Ίσως να ήρθε η ώρα η Κύπρος και άλλα κράτη να αναγνωρίσουν τον Κουρδιστάν ως μια οντότητα με το Ντιγιάρμπακιρ ως πρωτεύουσα
Του Μάικλ Ρούμπιν
τις 15 Νοεμβρίου 2020, στην 37η επέτειο της ανακήρυξης της «ανεξαρτησίας» της Βόρειας Κύπρου, ο τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επισκέφτηκε την κατεχόμενη ζώνη στην οποία τα τουρκικά στρατεύματα έχουν προβεί σε εθνοκάθαρση και κάλεσε επισήμως σε μόνιμη διχοτόμηση του νησιού: «Υπάρχουν δύο διακριτοί λαοί, δύο διακριτά δημοκρατικά συστήματα και δύο χωριστά κράτη στην Κύπρο σήμερα» είπε ο τούρκος ηγέτης. Τον περασμένο μήνα επανέλαβε το αίτημα. «Δεν υπάρχει πλέον άλλη λύση πέραν της λύσης των δύο κρατών» είπε ενώπιον τούρκων βουλευτών στις 10 Φεβρουαρίου 2021.
Με όρους διεθνούς δικαίου, ο Ερντογάν κάνει λάθος. Αλλες χώρες έχουν δημιουργήσει κράτη-αντιπροσώπους (proxy states): η αυτοκρατορική Ιαπωνία «έκοψε» ένα κομμάτι από την Κίνα για να δημιουργήσει το κράτος Μαντσούκουο (τη γνωστή και ως Μαντζουρία), η Νότια Αφρική δημιούργησε έναν αριθμό από Μπαντουστάν κατά την περίοδο του απαρτχάιντ. Η Ρωσία «επιχορηγεί» τις Λαϊκές Δημοκρατίες του Ντονέτσκ και του Λουχάνσκ στην Ουκρανία, καθώς επίσης την Αμπχαζία και τη Νότια Οσετία στη Γεωργία. Κανένα από αυτά τα κράτη δεν πέτυχε πραγματική διεθνή αναγνώριση. Αντιθέτως, η διεθνής κοινότητα αναγνώρισε κάθε τέτοια περίπτωση ως ένα κυνικό παιχνίδι ισχύος από διεφθαρμένους, ρατσιστές ή άπληστους για τον ένεργο ενεργειακών πόρων δικτάτορες. Ο Ερσίν Τατάρ μπορεί να αρέσκεται να αποκαλείται «πρόεδρος», αλλά ακόμη και οι Τούρκοι καταλαβαίνουν ότι ελάχιστα διαφέρει από τον Βίντκουν Κουίσλιγκ της Νορβηγίας ή τον Φιλίπ Πετέν της Γαλλίας.
Τούτου λεχθέντος, η πίεση του Ερντογάν για μια μόνιμη διχοτόμηση, που βασίζεται τόσο στη διάρκεια της σύγκρουσης όσο και στις εθνοτικές και θρησκευτικές διαφορές, αποτελεί μια ενδιαφέρουσα έννοια, ειδικά όταν εφαρμόζεται στην Τουρκία. Υπήρχε ελάχιστη διακοινοτική βία στην Κύπρο πριν από το 1955. Κατά την ίδια περίοδο, οι Τούρκοι πολέμησαν σε εκστρατείες με εθνοτικά και θρησκευτικά κίνητρα εναντίον των Κούρδων στην εξέγερση του Κοτσγκιρί το 1921, στη Δημοκρατία του Αραρλατ το 1927-1930 και στην εξέγερση του Ντερσίμ το 1937-1938. Η Κύπρος έζησε την κοινοτική βία στα ματωμένα Χριστούγεννα του 1963, αλλά η διεθνής ειρηνευτική παρέμβαση και μεσολάβηση μετρίασαν τη βία που ακολούθησε, τουλάχιστον μέχρι την κρίση που μία δεκαετία αργότερα οδήγησε στην τουρκική εισβολή. Ενώ οι Τούρκοι μπορεί να θεωρούν την εισβολή τους αναγκαία για την αποτροπή της Ενωσης, η κατάρρευση της στρατιωτικής δικτατορίας τρεις ημέρες αργότερα στην Αθήνα αφαίρεσε κάθε λόγο για την επιθετικότητα της Τουρκίας.
