Του Αλέξανδρου Δρίβα *
Πράγματι, οι ελληνοαμερικανικές σχέσεις βρίσκονται σε πολύ καλό σημείο. Το πιο σημαντικό όμως, είναι πως ακόμη βρίσκονται σε ανοδική πορεία και σε φάση εμβάθυνσης.
Το πιο σπουδαίο πράγμα στην πολιτική γενικά, είναι το μέλλον που αποπνέει το εκάστοτε παρόν. Άλλωστε οι περισσότεροι άνθρωποι που ασχολούνται με τις σχέσεις μας με την υπερδύναμη, κάνουν λόγο για ''στρατηγική συνεργασία''. Η έννοια της στρατηγικής συνεργασίας είναι πολύ βαριά για τη διπλωματική και πολιτική γλώσσα. Για να μπορέσει να ευδοκιμήσει στην πράξη ο όρος ''στρατηγική συνεργασία'' χρειάζονται και οι απαραίτητες τακτικές προκειμένου να υλοποιηθεί. Οι ελληνοαμερικανικές σχέσεις είναι πολύ καλές αλλά όχι στρατηγικές. Για να γίνουν στρατηγικές πρέπει το βάρος να πέσει στην οικονομία.
Ο George Friedman έδειξε τον δρόμο
Ο διάσημος Αμερικανός γεωπολιτικός αναλυτής, έδωσε μια συνέντευξη στη ρουμάνικη τηλεόραση όταν επισκέφτηκε το Βουκουρέστι και έδωσε σειρά διαλέξεων. Αναφορικά με τη βελτίωση των σχέσεων μεταξύ ΗΠΑ και Ρουμανίας, ο George Friedman ανέφερε μεταξύ άλλων : '' (...) Οι σχέσεις των ΗΠΑ με την Ρουμανία ακολουθούν το τυπικό σχέδιο της Ουάσινγκτον για την οικοδόμηση μιας καλής διμερούς σχέσης. Πριν από την αμυντική συνεργασία, χτίζουμε καλές οικονομικές σχέσεις''. Αυτή η δήλωση είναι ενδεικτική για το πώς κινούνται οι ΗΠΑ και πώς οικοδομούν τις διμερείς τους σχέσεις. Οι ΗΠΑ κέρδισαν ολόκληρο Ψυχρό Πόλεμο με αυτήν την πολιτική και είναι από τις σταθερές εκείνες που δεν μετατράπηκαν σε μεταβλητές, ακόμη και στο σύγχρονο κόσμο.
Η Ελλάδα από την πλευρά της, οφείλει να ενισχύσει τις εμπορικές και οικονομικές σχέσεις με τις ΗΠΑ. Όχι μόνο γιατί αυτό απαιτεί η στρατηγική της νέας κυβέρνησης η οποία μπορεί να συνοψισθεί στο ''προσέλκυση ξένων επενδύσεων''. Τα τελευταία χρόνια, η έννοια της αποτροπής -δικαίως- αναφέρεται όλο και πιο συχνά. Πλάι στην έννοια και στην πρακτική της αποτροπής, βρίσκεται η Τουρκία η οποία επιβουλεύεται τα συμφέροντα της Ελλάδας και της Κύπρου. Πόσες μορφές αποτροπής υπάρχουν; Αρκετές και επηρεάζονται τόσο από την εκάστοτε σύλληψη της έννοιας της αποτροπής, όσο και από την ίδια τη στρατηγική κουλτούρα του κάθε έθνους. Μια από αυτές τις μορφές αποτροπής, είναι και η οικονομία.
Κάτι παραπάνω από την υλική βάση της ισχύος
Στα περισσότερα εγχειρίδια διεθνούς πολιτικής θεωρίας που ερμηνεύουν το διεθνές πολιτικό φαινόμενο με ρεαλιστική διόπτρα, η οικονομία είναι ένας βασικός συντελεστής ισχύος. Η ισχύς είναι μια αρκετά περίπλοκη εξίσωση και έχει αρκετούς συντελεστές όμως η βάση της είναι υλική. Κάπου εδώ χρειάζεται να αναφερθεί η ανάγκη για στενότερες σχέσεις με τις ΗΠΑ στο κομμάτι της οικονομίας. Δεν είναι μόνο οτι οι ΗΠΑ επιθυμούν τέτοιου είδους συνεργασίες στις διμερείς σχέσεις. Είναι μια μεγάλη πρόκληση για την Ελλάδα η οποία μπορεί να αλλάξει πολλά πράγματα στις σχέσεις της με την Τουρκία αλλά και με τις άλλες χώρες της περιοχής.
