Τραγωδία χωρίς κάθαρση: Μια νέα πολιτική στη Μέση Ανατολή

(Φωτ.: EPA / Haitham Imad)

Γράφει ο Παντελής Σαββίδης

Το παρελθόν δεν δημιουργεί αισιοδοξία για την εξέλιξη της ισραηλινοπαλαιστινιακής εκεχειρίας. Θα παραμείνει μια εκεχειρία μέχρι το επόμενο τραγικό επεισόδιο. Από αυτή την πλευρά, η κάθαρση δεν θα έρθει. Λύση στο Παλαιστινιακό δεν θα υπάρξει. Ιδιαιτέρως, τώρα, που μετά την τελευταία αντιπαράθεση ενισχύθηκε ο ρόλος της Χαμάς.

Η ισραηλινοπαλαιστινιακή διαμάχη αναδεικνύει νέα χαρακτηριστικά τα οποία αξίζει να δούμε:

1. Η Χαμάς ενισχύεται στρατιωτικά, οικονομικά και πολιτικά από το Ιράν. Μια χώρα κέντρο του σιιτισμού ενισχύει μια παλαιστινιακή ομάδα η οποία ανήκει στην σουνιτική Μουσουλμανική Αδελφότητα. Τα θρησκευτικά όρια ξεπερνούνται μπροστά σε ένα άλλο μείζον συμφέρον. Ποιο είναι;

2. Η Χαμάς κυριάρχησε (μέχρι εξαφανίσεως) της Αλ Φατάχ και των άλλων κοσμικών ομάδων που συγκροτούσαν την μέχρι τώρα Παλαιστινιακή Αρχή. Η κυριαρχία αυτή περιπλέκει τα πράγματα. Εκλογές θα γίνουν κάποια στιγμή. Αν κερδίσει η Χαμάς, που μέχρι στιγμής φαίνεται να κερδίζει, θα αναγνωριστεί διεθνώς ως εκπρόσωπος των Παλαιστινίων; Υπενθυμίζω πως έχει χαρακτηριστεί τρομοκρατική οργάνωση από τις ΗΠΑ και την ΕΕ.

3. Το ρήγμα μεταξύ των Παλαιστινίων είναι βαθύ, δεν υπάρχει δυνατότητα σύγκλισης. Η Παλαιστινιακή Αρχή υπό τον Μαχμούτ Αμπάς έχει διαβρωθεί εντελώς από τη διαφθορά. Αποτέλεσμα είναι παλαιοί σκληροί αραφατικοί της Αλ Φατάχ να έχουν εγκαταλείψει το χώρο που τους εξέφραζε και να υποστηρίζουν την Χαμάς. Η Χαμάς για πολλούς θεωρείται το ένοπλο τμήμα του παλαιστινιακού αγώνα.

4. Υφίσταται αυτός ο αγώνας; Ναι. Οι Παλαιστίνιοι δεν έχουν πατρίδα. Και όσο δεν έχουν πατρίδα θα αγωνίζονται για να την αποκτήσουν. Επιπλέον, είναι καθημερινές οι προσβολές της ύπαρξής τους. Της ταυτότητάς τους. Αυτού που είναι. Και η προσβολή στο «είναι» του ανθρώπου τον εξεγείρει. Παρά τον εκμαυλισμό της ηγεσίας τους, οι Παλαιστίνιοι –όπως και άλλοι λαοί χωρίς πατρίδα και με αμφισβήτηση της ταυτότητάς τους– εξεγείρονται. Αδιαφορώντας για τις συνέπειες.

5. Οι επιχειρησιακές δυνατότητες της Χαμάς με τη βοήθεια του Ιράν –ίσως και άλλω– βελτιώθηκαν. Αλλά το θέμα αυτό χρήζει στρατιωτικής προσέγγισης.

6. Στην τελευταία παλαιστινιακή εξέγερση υπήρξαν ατυχείς χειρισμοί και εκ μέρους του Ισραήλ. Χειρισμοί που ήταν προβλέψιμο πού θα οδηγήσουν. Δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι δεν επιδιώχθηκε αυτή η αντιπαράθεση. Ιδιαιτέρως αν κρίνουμε από το αποτέλεσμα στην πολιτική ζωή του Ισραήλ.

