Γράφει ο Γεράσιμος Ποταμιάνος
Το αποτέλεσμα των εθνικών εκλογών με την καθαρή νίκη της ΝΔ έδωσε το έναυσμα για την εντατικοποίηση της μάχης ΣΥΡΙΖΑ-ΚΙΝΑΛ για την οριστική επικράτηση στον χώρο της Κεντροαριστεράς. Ο Αλέξης Τσίπρας που ξεκίνησε την επίθεση πριν τις ευρωεκλογές, μάλλον είναι ευτυχής με την αυτοδυναμία Μητσοτάκη, που δεν επιτρέπει στο κόμμα της κ. Γεννηματά ρόλο μπαλαντέρ. Η μάχη οξύνεται με δηλώσεις στελεχών του ΚΙΝΑΛ, που δεν εξελέγησαν, ενώ θεωρούν πως μια σύμπραξη με τον ΣΥΡΙΖΑ μπορούσε να δημιουργήσει συνθήκες επικράτησης στις εκλογές.
Από την πλευρά του, ο Τσίπρας θέλει να επιτύχει την ολοκλήρωση της κυριαρχίας του στον χώρο, τώρα που η πόλωση με τον Μητσοτάκη, κράτησε το εκλογικό ποσοστό του ψηλά και επανέφερε τον δικομματισμό. Όμως και στο στρατόπεδο του ΣΥΡΙΖΑ δεν περνά απαρατήρητο πως πολλά στελέχη παραμερίστηκαν και έμειναν εκτός Βουλής, όπως δεν περνούν απαρατήρητες οι μεταγραφές από το πρώην ΠΑΣΟΚ, αλλά και από την Δεξιά, κυρίως από τους ΑΝΕΛ.
Όμως, ο τρόπος που διεξάγεται αυτή η μάχη, αφήνει έξω το περιεχόμενο της πολιτικής. Και αυτό το γεγονός είναι ιδιαίτερα σημαντικό. Ας μην ξεχνάμε πως στις πρόσφατες ευρωεκλογές, οι σοσιαλδημοκράτες συρρικνώθηκαν ακριβώς λόγω της απουσίας διαφορετικού προτάγματος οικονομικής πολιτικής από τους χριστιανοδημοκράτες.
Το αποτέλεσμα ήταν να αγνοηθούν στο μοίρασμα των κορυφαίων θέσεων της ΕΕ. Ο υποψήφιος για την προεδρία της Κομισιόν Τίμερμανς έμεινε εκτός. Προσπαθώντας να ανατρέψουν τις εντυπώσεις, διέδωσαν τον μύθο της ανάκαμψης της σοσιαλδημοκρατίας στην Σκανδιναβία. Διαφήμισαν, μάλιστα, τη νίκη τους στην Δανία. Και όμως τα ποσοστά τους στην Δανία μειώθηκαν, όπως παντού.
Απουσία εναλλακτικού οικονομικού προτάγματος
Είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον πως οι λόγοι που οδήγησαν στην συρρίκνωση της σοσιαλδημοκρατίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο είχαν προβλεφθεί. Όταν το 1957 προχωρούσε η ίδρυση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας (ΕΟΚ), ο Γάλλος σοσιαλδημοκράτης Μέντες-Φρανς (Pierre Mendès France) δήλωνε: «υπάρχουν δύο τρόποι για να επιβληθεί μια δικτατορία. Ο πρώτος είναι να συγκεντρώσει όλες τις εξουσίες ένας ισχυρός άνδρας στο εσωτερικό μιας χώρας. Ο δεύτερος είναι να εκχωρηθεί εθνική κυριαρχία σε έναν υπερεθνικό οργανισμό, ο οποίος στο όνομα μιας οικονομικής ορθολογικότητας θα επιβάλει κανόνες που θα άρουν την εθνική κυριαρχία και την δημοκρατία».
Καθώς τα χρόνια περνούσαν και η τελωνειακή ένωση στα πρώτα στάδια προωθούσε το ενδοκοινοτικό εμπόριο και γιγάντωνε την εσωτερική αγορά, οι σοσιαλδημοκράτες ξέχασαν την προειδοποίηση του Μέντες-Φρανς. Η αρχή έγινε στην Βρετανία, όπου ο Τόνι Μπλαίρ πείστηκε από τον Κλίντον για την αξία του "τρίτου δρόμου" που οδήγησε στην υιοθέτηση μεγάλου μέρους της ατζέντας της Μ. Θάτσερ.
