"Ωρολογιακή βόμβα" για τη ΝΔ η απλή αναλογική

Γράφει ο Γιώργος Λυκοκάπης

Η ΝΔ έχει κάθε λόγο να πανηγυρίζει από τα αποτελέσματα και του β’ γύρου των αυτοδιοικητικών εκλογών. Παρά την μεγάλη αποχή, έκλεψε σίγουρα τις εντυπώσεις, κερδίζοντας την πλειοψηφία των δήμων και των περιφερειών. Είχε προηγηθεί η μεγάλη νίκη του Κυριάκου Μητσοτάκη στις ευρωεκλογές. Βλέπουμε το κεντροδεξιό κόμμα να καταγράφει μία δυναμική για μία τρίτη εκλογική νίκη στις επικείμενες εθνικές εκλογές. Το μεγάλο ερώτημα είναι αν θα καταφέρει να κατακτήσει την αυτοδυναμία, γιατί αν δεν τα καταφέρει καιροφυλακτεί η απλή αναλογική.

Η πολιτική κυριαρχία της ΝΔ δεν μοιάζει να απειλείται από τον Αλέξη Τσίπρα. Μετά τις απανωτές εκλογικές ήττες, ο ΣΥΡΙΖΑ χάνει την δυναμική των προηγούμενων ετών. Για τα πρωτοκλασάτα στελέχη του προέχει να αποφευχθεί η ‘στρατηγική ήττα’, δηλαδή η συντριβή των ποσοστών του. Εξάλλου το εύρος της διαφοράς ΣΥΡΙΖΑ-ΝΔ έχει μόνο πολιτική, αλλά ελάχιστη εκλογική σημασία.

Η ΝΔ παίρνει το bonus των 50 εδρών, κυριολεκτικά, με μία ψήφο διαφορά από τον ΣΥΡΙΖΑ. Όμως, δεν είναι υπερβολή να ισχυριστούμε, πως η κατάκτηση της αυτοδυναμίας είναι ζωτικής σημασίας για την πολιτική κυριαρχία της. Μην ξεχνάμε πως οι μεθεπόμενες εκλογές προβλέπονται να γίνουν με το σύστημα της απλής αναλογικής. Ο λόγος που ο Κυριάκος Μητσοτάκης καίγεται να καταφέρει να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση, είναι για να καταφέρει να αλλάξει τον εκλογικό νόμο.

Εάν στις 26 Μαΐου είχαμε εθνικές εκλογές, η ΝΔ θα κατακτούσε άνετα την αυτοδυναμία. Το ποσοστό των εκτός (ευρω)βουλής κομμάτων έφτασε το δυσθεώρητο 21%, επομένως ο πήχης της αυτοδυναμίας θα έπεφτε κοντά στο 32%. Για να μην όμως εστιάσουμε σε μία υπόθεση εργασίας, ας εξετάσουμε την δεδομένη πολιτική πραγματικότητα. Λόγω της πόλωσης, το ποσοστό των εκτός Βουλής κομμάτων σίγουρα δεν θα είναι 21%, όπως στις ευρωεκλογές.

‘Κλειδί’ η στάση του ΚΙΝΑΛ

Η διαφαινόμενη κοινοβουλευτική εκπροσώπηση της Ελληνικής Λύσης, αλλά και του ΜΕΡΑ25, ανεβάζουν τον πήχη της αυτοδυναμίας για τον Κυριάκο Μητσοτάκη. Αν δεν κατακτήσει, κινδυνεύει να σκάσει πάνω του η ‘ωρολογιακή βόμβα’ της απλής αναλογικής. Να σημειώσουμε πως για να υπάρξει αυτοδυναμία με το συγκεκριμένο εκλογικό σύστημα, το πρώτο κόμμα πρέπει να κατακτήσει το 50% των ψήφων. Μοιάζει αδύνατον, με τους σημερινούς πολιτικούς συσχετισμούς.

