Του Κώστα Στούπα
Παρά το γεγονός πως όλοι παραδέχονται πως περνάμε τη μεγαλύτερη κρίση μετά τον πόλεμο, τα χρηματιστήρια βρίσκονται κοντά σε ιστορικά υψηλά.
Ο λόγος που συμβαίνει αυτό είναι τα μηδενικά επιτόκια… Οι κυβερνήσεις και οι κεντρικές τράπεζες έχουν μηδενίσει τα επιτόκια για να αποφύγουν επώδυνες μεταρρυθμίσεις που θα τους στοιχίσουν πολιτικά.
Σαν συνέπεια των μηδενικών επιτοκίων αυξάνεται το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών.
Σύμφωνα με μια έκθεση της BCA το πλουσιότερο 10% των ατόμων κατέχει στις ΗΠΑ το 88% της αξίας των μετοχών του χρηματιστηρίου, ενώ το φτωχότερο 90% κατέχει μόλις το 12%.
Η κατάσταση επιδεινώνεται ραγδαία τις τελευταίες εβδομάδες καθώς η ανεργία έχει εκτιναχθεί σε επίπεδα πρωτοφανή ενώ τα χρηματιστήρια διατηρούν το μεγαλύτερο μέρος των κερδών των τιμών των μετοχών καθώς τα τρισεκατομμύρια που τυπώνουν οι Κεντρικές Τράπεζες προσπαθούν να βρουν καταφύγιο μακριά από τις αρνητικές αποδόσεις.
Χαρακτηριστική είναι η επιστολή που έστειλε αναγνώστης της στήλης όπου η χρηματιστηριακή του τον προειδοποιεί πως με το να διατηρεί ένα μέρος του χαρτοφυλακίου σε ρευστό κινδυνεύει από τα αρνητικά επιτόκια των προϊόντων σταθερού εισοδήματος που διατηρούν οι χρηματιστηριακές τη ρευστότητα των πελατών τους.
Σκεφτείτε τις πιέσεις που δέχονται οι διαχειριστές συνταξιοδοτικών fund να καλύψουν τις αρνητικές αποδόσεις των χαρτοφυλακίων τους καθώς είναι υποχρεωμένοι να επενδύουν σε αξιόγραφα σταθερής απόδοσης το μεγαλύτερο μέρος των κεφαλαίων τους.
Υπάρχουν αρκετοί που πιστεύουν πως τα μηδενικά και αρνητικά επιτόκια ήρθαν για να μείνουν και ως εκ τούτου τα χρηματιστήρια θα συνεχίσουν να καταρρίπτουν το ένα ιστορικό ρεκόρ μετά το άλλο...
Το καλύτερο σενάριο για τις αγορές είναι οι συχνές απότομες διακυμάνσεις και το χειρότερο ένα κραχ που θα δρομολογήσει τη μητέρα όλων των κρίσεων των τελευταίων δεκαετιών.
Η "φυσική" της οικονομίας...
Σχεδόν κάθε μορφή ζωής από τα μικρόβια μέχρι τους πιο πολύπλοκους οργανισμούς παίρνουν την ενέργεια που χρειάζονται για να ζήσουν από τη διάσπαση τροφών που αποτελούνται από οργανικά μόρια.
Τη διαδικασία αυτή την επιτυγχάνουν μέσω μιας εσωτερικής καύσης η οποία αποκαλείται αναπνοή και η οποία παρεμπιπτόντως στον πλανήτη παράγει περισσότερο διοξείδιο απ’ ό,τι η βιομηχανική δραστηριότητα.
Το αντίστοιχο της αναπνοής σε χαμηλότερο επίπεδο της τροφικής αλυσίδας ονομάζεται φωτοσύνθεση. Μέσω της φωτοσύνθεσης τα φυτά, τα φύκια και ορισμένα βακτήρια χρησιμοποιούν το φως του ήλιου (ηλιακή ενέργεια) προκειμένου να μετατρέψουν τον ανόργανο άνθρακα σε οργανικά μόρια.