Μετά από αυτόν, ο Σρέντερ στην Γερμανία, με τις μεταρρυθμίσεις Χαρτς, άλλαξε το μοντέλο των Γερμανών σοσιαλδημοκρατών και προετοίμασε το έδαφος για την κυριαρχία της Α. Μέρκελ. Το ίδιο έγινε στην Γαλλία, όπου μετά την περίοδο Μιττεράν, ο Ολάντ με ακρίβεια οδήγησε στην εξαέρωση των σοσιαλιστών και στην κυριαρχία Μακρόν, ο οποίος κατέληξε στους Ευρωπαίους φιλελεύθερους. Στην Ελλάδα, μετά τον θάνατο του Α. Παπανδρέου, η περίοδος Σημίτη οδήγησε στο "εκσυγχρονιστικό" ΠΑΣΟΚ, το οποίο διαδέχθηκε η ΝΔ.
Η προσχώρηση στο νεοφιλελευθερισμό
Τα τελευταία είκοσι χρόνια, οι σοσιαλδημοκράτες στην Ευρωζώνη δεν προστάτευσαν επαρκώς το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο. Η ποιότητα της ανθρώπινης εργασίας υποβαθμίστηκε και το κοινωνικό κράτος υποχώρησε. Έτσι βλέπουν κάθε φορά που γίνονται εκλογές, πάντα τα ποσοστά τους να μειώνονται κατά τουλάχιστον 7%.
Ο Τιμερμανς δεν έκρυψε τον θυμό του για τον παραμερισμό του. Παραβλέπει, όμως, πως απέτυχε η στρατηγική που αυτός προέβαλε, με κεντρικό σύνθημα κατά της ακροδεξιάς, την οποία υιοθέτησε και ο ΣΥΡΙΖΑ στις ευρωεκλογές. Ξέχασε, επίσης, πως όταν ο ίδιος ήταν επίτροπος, ο σύντροφός του στο ολλανδικό σοσιαλδημοκρατικό κόμμα Ντάισενμπλουμ επέβαλε ανερυθρίαστα στους Έλληνες μείωση μισθών, πετσόκομμα συντάξεων, περικοπή κοινωνικών δαπανών, υποβάθμιση της υγείας και της παιδείας, μείωση του ΑΕΠ, φτωχοποίηση, υπονόμευση της ανάπτυξης λόγω των υπερβολικών πλεονασμάτων κλπ. Συνάδει άραγε αυτή η πολιτική της ηγεσίας με τις αξίες της σοσιαλδημοκρατίας; Προφανώς όχι.
Οι Ευρωπαίοι πολίτες, φοβούμενοι πλέον για τον εαυτό τους την εφαρμογή του ελληνικού πειράματος, αποστρέφονται τους σοσιαλδημοκράτες. Στο δίδυμο CDU-SPD έχει προστεθεί πλέον η ομάδα των φιλελευθέρων με την συμμετοχή των βουλευτών του Μακρόν. Η στήριξη Μακρόν διασφαλίζει την συνέχεια της κυρίαρχης συνεργασίας CDU και SPD, που χρειάζονται όμως τώρα την ομάδα των φιλελευθέρων (Φερχοφστατ-Μακρόν) για να διατηρήσουν τον έλεγχο της πλειοψηφίας στο Ευρωκοινοβούλιο, όπου εμφανίζεται σημαντική παρουσία των ευρωσκεπτικιστών.
Το ελληνικό παράδοξο
Το γεγονός πως ο Τσίπρας στρίβει το τιμόνι για να καταστήσει τον ΣΥΡΙΖΑ σοσιαλδημοκρατικό κόμμα προσλαμβάνεται από πολλούς στην Ευρώπη, ως το ελληνικό παράδοξο. Τώρα που η ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία είναι σε σοβαρή κρίση, η ελληνική "πρώτη φορά Αριστερά" στρίβει προς την πολιτική οικογένεια που οι Ευρωπαίοι ψηφοφόροι θεωρούν ότι τους έχει εγκαταλείψει.
