Η μεγάλη ατυχία της χώρας ήταν ότι μετά την πρωτοφανή καταστροφή της περιόδου 2009-2019 ακολούθησε η πανδημία του κορωνοϊού, η οποία θα οδηγήσει φέτος σε ύφεση που θα μειώσει το ΑΕΠ κατά περίπου 10%, θα αυξήσει το δημοσιονομικό έλλειμμα πάνω από 10%, ενώ τα εθνικό χρέος θα προσεγγίσει το 200%.
Οι διεθνείς εξελίξεις δείχνουν ότι χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή την επόμενη διετία (2021-2022), στο τέλος της οποίας το ΑΕΠ πρέπει να επανέλθει στα επίπεδα του 2019.
Η πορεία της οικονομίας θα εξαρτηθεί από την εξέλιξη του ιού. Η τρέχουσα υγειονομική κρίση προκαλεί βαριές επιπτώσεις στην οικονομική δραστηριότητα και την απασχόληση βραχυπρόθεσμα και θα επηρεάσει σημαντικά τις οικονομικές προοπτικές μεσοπρόθεσμα.
Μέχρι σήμερα ελάχιστες χώρες (Νότια Κορέα, Νορβηγία, Νέα Ζηλανδία) έχουν θέσει υπό έλεγχο τον ιό, με αποτέλεσμα την επαναφορά του ΑΕΠ στα επίπεδα του 2019 στο τέλος του 2020. Οι περισσότερες χώρες βρίσκονται στη δεύτερη φάση της επανάκαμψης του ιού, γεγονός που σημαίνει καθυστέρηση ενός ή δύο ετών για επαναφορά του ΑΕΠ στα επίπεδα του 2019. Τα στοιχεία της ύφεσης για το β’ τρίμηνο του 2020 είναι ενδεικτικά: ύφεση 10,6% σε ΗΠΑ και Γερμανία, 22,7% σε Ισπανία, 22,1% σε Μ. Βρετανία και 15% στην Ελλάδα.
Δεν υπάρχει ιστορικό προηγούμενο για τέτοιας έκτασης ύφεση μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το χειρότερο είναι ότι οι διεθνείς έρευνες δείχνουν ότι η απλή άρση των υφιστάμενων υγειονομικών περιορισμών αποτελεί την αναγκαία, αλλά όχι την ικανή συνθήκη για την επανάκαμψη των οικονομιών στα επίπεδα του 2019. Οι απαιτούμενοι πόροι είναι πρωτοφανείς για όλες τις χώρες, ενώ η περαιτέρω καθυστέρηση θα έχει δυσανάλογα αρνητικά αποτελέσματα. Εχει εκτιμηθεί ότι καθυστέρηση τριών μηνών στην εξουδετέρωση του ιού συνεπάγεται εξάμηνη καθυστέρηση στην επαναφορά του ΑΕΠ στα προ κρίσης επίπεδα.
Οικονομικές μελέτες στις χώρες του ΟΟΣΑ δείχνουν ότι η αυστηρότητα των υγειονομικών περιορισμών λόγω του ιού δεν μπορεί να ερμηνεύσει πλήρως τα φαινόμενα της ύφεσης. Υπάρχουν και πρόσθετοι παράγοντες που επενεργούν. Οπως η αυξανόμενη αβεβαιότητα των καταναλωτών και των επιχειρήσεων, η οποία προκάλεσε μείωση της κατανάλωσης ακόμα και για αγαθά που δεν υπόκειντο σε περιορισμούς. Στον παράγοντα αυτό οφείλεται περίπου το μισό της μείωσης του ΑΕΠ στις ΗΠΑ.
Το τελικό συμπέρασμα είναι ότι η διάχυτη αβεβαιότητα που προκάλεσε η υγειονομική κρίση στους πολίτες και τις επιχειρήσεις πρέπει να περιοριστεί, για να επανέλθουν η εμπιστοσύνη και η κανονικότητα στην οικονομία και την κοινωνία.