Εάν λοιπόν η ΝΔ δεν κατακτήσει την αυτοδυναμία, θα υποχρεωθεί να στραφεί στο ΚΙΝΑΛ για τον σχηματισμό κυβέρνησης. Όμως η στάση της Φώφης Γεννηματά δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένη. Η επικεφαλής του ΚΙΝΑΛ έχει ξεκινήσει έναν διμέτωπο αγώνα κατά του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και κατά της ΝΔ. Υπάρχει το ενδεχόμενο η Φώφη Γεννηματά να μπει στον πειρασμό να προκαλέσει επαναληπτικές εκλογές, με την απλή αναλογική, ένα σύστημα που κοινοβουλευτικά ευνοεί το κόμμα της.

Είναι κοινό μυστικό πως πολλά στελέχη του ΚΙΝΑΛ, όπως ο πρώην πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου, θεωρούν θανάσιμο λάθος μία νέα συγκυβέρνηση με την ΝΔ. Η εξώθηση του Ευάγγελου Βενιζέλου στο να αποχωρήσει, εκ των πραγμάτων, ενισχύει την ‘αντιδεξιά’ τάση στο εσωτερικό του ΚΙΝΑΛ. Είναι βέβαιο πως ο Ευάγγελος Βενιζέλος θα πρόκρινε μία συγκυβέρνηση με την ΝΔ, κάτι που που εξηγεί την μεθόδευση της Φώφης Γεννηματά να τον ξεφορτωθεί.

Όμως εάν η Φώφη Γεννηματά πάρει το ρίσκο να προκαλέσει επαναληπτικές εκλογές με την απλή αναλογική, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να μην της βγει. Θα κατηγορηθεί ότι παίζει το παιχνίδι του Αλέξη Τσίπρα, κάτι που θα εντείνει τις διαλυτικές τάσεις στο κόμμα της. Ένα σημαντικό μέρος των στελεχών του ΚΙΝΑΛ προκρίνει την σκληρή αντιμετώπιση του ΣΥΡΙΖΑ. Ήδη ορισμένοι από αυτούς ακολούθησαν τον Ευάγγελο Βενιζέλο.

Υποκριτική η στάση του ΣΥΡΙΖΑ

Εάν η Φώφη Γεννηματά αποφασίσει τελικά να συνεργαστεί με τη ΝΔ για να μην προκαλέσει νέες εκλογές, θα είναι σε θέση ισχύος. Είναι βέβαιο πως θα ζητήσει ευρύτατα κυβερνητικά ανταλλάγματα, θέτοντας τον Κυριάκο Μητσοτάκη υπό κάποιου είδους πολιτική ομηρεία. Φυσικά θα είναι έκθετη στις επιθέσεις του ΣΥΡΙΖΑ ότι μετατράπηκε σε ‘δεκανίκι’ της Δεξιάς. Υπάρχει όμως ένα καίριο πολιτικό ερώτημα, που ο ΣΥΡΙΖΑ αποφεύγει επιμελώς να απαντήσει.

Αφού υποστηρίζει με τόση θέρμη την απλή αναλογική, δεν απαντά συγκεκριμένα με ποιον διατίθεται να συνεργαστεί. Είναι παράδοξο που ο ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος παίζει το παιχνίδι της πόλωσης, να υποστηρίζει ένα εκλογικό σύστημα που απαιτεί ευρύτατες συναινέσεις. Συζητάει μόνο το ενδεχόμενο σύμπραξης με το ‘υγιές’ τμήμα του ΚΙΝΑΛ, ένα κόμμα το οποίο παλαιότερα λοιδορούσε συλλήβδην.

Σίγουρα σκέφτεται πως μπορεί να επαναλάβει το ‘πορτογαλικό σενάριο’, δηλαδή ως αξιωματική αντιπολίτευση να καταφέρει να σχηματίσει κυβέρνηση με τα μικρότερα κόμματα. Όμως, με την απλή αναλογική δεν αρκεί η σύμπραξη του ΣΥΡΙΖΑ με το ΚΙΝΑΛ για τον σχηματισμό κυβέρνησης, ακόμα και αν ο ΣΥΡΙΖΑ έρθει πρώτος. Στην πραγματικότητα δεν θα αρκεί, ούτε αν προσθέσουμε και τις τυχόν έδρες από το κόμμα του Γιάνη Βαρουφάκη.