7. Το Αλ Ακσά είναι ένα τέμενος το οποίο ενώνει όλους τους Παλαιστίνιους. Ανεξαρτήτως του αν πιστεύουν ή όχι. Το Ισραήλ το γνωρίζει αυτό πολύ καλύτερα όλων μας. Και η κυβέρνησή του δεν φάνηκε προσεκτική στη διαχείρισή του.

8. Εν μέσω της κρίσης η Ελλάδα διά του υπουργού Εξωτερικών επιχείρησε να βοηθήσει. Ήταν μια από τις καλές στιγμές της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Η κινητικότητα πρέπει να συνεχιστεί. Το δόγμα «όταν δεν κάνουμε τίποτε δεν έχουμε και συνέπειες» δεν ισχύει. Το κενό που θα αφήσεις θα το εκμεταλλευτεί άλλος. Και θα είναι σε βάρος σου.

Βεβαίως, υπήρξε η ατυχής δήλωση του υπουργού εξωτερικών της Παλαιστινιακής Αρχής που αρνήθηκε να συναντηθεί με τον Έλληνα ομόλογό του. Συμβαίνουν αυτά στην πολιτική. Από τη μία πέφτουν οι προσωπίδες και από την άλλη η Μέση Ανατολή –και το Παλαιστινιακό ιδιαιτέρως– χρειάζονται μια πολύ ανεκτική προσέγγιση.

Ο κ. Δένδιας συναντήθηκε με τον πρωθυπουργό της Παλαιστινιακής Αρχής. Το Παλαιστινιακό Κίνημα έχει πολλές τάσεις. Το παράδοξο της… παιδικής χαράς που λέγεται «Ευρωπαϊκή Ένωση σε θέματα εξωτερικής πολιτικής και άμυνας» είναι ότι οι Βρυξέλλες, αντί να στηρίξουν τον Έλληνα υπουργό στην επίσκεψή του, έδειξαν πόσο διασπασμένες είναι με τις επισκέψεις πλειάδας υπουργών Εξωτερικών στην περιοχή. Αυτό δεν είναι ένωση κρατών. Αν υπάρχει κάποιας μορφής ένωση είναι μόνο στην οικονομία. Στα υπόλοιπα οι σχέσεις των ευρωπαϊκών χωρών είναι ανταγωνιστικές.

9. Για την ελληνική πολιτική είναι καλύτερο η Χαμάς να αναπτύσσει σχέσεις με το Ιράν παρά με την Τουρκία. Τουρκία και Ιράν έχουν στρατηγικά αντιπαρατιθέμενα συμφέροντα.

10. Η Χαμάς, και εν πολλοίς ο παλαιστινιακός αγώνας, έχουν εγκαταλειφθεί από πολλές αραβικές χώρες.  Αξιοσημείωτη είναι η απουσία από την τελευταία κρίση της Ρωσίας και της Κίνας. Το ερώτημα πώς θα δομηθεί η νέα ισορροπία στη Μέση Ανατολή είναι υπαρκτό και αναδείχθηκε έντονα από την τελευταία αντιπαράθεση.

11. Σε διεθνές διπλωματικό επίπεδο αναβαθμίστηκε η Αίγυπτος λόγω της συμβολής της στην επίτευξη εκεχειρίας. Η επιρροή της Αιγύπτου στην Χαμάς είναι θετικό γεγονός. Και για την Ελλάδα. Και το Κατάρ έχει τη δική του παρέμβαση στους Παλαιστινίους, κυρίως στη Γάζα. Και εδώ έχουμε μια ευέλικτη πολιτική του Κατάρ με το οποίο οι ελληνικές σχέσεις πρέπει να προσεγγισθούν ανεξαρτήτως της Τουρκίας.

12. Το Ιράν είναι μια πολυσύνθετη χώρα που παράγει επιρροή. Χωρίς να διαταράξει τις συνεργασίες της, η Ελλάδα πρέπει να δει πιο προσεκτικά και με μεγαλύτερο ενδιαφέρον τις σχέσεις με την Τεχεράνη. Όπως και με τις αραβικές χώρες του Κόλπου με τις οποίες οι επαφές ήταν –και είναι– ελάχιστες, αν όχι ανύπαρκτες.