Η επαναφορά της εμπιστοσύνης και της κανονικότητας μπορεί να γίνει με πέντε τρόπους. Πρώτον, ο αριθμός των νέων κρουσμάτων συγκρατείται σε χαμηλό επίπεδο και ταυτόχρονα διενεργούνται μεγάλης έκτασης διαγνωστικά τεστ. Δεύτερον, το σύστημα υγείας είναι σε θέση να προσφέρει θεραπεία στα θύματα του ιού, χωρίς να υποβαθμίζει την παροχή των κανονικών υπηρεσιών υγείας. Τρίτον, η ενημέρωση των πολιτών είναι αξιόπιστη, συνεπής και έγκαιρη, ώστε οι πολίτες και οι δημόσιοι φορείς να σχεδιάζουν τις αντιδράσεις τους. Τέταρτον, τα υγειονομικά μέτρα εφαρμόζονται με επάρκεια ώστε να περιορίζουν τη μεταδοτικότητα. Και πέμπτον, οι παρεμβάσεις για τη δημόσια υγεία να μην προκαλούν δομικά εμπόδια στην οικονομική ανάκαμψη. Εχει εκτιμηθεί ότι η εφαρμογή αυτών των πέντε μέτρων για μια περίοδο 12 εβδομάδων μπορεί να επαναφέρει την εμπιστοσύνη σε μια χώρα και την κανονικότητα στην οικονομία. Στην πραγματικότητα, βέβαια, ελάχιστες χώρες το έχουν καταφέρει.
Πολλοί αναλυτές αναζητούν οικονομικούς δείκτες που σηματοδοτούν την επαναφορά της οικονομίας σε κατάσταση κανονικότητας. Ενας τέτοιος δείκτης μετρά τις τάσεις της κατανάλωσης σε μια σειρά από τομείς όπως το λιανικό εμπόριο, τη διασκέδαση, τα κηπευτικά, τα φαρμακεία, τις μεταφορές και τους χώρους εργασίας. Ο δείκτης αυτός έχει επανέλθει στο 90% του επιπέδου που ήταν πριν από την κρίση στις λίγες χώρες που έχουν καταφέρει να τιθασεύσουν τον ιό, με τον μηδενισμό της μετάδοσης και την ελαχιστοποίηση της πιθανότητας επανάκαμψης του φαινομένου. Σε αυτές τις χώρες η οικονομία θα επανέλθει στην κανονικότητα προς το τέλος του 2020.
Στις περισσότερες χώρες, όμως, ακολουθείται μια πιο εξισορροπητική πολιτική, η οποία στοχεύει στη σταθεροποίηση των κρουσμάτων εντός των ορίων αντοχής των συστημάτων υγείας, ενώ αποδέχεται την πιθανότητα αύξησης των περιστατικών καθώς και την επανάκαμψη του ιού, γεγονός που οδηγεί σε επαναφορά των περιοριστικών υγειονομικών μέτρων. Για τις χώρες αυτές, η πλειονότητα των οποίων είναι μέλη του ΟΟΣΑ, θα καθυστερήσει η επάνοδος της εμπιστοσύνης και της κανονικότητας, ενώ ο προαναφερόμενος δείκτης κινείται στο 40% του αντίστοιχου επιπέδου προ κρίσης.
Το τελικό συμπέρασμα είναι ότι η καθυστέρηση στην καταπολέμηση του ιού θα οδηγήσει σε μεγαλύτερη διάρκεια ύφεσης. Για παράδειγμα, η κρίση του 2008 προκάλεσε στην Ευρωζώνη περίπου το 1/3 της ύφεσης του ΑΕΠ σε σχέση με την τρέχουσα πανδημία, αλλά πήρε επτά χρόνια για να επιστρέψει το ΑΕΠ στα επίπεδα του 2008. Η Ελλάδα είχε τη μεγαλύτερη πτώση (27%) και ακόμα δεν έχει καλύψει τη διαφορά. Η αναμενόμενη ύφεση του 10% λόγω της πανδημίας για το 2020 κάνει ακόμα πιο δύσκολα τα πράγματα, αλλά σηματοδοτεί και την επείγουσα εφαρμογή των κατάλληλων πολιτικών για τον περιορισμό των κρουσμάτων της πανδημίας και την επιστροφή στην κανονικότητα.
Μιλτιάδης Νεκτάριος
* Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μη συμπίπτουν με τις απόψεις του/της αρθρογράφου ή τα περιεχόμενα του άρθρου.
0 Σχόλια