Εξάλλου είδαμε πόσο παράδοξο είναι το συγκεκριμένο εκλογικό σύστημα, συγκεκριμένα στην Αυτοδιοίκηση. Εκλεγμένοι στον δεύτερο γύρο δήμαρχοι, όπως ο Κωνσταντίνος Ζέρβας στην Θεσσαλονίκη, κατέληξαν να έχουν λιγότερους δημοτικούς συμβούλους από τον αντίπαλο τους! Καθώς ΚΚΕ, Χρυσή Αυγή και Ελληνική Λύση αποκλείονται ως εταίροι για τον σχηματισμό κυβέρνησης (για διαφορετικούς λόγους), το μόνο κόμμα που απομένει είναι η ΝΔ.

Μία παγίδα για ΝΔ

Είναι κοινό μυστικό πως ο ΣΥΡΙΖΑ έφερε προς ψήφιση την απλή αναλογική για να υπονομεύσει την πολιτική κυριαρχία μιας μελλοντικής κυβέρνησης της κεντροδεξιάς. Η στάση του μοιάζει επίτομη του πολιτικού καιροσκοπισμού, αλλά έχει προηγούμενο στην πολιτική ιστορία. Το ίδιο είχε κάνει το ΠΑΣΟΚ πριν τις εκλογές του 1989, υποχρεώνοντας τη ΝΔ να πάει σε τρεις εκλογικές αναμετρήσεις για να μπορέσει ο πατήρ Μητσοτάκης να σχηματίσει κυβέρνηση.

Εάν δεν αλλάξει η απλή αναλογική, ο κίνδυνος να βυθιστεί η χώρα σε έναν φαύλο κύκλο συνεχιζόμενων εκλογικών αναμετρήσεων, είναι κάτι παραπάνω από υπαρκτός. Δεν έχει αυτή την πολυτέλεια σε συνθήκες οικονομικής αστάθειας, υπό το φάσμα της τουρκικής απειλής. Δεν αποκλείεται επομένως να δούμε μια συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΝΔ, πάντα για ‘το καλό της χώρας’.

Εξάλλου ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θα βγει χαμένος. Αν και δεύτερο κόμμα, θα έχει ενεργό ρόλο σε μία συγκυβέρνηση με την ΝΔ. Θεωρούμε πως η προοπτική της εξουσίας θα συγκρατήσει τυχόν μαζικές αποσκιρτήσεις από το κόμμα. Αυτό τουλάχιστον απέδειξε η πρόσφατη κυβερνητική εμπειρία. Αυτή που θα βγει χαμένη από την ‘παγίδα’ της απλής αναλογικής θα είναι, αρχικά, η ΝΔ και μακροπρόθεσμα το κοινοβουλευτικό πολίτευμα.

Η απλή αναλογική είναι είναι εκλογικό σύστημα απολύτως ξένο με την πολιτική παράδοση της Ελλάδας. Απαιτεί ευρύτατες συμπράξεις και συναινέσεις, που δεν μοιάζει το πολιτικό σύστημα έτοιμο να τις αφομοιώσει. Πόσο μάλλον το ίδιο το εκλογικό σώμα, το οποίο ενδέχεται να βρεθεί μπροστά σε ‘παρά φύση’ κυβερνητικές συμμαχίες, αδιανόητες προηγουμένως.

Πρέπει πάντα να θυμόμαστε πως η πολιτική συναίνεση είναι καλή, σε θεωρητικό επίπεδο, αλλά συχνά καταλήγει να τρέφει τα άκρα. Αυτό έδειξε η πολιτική εμπειρία στην Ευρώπη με την άνοδο της Ακροδεξιάς, σε χώρες με παράδοση πολιτικής συναίνεσης, όπως η Αυστρία ή η Γερμανία. Μοιάζει δύσκολο μία χώρα με ιστορία πολωτικών εκλογικών αναμετρήσεων, όπως η Ελλάδα, να ‘ερωτευτεί’ εν μια νυκτί την πολιτική συναίνεση, λόγω μίας (ενδεχόμενης) εφαρμογής της απλής αναλογικής.

Πηγή: slpress.gr

* Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μη συμπίπτουν με τις απόψεις του/της αρθρογράφου ή τα περιεχόμενα του άρθρου.