Ωστόσο, εντός της Τουρκίας, το χάος συνεχίστηκε. Ο Αμπντουλάχ Οτσαλάν ίδρυσε το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (ΡΚΚ) το 1977. Επειτα από αρκετά χρόνια που δαπανήθηκαν για να παγιώσει τον έλεγχο επί του ευρύτερου κουρδικού κινήματος, το ΡΚΚ εξαπέλυσε έναν αντάρτικο πόλεμο στην Τουρκία που τελικά στοίχισε τη ζωή σε 40.000 ανθρώπους. Η κατάσταση έχει καταστεί ακόμη πιο δύσκολη για συμβιβασμό υπό τον Ερντογάν, καθώς έχει μετασχηματίσει την τουρκο-κουρδική σύγκρουση από εθνοτική σε σεχταριστική. Εχει ουσιαστικά κηρύξει τζιχάντ εναντίον της κουρδικής αλεβίτικης κοινότητας που πιστεύει σε μια μορφή Ισλάμ εγγύτερη στο σιιτικό Ισλάμ και εξακολουθεί να θυματοποιεί την κοινότητα των Γεζίντι της Τουρκίας, οι περισσότεροι των οποίων είναι επίσης, εθνοτικά, Κούρδοι. Τα τελευταία χρόνια ο Ερντογάν έχει στρέψει το πυροβολικό, τα τεθωρακισμένα και τα όπλα εναντίον μεγάλων κουρδικών πόλεων. Οι πρόσφατες προσπάθειές του να απαγορεύσει το κατά βάση κουρδικό Λαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα (HDP) επιβεβαιώνουν τη διάκριση που κάνει τους Κούρδους ανίκανους να συμμετάσχουν δίκαια στην τουρκική πολιτική.
Εν συντομία, με βάση την προσωπική δοκιμασία του Ερντογάν, η Τουρκία αξίζει περισσότερο μια διχοτόμηση, παρά η Κύπρος. Ισως να ήρθε η ώρα η Κύπρος και άλλα κράτη να αναγνωρίσουν τον Κουρδιστάν ως μια οντότητα με το Ντιγιάρμπακιρ ως πρωτεύουσα. Σε αντίθεση με τη Βόρεια Κύπρο, αυτό δεν θα είναι αποικιοκρατική προσάρτηση. Η Ευρωπαϊκή Ενωση ίσως να άνοιγε γραφεία εκπροσώπησης και να αποδεχόταν τα διαβατήρια του Κουρδιστάν, όπως πράττουν ορισμένα κράτη για την «Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου». Η ΕΕ και το μετριοπαθές αραβικό μπλοκ ίσως να εισήγαν και ψηφίσματα στα Ηνωμένα Εθνη διεκδικώντας μια μόνιμη ειρηνευτική δύναμη εντός Τουρκίας. Η χρηματοδότηση για μια τέτοια δύναμη θα μπορούσε να έρθει από κονδύλια που θα προέρχονταν από τη διάλυση της Ειρηνευτικής Δύναμης του ΟΗΕ στην Κύπρο. Οσο για την κουρδική οικονομία, θα έπρεπε να απολαύσουν το μερίδιό της από τα τέλη διέλευσης του αγωγού Μπακού – Τζεϊχάν.
Πραγματικά, εδώ και καιρό, ο Οτσαλάν και το ΡΚΚ εγκατέλειψαν την αυτονομιστική τους δράση προς όφελος της «δημοκρατικής συνομοσπονδίας», αλλά αυτό συνέβη πριν ο Ερντογάν αλλάξει και υιοθετήσει τη διχοτόμηση και τη λύση των δύο κρατών. Ισως έχει έρθει η στιγμή κάποιος να αποκαλύψει την μπλόφα του Ερντογάν και να αρχίσει να ομιλεί ανοιχτά για διχοτόμηση όχι της Κύπρου αλλά της Τουρκίας.
Είναι πλέον η στιγμή ο Ερντογάν και όλοι οι αναθεωρητές και επεκτατιστές Τούρκοι να ζήσουν με τις συνέπειες των πράξεών τους.
* Ο κ. Μάικλ Ρούμπιν είναι resident scholar στο American Enterprise Institute.
0 Σχόλια