Οι οικονομικές μας σχέσεις με τις ΗΠΑ είναι ισχνές. Οι πολιτικές μας σχέσεις στις οποίες εντάσσουμε και την αμυντική συνεργασία την οποία θα υπογράψουμε σε λίγες μέρες, θα έχουν πολύ καλύτερη εξέλιξη αν ενισχύσουμε τους οικονομικούς μας δεσμούς με την Ουάσινγκτον. Συχνά αναφερόμαστε σε σενάρια εμπλοκής των ΗΠΑ σε περίπτωση που δεχθούμε κάποια πολεμική πρόκληση από την Τουρκία. Σαφώς και το ''οι ξένοι δε θα έρθουν να πολεμήσουν για μας'' είναι το ορθό και το ρεαλιστικό παρόλο που είναι δυσάρεστο. Ωστόσο υπάρχουν πολλά παραδείγματα παρέμβασης μεγάλων δυνάμεων προκειμένου να προστατεύσουν λιγότερο ισχυρούς συμμάχους τους. Ας θυμηθούμε το Κουβεϊτ και τον ρόλο των ΗΠΑ. Πιο πριν, τον Ιρανο-ιρακινό Πόλεμο. Ας θυμηθούμε την Συρία, όταν η Ρωσία θεώρησε οτι πλήττονται ζωτικά της συμφέροντα.
Το πιο πρόσφατο παράδειγμα, είναι η στήριξη και οι ασκήσεις του αμερικανικού ναυτικού στην Κύπρο καθώς κολοσσοί αμερικανικών συμφερόντων όπως η Exxon δραστηριοποιούνται στην Κυπριακή ΑΟΖ. Με άλλα λόγια, με το να φέρουμε διάφορους αμερικανικούς κολοσσούς για κάθε πτυχή της οικονομικής ζωής, θα καταστήσουν τις ΗΠΑ έναν ενεργό σύμμαχο. Κάθε φορά που θα απειλείται η Ελλάδα, οι Αμερικανοί θα θεωρούν οτι πλήττονται ζωτικά τους συμφέροντα. Αυτή είναι μια χρήσιμη εκδοχή αποτροπής η οποία εντάσσεται στην στρατηγική εξωτερικής εξισορρόπησης ενώ ταυτόχρονα, οι οικονομικές σχέσεις με τις ΗΠΑ θα βελτιώνουν την ικανότητα παραγωγής πλούτου της χώρας μας που με τη σειρά της, μεταφράζεται σε ισχύ.
Η ευκαιρία της έλευσης του Αμερικανού Υπουργού Εξωτερικών Μike Pompeo, είναι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να συζητηθούν νέοι στόχοι που θα κληθούν να επιτευχθούν μέσα από τις διμερείς μας σχέσεις με τις ΗΠΑ. Στις μέρες μας, η πιο σημαντική αμυντική συνεργασία, είναι εκείνη που έχει βάσεις στην οικονομία. Ο παρεμβατισμός μιας υπερδύναμης σαν τις ΗΠΑ (υπέρ της Ελλάδος) σε περίπτωση κινδύνου, θα κατοχυρωθεί μόνο όταν στην Ελλάδα, εδράζουν ισχυρά αμερικανικά συμφέροντα. Η γεωπολιτική μας θέση είναι πολυ σημαντική, ειδικά με τα όσα συμβαίνουν σε Μαύρη Θάλασσα, Βαλκάνια και Μέση Ανατολή. Η γεωπολιτική όμως δεν είναι το παν για τις σχέσεις μας με τις ΗΠΑ. Για να μπορούμε να έχουμε εξαργύρωση της γεωπολιτικής μας θέσης (δηλαδή, γεωστρατηγική) χρειαζόμαστε το ίδιο με τον Mike Pompeo, αξιωματούχους σαν τον Wilbur Ross.
* Ο κ. Αλέξανδρος Δρίβας είναι Ph.D Cand στις Ελληνοαμερικανικές Σχέσεις, Συντονιστής Παρατηρητηρίου Ανατολικής Μεσογείου (ΤΟΡΕΝΕ-ΙΔΙΣ).
** Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μη συμπίπτουν με τις απόψεις του/της αρθρογράφου ή τα περιεχόμενα του άρθρου.
0 Σχόλια