 13. Η διαχείριση της ρευστότητας στη Μέση Ανατολή δεν μπορεί να γίνει όπως παλιά. Οι ΗΠΑ δεν είναι η μόνη υπερδύναμη. Οικονομικά ισορροπείται σε μεγάλο βαθμό από την Κίνα, και στρατιωτικά εν πολλοίς από τη Ρωσία. Τα προβλήματα είναι πλέον πολυπαραγοντικά και απαιτούν υψηλού επιπέδου και ακρίβειας διαχείριση.

14. Και ερχόμαστε στον αγαπημένο μας Ερντογάν. Παρόλο που προσπάθησε, δεν τα πήγε καλά. Έμεινε εκτός νυμφώνος. Δεν μπορεί να «παίξει» σε περιοχές όπου υπάρχουν άλλοι πιο σημαντικοί «παίκτες». Ο Ερντογάν και η πολιτική του υπερεκτιμήθηκαν μόνο από την Ελλάδα.

Ο Τούρκος πρόεδρος ακολούθησε μια τυχοδιωκτική πολιτική. Σε μερικές περιπτώσεις του βγήκε. Σε άλλες όχι. Το συνολικό αποτέλεσμα θα είναι τραγικό και για τον ίδιο και για τη χώρα του. Υπερεκτίμησαν τις δυνατότητές τους. Και μόλις μπήκαν στο παιχνίδι άλλες δυνάμεις, η Τουρκία είδε την περιθωριοποίησή της.

Η Τουρκία είναι αντιμετωπίσιμη δύναμη. Αρκεί οι ελληνικές κυβερνήσεις να το πιστέψουν και να σταματήσουν να συμβουλεύονται ενδοτικά ιδρύματα που δεν προσφέρουν τίποτε, παρά μόνο προτείνουν υποχωρήσεις, όπως τελευταία ο πρόεδρος του ΕΛΙΑΜΕΠ. Για όσους δεν το γνωρίζουν, ο κ. Τσούκαλης πρότεινε η Ελλάδα να μην ασκήσει το δικαίωμά της στα 12 μίλια.

15. Προφανώς σε έναν πολιτικό αντιπερισπασμό, η ακροδεξιά τουρκική εφημερίδα Yeni Şafak που υποστηρίζει τον Ερντογάν πρότεινε τη σύναψη συμφωνίας με τη Χαμάς, όπως έγινε με τη Λιβύη. Στην Τουρκία αυτά δεν γράφονται τυχαία. Θα μας πουν πως αυτό δεν είναι εφικτό, αλλά καλύτερα να μην βιαζόμαστε. Τα ίδια έλεγαν και με τη Λιβύη.

Δεν αποκλείεται να προχωρήσει μια τέτοια συμφωνία, παρόλο που τη Χαμάς οι ΗΠΑ και η ΕΕ την έχουν χαρακτηρίσει τρομοκρατική οργάνωση. Δεν έχει καμιά σημασία αυτό. Υπάρχουν άλλοι που την αναγνωρίζουν. Η Χαμάς ανήκει στις αρκετές «θυγατρικές» της Μουσουλμανικής Αδελφότητας. Και ο Ερντογάν κάνει παιχνίδι με τη Μουσουλμανική Αδελφότητα. (Για ορισμένους ηγείται αυτής.)

Επειδή η Ελλάδα δεν μπορεί να αποκλίνει από τη θέση αρχής για δημιουργία ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους, ίσως επιβάλλεται να διαμορφώσει άποψη για τα χαρακτηριστικά του.

16. Δυστυχώς το τέλος του Ερντογάν και της πολιτικής του είναι ορατό. Ο Ερντογάν προσέφερε στην Ελλάδα και στην ελληνική εξωτερική πολιτική. Ξύπνησε τους Έλληνες και την ηγεσία τους. Διαίρεσε τη χώρα του και οδήγησε στα άκρα στις σχέσεις της με τις ισχυρές δυνάμεις. Η επεξεργασία μιας νέας πολιτικής στη Μέση Ανατολή και στις σχέσεις με την Τουρκία είναι αναγκαία. Χωρίς φοβικά σύνδρομα και υποχωρήσεις. Με πραγματική ανάγνωση των εξελίξεων και όχι με φοβικές παρωπίδες.

Πηγή anixneuseis.gr

* Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μη συμπίπτουν με τις απόψεις του/της αρθρογράφου ή τα περιεχόμενα του άρθρου.