Αυτά τα μόρια αποτελούν την πρώτη ύλη κάθε μορφής ζωής στη Γη. Με αυτόν τον τρόπο η ηλιακή ενέργεια αποθηκεύεται σε όλες τις μορφές ζωής που συνθέτουν τις πολύπλοκες τροφικές αλυσίδες και απελευθερώνεται μέσω της αναπνοής όταν έχουν φαγωθεί και οι μοριακές ενώσεις από τις οποίες αποτελούνται διασπώνται.
Χωρίς την ηλιακή ενέργεια και τη δέσμευσή της από τα φυτά καμιά μορφή ζωής δεν θα υπήρχε στη Γη και ως εκ τούτου και καμιά τροφική αλυσίδα δεν θα χρειάζονταν προκειμένου να συντηρήσεις και να εξελίξεις τη ζωή.
Η φωτοσύνθεση μοιάζει με την αποταμίευση, αποτελεί τη βάση όλων των "τροφικών" αλυσίδων της οικονομικής δραστηριότητας.
Ο πολιτισμός ουσιαστικά ξεκίνησε όταν οι άνθρωποι άρχισαν να αποθηκεύουν (αποταμιεύουν) προς ίδιον όφελος την ηλιακή ενέργεια που ήταν αποθηκευμένη στα φυτά και τα ζώα. Τουτέστιν όταν ασχολήθηκαν με τη γεωργία και την κτηνοτροφία.
Με την έννοια αυτή ένα αμπάρι γεμάτο καλαμπόκι δεν είναι τίποτα παραπάνω από την ηλιακή ενέργεια που τα ανόργανα συστατικά που έχουν απορροφήσει τα φυτά από τα οποία έχει προκύψει.
Ένα πιθάρι καλαμπόκι είναι μια πρωτόγονη μορφή αποταμίευσης. Αν κάποιος σας πληρώσει ένα επιτόκιο μπορεί να δανειστεί το καλαμπόκι να το σπείρει και να αποκομίσει 5 πιθάρια καλαμπόκι. Εσείς θα έχετε πίσω το πιθάρι σας γεμάτο καλαμπόκι συν μια ποσότητα καλαμποκιού η οποία συναρτάται του τόκου που έχετε συμφωνήσει…
Αρνητική απόδοση σημαίνει πως δανείζεται το καλαμπόκι σας και παίρνετε πίσω λιγότερο. Αυτό καταργεί την αποταμίευση που είναι μια από τις βάσεις του πολιτισμού.
Καταθέσεις, μετοχές και παράγωγα...
Ένα κιλό καλαμπόκι έχει μια Χ ποσότητα ενέργειας αποθηκευμένη. Ένα κιλό μοσχαρίσιο κρέας όμως χρειάζεται πολλά κιλά καλαμπόκι για να παραχθεί και ως εκ τούτου έχει αποθηκευμένη περισσότερη ενέργεια.
Με το ίδιο βάρος τροφής κάποιος μπορεί να αποκτήσει πολλαπλάσια ποσότητα ενέργειας. Με τον τρόπο αυτό κάποιοι οργανισμοί που βρίσκονται στις υψηλότερες σκάλες της τροφικής αλυσίδας δεν χρειάζεται να βοσκούν πάνω από... 100 ώρες το 24ωρο προκειμένου να αποκτήσουν την ενέργεια που χρειάζονται για να εξελιχθούν.
Ο ανθρώπινος εγκέφαλος παρά το γεγονός πως ζυγίζει σχεδόν όσο το 2% του συνολικού μας βάρους, καταναλώνει περίπου το 20% της ενέργειας και του οξυγόνου μας.
Η ζωή πάνω στον πλανήτη λοιπόν μοιάζει μια αλυσίδα από οργανισμούς που λειτουργούν ως αποθήκες και μετασχηματιστές ενέργειας.
Οι "τροφικές" αλυσίδες της οικονομικής δραστηριότητας μοιάζουν πάρα πολύ με τις τροφικές αλυσίδες της φύσης.
Μια εξαγορά π.χ. δεν είναι τίποτα άλλο από έναν οργανισμό που ενσωματώνει την ενέργεια ενός άλλου και αυξάνει το ενεργειακό ισοζύγιο και την θέση ισχύος του. Σε μια επιθετική εξαγορά αντίστοιχα ένας οργανισμός κατασπαράσσει έναν άλλο. Φυσικά όσο υψηλότερη θερμιδικά είναι η ανταμοιβή τόσο υψηλότερο είναι και το ρίσκο.
