για την «ύβρη» που διεπράχθη από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, όταν στέλναμε ικέτες της Δημοκρατίας πίσω στην Τουρκία. Κάτι ανάλογο με διαφορετικούς όρους και για διαφορετικούς λόγους, συμβαίνει και σήμερα.
Η πρόεδρος της Δημοκρατίας με την φωτογραφία της στον Έβρο, έδειξε, συμβολικά, την υποστήριξη της στην πρώτη διάσταση του προβλήματος, την προσπάθεια της συντεταγμένης πολιτείας να αμυνθεί. Από την σκοπιά της πολιτικής δύσκολα θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι υπάρχει άλλος δρόμος. Αυτό όμως δεν αναιρεί την άλλη διάσταση, την διάσταση των ανθρώπων. Κι ακόμα κι αν αποδεχόμαστε ότι εξαιτίας της πολιτικής ανάγκης κάποιοι, στους οποίους οφείλουμε προστασία, θα υποφέρουν άδικα, έχει σημασία να το κάνουμε με ανοιχτά μάτια. Να κατανοούμε ότι το ηθικό δίλημμα είναι υπαρκτό. Που πάει να πει ότι δεν κατηγορούμε ως οιονεί προδότες όσους προκρίνουν τα δικαιώματα απέναντι στην πολιτική αλλά, στο μέτρο που είναι ειλικρινείς, είμαστε σε διαρκή διάλογο μαζί τους. Αν μη τι άλλο για να περιορίζουμε, όπου μπορούμε, τις επιπτώσεις της στάσης μας. Και για να να μη πάψουμε να νιώθουμε τουλάχιστον άβολα ως ολίγον έγκυοι.
0 Σχόλια