Η δυσκολία να γίνει κατανοητή η νοσταλγία για τον Ανδρέα Παπανδρέου εξηγεί και γιατί υπάρχει σήμερα δυστοκία στην επεξεργασία πραγματικά προοδευτικών πολιτικών
Γράφει ο Λευτέρης Χαραλαμπόπουλος
Είδα διάφορα δημοσιεύματα που ήταν επικριτικά απέναντι στις εκφράσεις νοσταλγίας στα μέσα κοινωνική δικτύωσης για την εποχή του Ανδρέα Παπανδρέου, με αφορμή την 46η επέτειο από τη διακήρυξη της 3ης Σεπτέμβρη.
Ορισμένοι αναπαρήγαγαν την «απορία» γιατί οι άνθρωποι νοσταλγούν το ΠΑΣΟΚ και την ίδια ώρα το έχουν κατ’ επανάληψη τιμωρήσει εκλογικά.
Άλλοι, εμμέσως προσπάθησαν να πουν ότι στην εποχή του Αντρέα «ξεκίνησε το κακό» που οδήγησε στην κρίση και τα μνημόνια.
Πιστεύω ότι οι απόψεις αυτές, όπως και οι δημοφιλείς στα χρόνια των κυβερνήσεων του Ανδρέα Παπανδρέου κριτικές περί «λαϊκισμού», απλώς χάνουν την ουσία.
Γιατί κάτι έγινε εκείνα τα χρόνια και υπάρχει αυτή η νοσταλγία.
Κάτι που εξηγεί γιατί συχνά οι άνθρωποι θυμούνται τα χρόνια των κυβερνήσεων του Ανδρέα Παπανδρέου ως ευτυχισμένα χρόνια.
Δεν είναι απλώς ότι είδαν τη ζωή τους να βελτιώνεται ή τη χώρα να εκσυγχρονίζεται θεσμικά. Αυτό από μόνο του δεν εξηγεί τη νοσταλγία. Και στην περίοδο 1994-2004 μπορεί κανείς να πει ότι βελτιωνόταν η ζωή των ανθρώπων, π.χ. αυξανόταν η κατανάλωση, αλλά δεν την θυμόμαστε με την ίδια νοσταλγία.
Αυτό που κατάφερε ο Ανδρέας ήταν να κάνει μια ολόκληρη κοινωνία να πιστέψει ότι η χώρα μπορούσε να γίνει πιο δημοκρατική, πιο δίκαιη, με περισσότερες ευκαιρίες και λιγότερη ανασφάλεια.
Να δώσει ένα αίσθημα αξιοπρέπειας, σχετικής υπερηφάνειας και εμπιστοσύνης ότι τα πράγματα θα πάνε καλά.
Αντιφατικά το έκανε, εν μέρει το πέτυχε, προβλήματα υπήρχαν και τότε, όμως το έκανε.
Δεν είναι τυχαίο ότι τότε φτιάχτηκε στην Ελλάδα αυτό που συνηθίσαμε να λέμε μετά «μεσαία τάξη».
Αυτή ήταν η διαφορά και αυτό ήταν που δεν κατάφεραν να κάνουν οι επόμενες κυβερνήσεις, ακόμη και εάν παρήγαγαν έργο.
Καμιά κυβέρνηση έκτοτε δεν έδωσε το ίδιο αίσθημα δικαιοσύνης και ελπίδας μαζί.
Αντιθέτως, εκεί που έβλεπες ότι όντως η χώρα εκσυγχρονιζόταν ή αποκτούσε υποδομές ή υπήρχε ανάπτυξη, αισθανόσουν ταυτόχρονα ότι μεγάλωνε και η ανασφάλεια, ότι αυτά που στη δεκαετία του 1980 τα εξασφάλιζε ένας μισθός ανά νοικοκυριό τώρα τα εξασφάλιζαν τουλάχιστον δύο, ότι χρειάζονταν δάνεια, ότι το κόστος ζωής ανέβαινε.
Χάθηκε, δηλαδή, αυτή η αίσθηση ότι «τα πράγματα θα πηγαίνουν καλύτερα από εδώ και πέρα».
Δεν θέλω να κρύψω τα προβλήματα της εποχής του Ανδρέα, τη διαφθορά της εξουσίας, τα σκάνδαλα, τα διάφορα κυκλώματα που στήθηκαν, τα ρουσφέτια.
Όμως στέκομαι σε αυτά που έκαναν και κάνουν τους ανθρώπους να νοσταλγούν εκείνη την εποχή.
Και σκέφτομαι με πίκρα ότι σήμερα δεν βλέπω πολιτικούς και κόμματα που μπορούν να εμπνεύσουν την ίδια αισιοδοξία, που μπορούν να υποσχεθούν την ίδια δικαιοσύνη, που μπορούν να προσφέρουν πραγματικές δεσμεύσεις σε μια κοινωνία που δέκα χρόνια τώρα απλώς καλείται να πληρώσει το τίμημα.
Η ιστορία μπορεί να μην επαναλαμβάνεται, αλλά ορισμένα αιτήματα παραμένουν ενεργά.
Αυτό δείχνει η νοσταλγία για τον Ανδρέα και γι’ αυτό πρέπει να την ακούσουμε.
* Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μη συμπίπτουν με τις απόψεις του/της αρθρογράφου ή τα περιεχόμενα του άρθρου.
0 Σχόλια