Ένα Hedge Fund είναι ένα κεφάλαιο υψηλού ρίσκου και ως εκ τούτου μοιάζει με έναν οργανισμό που βρίσκεται ψηλά στην τροφική αλυσίδα.
Ένα vulture fund αντίστοιχα μοιάζει με ένα κοπάδι τσακάλια ή όρνια που καθαρίζουν το περιβάλλον από τα κουφάρια ψόφιων ζώων ή ό,τι έχει απομείνει από το φαγοπότι των λιονταριών...
Αντιθέτως ένα Pension Fund (συνταξιοδοτικό κεφάλαιο) είναι ένα κεφάλαιο χαμηλού ρίσκου καθώς τουλάχιστον τα 2/3 των διαθεσίμων του τα έχει τοποθετημένα σε χαμηλού ρίσκου ομόλογα και τραπεζικές καταθέσεις.
Όταν αναγκάζεις τα συνταξιοδοτικά fund να κερδίζουν μόνο από τις μετοχές και τα παράγωγα είναι σαν να ταϊζεις τις αγελάδες με κρέας. Όταν πριν μερικές δεκαετίες συνέβη αυτό προέκυψε η νόσος των "τρελών αγελάδων".
Κάτι ανάλογο επωάζεται αυτή την περίοδο...
Η βάση της πυραμίδας
Η βάση της οικονομικής πυραμίδας λοιπόν είναι ο άνθρωπος που αποταμιεύει το καλοκαίρι για να έχει να πορευτεί τον χειμώνα.
Χρειάστηκαν αρκετές χιλιετίες προκειμένου ο άνθρωπος να περάσει από την αποθήκευση ενέργειας σε αμπάρια και κοπάδια σε τράπεζες και χρηματιστήρια. Η εξέλιξη αυτή από το πιθάρι και την κατσίκα στο χρυσό, το χρήμα, τη μετοχή και το bitcoin περιγράφει αδρά την εξέλιξη του πολιτισμού.
Αν λοιπόν οι τραπεζικές καταθέσεις και τα ομόλογα αποτελούν τη χλωρίδα πάνω στην οποία στηρίζονται όλες οι τροφικές αλυσίδες, τα αρνητικά επιτόκια υποδηλώνουν πως αντί χλωρίδας στη βάση έχουμε άγονη σεληνιακή άμμο...
Κατά τους ιστορικούς της οικονομίας αυτήν την περίοδο πρέπει να έχουμε τα χαμηλότερα επιτόκια των τελευταίων 5.000 χρόνων. Κάθε φορά που αυτοκρατορίες, βασίλεια και εν γένει κοινωνίες βρίσκονταν στην παρακμή ενός κύκλου ή το οριστικό τέλος του ιστορικού τους κύκλου τα χρέη βρίσκονται στα υψηλά και τα επιτόκια βυθίζονταν πολύ χαμηλά. Οι κυβερνήσεις τότε για να καθυστερήσουν τις εξελίξεις τυπώνουν χρήμα και αν το νόμισμα είναι από χρυσό το νοθεύουν με φθηνότερα μέταλλα για να κόψουν περισσότερα.
Μερικές φορές κάποιος μεταρρυθμιστής άλλαζε το οικονομικό μοντέλο και έκανε μια καινούργια αρχή. Δεν ήταν λίγες οι περιπτώσεις όμως που μια αυτοκρατορία ή ένας πολιτισμός κατέρρεε και γινόταν βορά κάποιου γειτονικού ανερχόμενου βασιλείου, κατά τον ίδιο τρόπο που ένας νέος οργανισμός αποσπά την ενέργεια από έναν γερασμένο και αδύναμο…
Τα αρνητικά επιτόκια αποτυπώνουν το τέλος ενός μεγάλου ιστορικού και οικονομικού κύκλου. Όπως και να έχει οι ανατροπές που κυοφορούν θα είναι ιστορικών διαστάσεων.
* Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μη συμπίπτουν με τις απόψεις του/της αρθρογράφου ή τα περιεχόμενα του άρθρου.
0 Σχόλια