Τι συμβαίνει άραγε; Θεωρεί ο Τσίπρας πως δεν είναι ανεκτή η Αριστερά στην Ευρωζώνη; Θεωρεί πως ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θα είναι σε θέση να συγκρατήσει και να εμπνεύσει τους ψηφοφόρους που του έδωσαν 32% παρά την υιοθέτηση του τρίτου μνημονίου; Το προβαλλόμενο επιχείρημα για τον μετασχηματισμό του ΣΥΡΙΖΑ, είναι πως το κόμμα και η κοινωνική του απήχηση θα πρέπει να αντιστοιχηθούν οργανωτικά, ώστε να αποτυπωθεί στο κόμμα αυτή η ευρύτερη εκλογική επιρροή. Βεβαίως αυτό δεν είναι συνηθισμένο επιχείρημα αριστερού κόμματος και το εγχείρημα θα συναντήσει εσωκομματικές αντιδράσεις, αφού θα αλλάξει του πολιτικούς συσχετισμούς στα όργανα του κόμματος.
Ο Τσίπρας θα συνεχίσει την μάχη κατά του Μητσοτάκη το επόμενο διάστημα. Όμως, το αντιπολιτευτικό του έργο θα συναντά προβλήματα, ιδιαίτερα επειδή η κυβέρνηση της ΝΔ θα πολιτευθεί πάνω στην θεσμική κληρονομιά του Μνημονίου που εφήρμοσε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ. Πόσο πειστικά θα αντιπολιτευθεί μια κυβέρνηση που θα προχωρά στην εφαρμογή των προαπαιτουμένων που αυτός έχει υπογράψει, στην λύση του προβλήματος των κόκκινων δανείων με τις μεθόδους που έχει υιοθετήσει το δικό του οικονομικό επιτελείο κλπ; Και τελικά ποια θα είναι η θέση του για την "νέα Ευρώπη" που θα προωθηθεί, όταν η νέα κυβέρνηση θα δημοσιοποιήσει τις θέσεις που αυτός έχει μέχρι τώρα υιοθετήσει στο Eurogroup;
Το δημοσιονομικό κενό
Το κυριότερο, όμως, πρόβλημα, αφορά το δημοσιονομικό κενό που καταγράφουν οι δανειστές στην έκθεση μεταμνημονιακής εποπτείας, αλλά και οι επιπτώσεις του στην επίτευξη του στόχου της ανάπτυξης στον τρέχοντα και στο νέο προϋπολογισμό. Αυτό θα αποτελέσει πρόβλημα και για τον Μητσοτάκη που έχει υποσχεθεί φορολογικές ελαφρύνσεις.
Αναμφισβήτητα, όλα αυτά αποτελούν μια δύσκολη εξίσωση που μπορεί να αντιμετωπισθεί μόνο αν η ουσιαστική ελάφρυνση του χρέους αποτελέσει μέρος της λύσης. Επομένως, θα δημιουργήσουν δυσκολίες και σε ό,τι αφορά την διαφορά της νέας ταυτότητας του ΣΥΡΙΖΑ σε σχέση με το ΚΙΝΑΛ, που είναι ιδρυτικό μέλος του Ευρωπαϊκού Σοσιαλιστικού Κόμματος και μετέχει στην διαδικασία απολογισμού που θα ακολουθήσει.
Ιδιαίτερα την στιγμή που πολλές χώρες αντιμετωπίζουν προβλήματα σχηματισμού σταθερών κυβερνήσεων και πολλοί στην βάση της δοκιμαζόμενης ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας, ξαναθυμούνται τα λόγια του Μέντες-Φρανς. Αποτελεί, επομένως, στοίχημα για τον Αλέξη Τσίπρα η διαμόρφωση ενός μεταμοντέρνου ΣΥΡΙΖΑ, με de facto επανίδρυση του κόμματος, όπως είπε, η οποία θα περιλαμβάνει την αλλαγή της ταυτότητάς του και των δομών του.
* Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μη συμπίπτουν με τις απόψεις του/της αρθρογράφου ή τα περιεχόμενα του άρθρου.
0 Σχόλια